«Ճարպակալում»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Ճարպակալում''', [[Հիվանդություն|բժշկական վիճակ]], որի դեպքում [[Ճարպային հյուսվածք|ավելցուկ ճարպն]] օրգանիզմում կուտակվում է այն աստիճան, որ կարող է բացասական ազդեցություն թողնել առողջության վրա<ref name="WHO20152">"[http://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight Obesity and overweight Fact sheet N°311"]. WHO. January 2015. Retrieved 2 February 2016.</ref>։ Ճարպակալմամբ տառապող մարդկանց [[Մարմնիմարմնի զանգվածի ինդեքս|մարմնի զանգվածի ինդեքսը]]՝ը՝ ՄԶԻ, որը ստանում ենք մարմնի քաշը ([[Կիլոգրամ|կգ]]) բաժանելով մարմնի հասակին՝ մ ²-ով արտահայտված, ավելին է քան  30 կգ /մ ², երբ [[Ավելորդ քաշ|քաշի ավեկցուկ]] է համարվում  25-30 կգ /մ ²-ի սահմաններում գտնվող մարմնի զանգվածը<ref name="WHO20152"/>։ Որոշ [[Արևելյան Ասիա|Արևելյան Ասիայի]]յի երկրներում օգտագործում են ՄԶԻ-ի ավելի ցածր արժեքներ<ref name="Kan20052">{{Cite book|title=Nutrition and Fitness: Obesity, the Metabolic Syndrome, Cardiovascular Disease, and Cancer|vauthors=Kanazawa M, Yoshiike N, Osaka T, Numba Y, Zimmet P, Inoue S|date=2005|isbn=978-3-8055-7944-5|series=World Review of Nutrition and Dietetics|volume=94|pages=1–12|chapter=Criteria and Classification of Obesity in Japan and Asia-Oceania|doi=10.1159/000088200|pmid=16145245}}</ref>։ Ճարպակալումը մեծացնում է տարբեր հիվանդությունների և վիճակների հավանականության առաջացումը, մասնավորապես [[Սիրտսիրտ-անոթային հիվանդություններ|սիրտ-անոթային հիվանդությունների]]ի, [[Շաքարային դիաբետ|շաքարային դիաբետ տիպ 2-ի]], [[Քնի օբստրուկտիվ ապնոէ|քնի օբստրուկտիվ ապնոէի,]] որոշ տեսակի [[Քաղցկեղ|քաղցկեղներիքաղցկեղ]]ների, [[Օստեոարթրիտ|օստեոարթրիտիօստեոարթրիտ]]ի և [[Դեպրեսիա|դեպրեսիայիդեպրեսիա]]յի<ref name="HaslamJames2">{{cite journal|date=October 2005|title=Obesity|journal=Lancet|type=Review|volume=366|issue=9492|pages=1197–209|doi=10.1016/S0140-6736(05)67483-1|pmid=16198769|vauthors=Haslam DW, James WP}}</ref><ref name="Luppino2010rev2">{{cite journal|date=March 2010|title=Overweight, obesity, and depression: a systematic review and meta-analysis of longitudinal studies|journal=Archives of General Psychiatry|volume=67|issue=3|pages=220–9|doi=10.1001/archgenpsychiatry.2010.2|pmid=20194822|vauthors=Luppino FS, de Wit LM, Bouvy PF, Stijnen T, Cuijpers P, Penninx BW, Zitman FG}}</ref>։

Ճարպակալումն ավելի հաճախ առաջանում է չափից շատ սնունդ ընդունելուց, սահմանափակ [[Ֆիզիկականֆիզիկական ակտիվություն|ֆիզիկական ակտիվությունից]]ից, և [[Գենետիկա|գենետիկ նախատրամադրությունից]]<ref name="WHO20152"/><ref name="Yaz2015">{{cite journal|date=2015|title=Obesity genetics in mouse and human: back and forth, and back again|journal=PeerJ|volume=3|pages=e856|doi=10.7717/peerj.856|pmc=4375971|pmid=25825681|vauthors=Yazdi FT, Clee SM, Meyre D}}</ref>։ Որոշ դեպքերում այն պայմանավորված է [[Գեն|գեններովգեն]]ներով, [[Էնդոկրինէնդոկրին խանգարումներ|էնդոկրին խանգարումներով]]ով, [[Դեղանյութեր|դեղամիջոցներով]], կամ [[Հոգեկան հիվանդություններ|հոգեկան խանգարումներով]]<ref name="Ble20082">{{cite journal|year=2008|title=Why is the developed world obese?|journal=Annual Review of Public Health|type=Research Support|volume=29|pages=273–95|doi=10.1146/annurev.publhealth.29.020907.090954|pmid=18173389|vauthors=Bleich S, Cutler D, Murray C, Adams A}}</ref>։ Այն, որ ճարպակալմամբ մարդիկ քիչ են ուտում, ու քաշ են ավելացնում՝ դանդաղ [[Նյութափոխանակություն|նյութափոխանակության]] պատճառով, բժշկական տեսանկյունից այնքան էլ ճիշտ չէ<ref name="OUP20112">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=RUQKjpkeLugC&pg=PA180|title=Oxford Handbook of Medical Sciences|date=2011|publisher=OUP Oxford|isbn=9780191652295|edition=2nd|location=Oxford|page=180}}</ref>։ Միջինում ճարպակալումով մարդիկ ունենում են էներգիայի ավելի մեծ ծախս, քան նորմալ քաշով մարդիկ, ինչը միտված է ապահովելու մարմնի ավելացած քաշի լրացուցիչ էներգիայի պահանջները<ref name="OUP20113" /><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=vWjK5etS7PMC|title=Treatment of the Obese Patient (Contemporary Endocrinology)|last=Kushner|first=Robert|publisher=Humana Press|year=2007|isbn=978-1-59745-400-1|location=Totowa, NJ|page=158|doi=|name-list-format=vanc|access-date=5 April 2009}}</ref>։

