Վիքիպեդիա

«Կիլիկիայի հայկական թագավորություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ փոխարինվեց: իր մեջ ներառ → ներառ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 28.
| Իրադարձության տարեթիվ3=[[1253]] թ.
| Իրադարձություն4= [[Լևոն Զ]], վերջին տիրակալ
| Իրադարձության տարեթիվ4=[[ 1515]] թ.
| Ավարտ=[[Սիս]]ը գրավվեց Մամլուքների կողմից
| Ավարտի տարեթիվ=[[1375]] թ.**
| Մակերես1=40.000 կմ<sup>2</sup><ref name="ReferenceAReferenceB">Հայոց պատմություն, հատոր II, գիրք 2-րդ, ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ, Երևան, 2014, էջ 326</ref>
| Բնակչություն1=1.500.000 (ավելի քան 1.000.000<ref name="ReferenceAReferenceB">Հայոց պատմություն, հատոր II, գիրք 2-րդ, ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ, Երևան, 2014, էջ 326</ref>)
| Ազգություն= [[Հայեր]], [[Ասորիներ]], [[Հրեաներ]], [[Հույներ]], Ֆրանկներ
| Արժույթ= [[Դրամ]] (ոսկե մետաղադրամ), Թագվորին (արծաթե մետաղադրամ), Դուկատ, Ֆլորին, Բեսանտ, Դիրհամ, Լիվր
| Կարգախոս=
| Բանակ=60.000 (պատերազմի ժամանակ),<ref name="ReferenceAReferenceB">Հայոց պատմություն, հատոր II, գիրք 2-րդ, ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ, Երևան, 2014, էջ 326</ref> 30.000 (խաղաղ ժամանակվա մշտական բանակը)<ref name="ReferenceAReferenceB">Հայոց պատմություն, հատոր II, գիրք 2-րդ, ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտ, Երևան, 2014, էջ 326</ref>
| Հիմն=
| Լեզու=[[Միջին հայերեն]], [[Հունարեն]], [[Ֆրանսերեն]]
Տող 158.
Կիլիկյան Հայաստանի երաժշտության հիմքը X-XI դարերից այստեղ գաղթած հայերի բանավոր ու գրավոր երաժշտական ավանդույթներն են, որոնցից սակայն շատ քիչ տվյալներ են պահպանվել։ Պահպանվել են գուսանական երաժշտության նմուշներ, որոնցից է Հեթում Ա-ի որդի Լևոն Գ թագավորի գերության առթիվ հորինված գուսանական քնարական-վիպական բնույթ ունեցող «Աւա՛ղ զԼէոնն ասեմ» հայրենասիարական երգը, «Մսրա թալանի» երգը և այլն։
 
Կիլիկայի հայ գուսանների ստեղծագործությունները խաչակիրների շնորհիվ հաղորդվել են նաև Պրովնասի տրուբադուրների ստեղծագործությանը։ Կիլիկիյում նշանակլի զարգացում է ապրել թվերգի երաժշտական բաղադրիչը, իր մեջ ներառելով բուն երգեցողության խազագրեր։ 13-րդ դարում Սիսում հրապարակվել է խազավոր Շարակնոցի ամբողջական խմբագրությունը՝ «Խըլկցի» անվանումով, ըստ Գրիգոր Խուլ նշանավոր վարժապետի անվան։
 
Կիլիկյան վանքերից Հռոմկլան, Սսի դպրոցը, Ակները, Արքակաղինը, Դրազարկը, Մլիճը, Սկևռան, եղել են ոչ միայն Կիլիկյան, այլ ընդհանրապես հայ երաժշտարվեստի մեծ կենտրոններ։
Տող 183.
Կիլիկիայում քաղաքային կյանքի նոր վերելքը կապված էր հայկական պետականության հաստատման հետ, քանզի [[Մեծ Հայք]]ի քաղաքային բնակչության մաս կազմող արհեստավորների և առևտրականների մի ստված զանգված տեղափոխվեց միջերկրածովյան այս երկրամաս։ Քաղաքային կյանքի զարգացման վրա որոշակի ազդեցություն ունեցան նաև [[խաչակրաց արշավանքներ]]ը, որոնք Արևելք-Արևմուտք առևտրատնտեսական հարաբերությունների աշխուժացման խթան հանդիսացան<ref>Բոռնազյան Ս., Սոցիալ-տնտեսական հարաբերությունները Կիլիկյան հայկական պետությունում XII-XIV դարերում, Երևան, 1973, էջ 261-264</ref>:
Սկզբնական շրջանում Կիլիկյան Հայաստանի կարևորագույն քաղաքները հետևյալներն էին<ref name="ReferenceB"/>.
* [[Սիս]]ը,<ref name="ReferenceD">Յովհաննիսեան Մ., Հայկական Կիլիկիոյ բերդերն ու բերդաքաղաքները, Վենետիկ, 1988</ref><ref name="ReferenceE">Edwards R., The fortifications of the Armenian Cilicia, Dumbarton Oaks Library and Collection, Washington D.C., 1987</ref>
* [[Տարսոն]]ը,<ref name="ReferenceD"/>Յովհաննիսեան<ref Մ., Հայկական Կիլիկիոյ բերդերն ու բերդաքաղաքները, Վենետիկ, 1988<name="ReferenceE"/ref><ref>[http://www.armeniaculture.am/images/menus/691/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%20%D5%AF%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%B8%20%D5%A1%D5%B4%D6%80%D5%B8%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8.pdf Հ. Միքայէլ Յովհաննիսեան, Հայկական Կիլիկիոյ բերդերն ու բերդաքաղաքները, Վենետիկ-Ս. Ղազար, 1989:]</ref><ref>Edwards R., The fortifications of the Armenian Cilicia, Dumbarton Oaks Library and Collection, Washington D.C., 1987</ref>
* [[Ադանա]]ն,<ref name="ReferenceD"/><ref name="ReferenceE"/>
* [[Ադանա]]ն,<ref>Յովհաննիսեան Մ., Հայկական Կիլիկիոյ բերդերն ու բերդաքաղաքները, Վենետիկ, 1988</ref><ref>Edwards R., The fortifications of the Armenian Cilicia, Dumbarton Oaks Library and Collection, Washington D.C., 1987</ref>
* [[Մամեստիա]]ն,<ref name="ReferenceD"/><ref name="ReferenceE"/>
* [[Մամեստիա]]ն,<ref>Յովհաննիսեան Մ., Հայկական Կիլիկիոյ բերդերն ու բերդաքաղաքները, Վենետիկ, 1988</ref><ref>Edwards R., The fortifications of the Armenian Cilicia, Dumbarton Oaks Library and Collection, Washington D.C., 1987</ref>
* [[Անարզաբա]]ն:
 