Ճարպակալումը հիմնականում կանխարգելվում է համատեղելով սոցիալական և անձնական ընտրությունները<ref name="WHO20155" />: Բուժման հիմնական եղանակներն են հանդիսանում փոփոխությունները [[Սննդակարգ|սննդակարգիսննդակարգ]]ի և [[Մարզանք|մարզանքներիմարզանք]]ների մեջ<ref name="HaslamJames3" />։ Սննդակարգի որակը կարող է բարելավվել, եթե նվազեցվի բարձր էներգետիկ արժեք ունեցող մթերքի օգտագործումն, ինչպիսիք են [[Ճարպ|ճարպըճարպ]]ը կամ [[Շաքար|շաքարըշաքար]]ը, և հակառակն, ավելացվի [[Բջջանյութ|բջջանյութովբջջանյութ]]ով հարուստ սննդի օգտագործումը<ref name="WHO20156" />։ Դեղամիջոցները կարող են օգտագործվել համապատասխան սննդակարգի հետ, որպեսզի նվազեցնեն [[Ախորժակ|ախորժակնախորժակ]]ն ու ճարպի ներծծումը<ref name="Yan20142">{{cite journal|date=January 2014|title=Long-term drug treatment for obesity: a systematic and clinical review|journal=JAMA|type=Review|volume=311|issue=1|pages=74–86|doi=10.1001/jama.2013.281361|pmc=3928674|pmid=24231879|vauthors=Yanovski SZ, Yanovski JA}}</ref>։ Եթե դիետան, մարզանքները և դեղամիջոցները արդյունավետ չեն, կարող է անցկացվել [[Ներստամոքսայիններստամոքսային բալոնավորում|ներստամոքսային բալոնավորումը]]ը, կամ [[վիրահատություն]] ՝ [[Ստամոքս|ստամոքսիստամոքս]]ի ծավալի կամ [[Աղիքներ|աղիքի]] երկարության փոքրացման նպատակով, ինչը բերում է արագ [[Հագեցում|հագեցման]] առաջացմանը, կամ ուտելիքից սննդարար նյութերի [[Ներծծում|ներծծման]] իջեցմանը<ref name="Col20142">{{cite journal|date=August 2014|title=Surgery for weight loss in adults|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|type=Meta-analysis, Review|volume=8|issue=8|pages=CD003641|doi=10.1002/14651858.CD003641.pub4|pmid=25105982|vauthors=Colquitt JL, Pickett K, Loveman E, Frampton GK}}</ref><ref name="balloon20082">{{cite journal|date=July 2008|title=Safety and effectiveness of the intragastric balloon for obesity. A meta-analysis|journal=Obesity Surgery|volume=18|issue=7|pages=841–6|doi=10.1007/s11695-007-9331-8|pmid=18459025|vauthors=Imaz I, Martínez-Cervell C, García-Alvarez EE, Sendra-Gutiérrez JM, González-Enríquez J}}</ref>։