Տող 195.
* [[Այաս]]ը,
* [[Սելևկիա]]ն,
* [[Կոռիկոս]]ը:<ref name="ReferenceF">Հայոց պատմություն, հատոր II, գիրք 2-րդ, ՀՀ ԳԱԱ Պատմութան ինստիտուտ, Երևան, 2014, էջ 428</ref>
 
Նոր քաղաքների հիմնումը վերապահված էր թագավորին<ref name="ReferenceF"/><ref>Սմբատ Սպարապետ, Դատաստանագիրք, հավաքական տեքստը, ռուսերեն թարգմանությունը, առաջաբանը և ծանոթագրությունները Ա.Գ.Գալստյանի, Երևան, 1958, էջ 9</ref><ref>Հայոց պատմություն, հատոր II, գիրք 2-րդ, ՀՀ ԳԱԱ Պատմութան ինստիտուտ, Երևան, 2014, էջ 428</ref>:
Կիլիկյան Հայաստանի քաղաքների շարքում որպես վարչաքաղաքական և մշակութային կենտրոն առանձնանում էր Սիս մայրաքաղաքը։ Հայկական թագավորության շրջանում այն դիտվում էր որպես համահայկական կենտրոն<ref name="ReferenceF"/><ref>Բոռնազյան Ս., Սոցիալ-տնտեսական հարաբերությունները Կիլիկյան հայկական պետությունում XII-XIV դարերում, Երևան, 1973, էջ 83</ref><ref>Հայոց պատմություն, հատոր II, գիրք 2-րդ, ՀՀ ԳԱԱ Պատմութան ինստիտուտ, Երևան, 2014, էջ 428</ref>:
 
Արտաքին և ներքին առևտրի, արհեստագործության զարգացման տեսակետից Կիլիկիայի ամենանշանավոր քաղաքն Այասն էր,<ref>Ճեվահիրճյան Մ., Այաս նավահանգիստ-քաղաքը Կիլիկիայում, Պատմաբանասիրական հանդես, 1973, թիվ 1, էջ 97-110</ref> որը եվրոպացիներն անվանում էին ''նավահանգիստ թագավորին հայոց''<ref>Հայոց պատմություն, հատոր II, գիրք 2-րդ, ՀՀ ԳԱԱ Պատմութան ինստիտուտ, Երևան, 2014, էջ 428<name="ReferenceF"/ref>: Տարանցիկ առևտրից հայկական թագավորությունը մեծ եկամուտներ էր ստանում<ref>Եղիայան Բ., Կիլիկիոյ Հայոց թագաւորութեան երեէք դարերը (1070-1375), Երևան, 1994, էջ 97</ref>:
Կիլիկյան Հայաստանի քաղաքային բնակչությունը բազմազգ էր։ Հայերից բացի, այդտեղ ապրում էին նաև հույներ, ասորիներ, հրեաներ և այլք<ref>Հայոց պատմություն, հատոր II, գիրք 2-րդ, ՀՀ ԳԱԱ Պատմութան ինստիտուտ, Երևան, 2014, էջ 429</ref>:
 
Տող 257.
* [[Սմբատ Գունդստաբլ|Սմբատայ սպարապետ]], Տարեգիրք, [[Վենետիկ]], 1956:
* [[Ազատ Բոզոյան, Բյուզանդիիայի Արևելյան քաղաքականությունը և Կիլիկյան Հայաստանը ԺԲ դարի 30-70-ական թվականներին, Երևան, 1988:
* [http://www.historyofarmenia.am/images/menus/901/Tinoyan.pdf Դավիթ Թինոյան]], Կիլիկիո հայոց թագավորությունը և ինքնիշխան կազմավորումները 1320-1424 թվականներին, Երևան, 2011, 195 էջ]
* [http://www.historyofarmenia.am/images/menus/277/Kilikya%20ev%20egiptos%20PDF.pdf Արամ Հովհաննիսյան, Կիլիկիայի հայկական թագավորության և Եգիպտոսի սուլթանության հարաբերությունները 1250-1375 թթ., Երևան, 2008, 236 էջծ]
* Հայ ժողովրդի պատմություն /ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակություն/, հատ. III, Երևան, 1976:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Կիլիկիայի_հայկական_թագավորություն» էջից