Ճարպակալումը համարվում է առաջատար կանխարգելվող [[Մահ|մահվանմահ]]վան պատճառներից մեկը ամբողջ աշխարհում, երեխաների և մեծահասակների հանդիպման հաճախականության աճի հետ մեկտեղ<ref name="WHO20157" /><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=5aLxBQAAQBAJ&pg=PA158|title=Encyclopedia of Mental Health|date=2015|publisher=Academic Press|isbn=9780123977533|edition=2|page=158}}</ref>։ 2015 թվականի տվյալների համաձայն 600 միլիոն մեծահասակներ (12%) և 100 միլիոն երեխաներ են տառապում ճարպակալմամբ 195 երկրներում<ref name="NEJM20172" />։ Ճարպակալումը ավելի հաճախ հանդիպում է կանանց, քան տղամարդկանց շրջանում<ref name="WHO20158">{{cite web|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/|title=Obesity and overweight Fact sheet N°311|date=January 2015|website=WHO|access-date=2 February 2016}}</ref>։ Կառավարությունները ճարպակալումը դիտարկում են որպես 21-րդ դարի հանրային առողջության լրջագույն խնդիրներից մեկը<ref name="Dibaise20132">{{cite journal|date=July 2013|title=Role of the gastroenterologist in managing obesity|journal=[[Expert Review of Gastroenterology & Hepatology]]|type=Review|volume=7|issue=5|pages=439–51|doi=10.1586/17474124.2013.811061|pmid=23899283|vauthors=Dibaise JK, Foxx-Orenstein AE}}</ref>։ Ժամանակակից աշխարհի շատ երկրներում (մասնավորապես Արևմուտքում), ճարպակալումը հանդիսանում է խարան, չնայած պատմության մեջ, հին ժամանակներում այն համարվում էր հարստության և պտղաբերության նշան, և այժմ էլ որոշ երկրներում դեռ շարունակվում է այդպիսին մնալ<ref name="HaslamJames4" /><ref name="Woodhouse2">{{Cite book|title=Obesity in art: a brief overview|vauthors=Woodhouse R|year=2008|isbn=978-3-8055-8429-6|series=Frontiers of Hormone Research|volume=36|pages=271–86|chapter=Obesity in Art – A Brief Overview|doi=10.1159/000115370|pmid=18230908|chapter-url=https://books.google.com/?id=nXRU4Ea1aMkC&pg=PA271&lpg=PA271|issue=}}</ref>։ 2013թ․-ին Ամերիկայի Բժշկական Ասոցիացիան ({{lang-en|American Medical Association}}) ճարպակալումը դասակարգել է որպես հիվանդություն<ref name="NYTimes201306182">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2013/06/19/business/ama-recognizes-obesity-as-a-disease.html?_r=0|title=A.M.A. Recognizes Obesity as a Disease|last=Pollack|first=Andrew|date=18 June 2013|newspaper=New York Times|archive-url=https://www.webcitation.org/6Hav05TK0?url=http://www.nytimes.com/2013/06/19/business/ama-recognizes-obesity-as-a-disease.html?_r=1&|archive-date=23 June 2013|deadurl=yes|name-list-format=vanc|df=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hhnmag.com/hhnmag/HHNDaily/HHNDailyDisplay.dhtml?id=5870001020|title=The Facts About Obesity|last1=Weinstock|first1=Matthew|date=21 June 2013|website=H&HN|publisher=[[American Hospital Association]]|access-date=24 June 2013}}</ref>։

Քանի որ [[Ասիա|Ասիայի]]յի բնակիչների մոտ ՄԶԻ-ի ցածր արժեքներն առավել արտահայտված առողջական խնդիրներ են առաջացնում, քան [[Կովկաս|Կովկասի]]ի բնակիչների մոտ, որոշ ազգեր վերանայում են ճարպակալման բնորոշումը՝ [[Ճապոնացիներ|ճապոնացիներըճապոնացիներ]]ը ճարպակալումն ընդունում են ՄԶԻ > 25 կգ/մ²<ref name="Kan2005">{{cite journal|last1=Kanazawa|first1=M|last2=Yoshiike|first2=N|last3=Osaka|first3=T|last4=Numba|first4=Y|last5=Zimmet|first5=P|last6=Inoue|first6=S|date=2005|title=Criteria and classification of obesity in Japan and Asia-Oceania.|url=https://www.researchgate.net/publication/7616717_Criteria_and_Classification_of_Obesity_in_Japan_and_Asia-Oceania|journal=World review of nutrition and dietetics|volume=94|pages=1–12|doi=10.1159/000088200|pmid=16145245}}</ref>, մինչդեռ [[Չինացիներ|չինացիներըչինացիներ]]՝ը՝ ՄԶԻ > 28կգ/մ² դեպքերում<ref name="Bei2002" />։

Մարմնի ավելցուկային քաշը սերտ կապված է մի շարք հիվանդությունների և վիճակների հետ, մասնավորապես՝ [[Սիրտ|սիրտանոթային հիվանդությունների]], [[շաքարային դիաբետ]] տիպ 2-ի, [[Քնիքնի օբստրուկտիվ ապնոէ|քնի օբստրուկտիվ ապնոէի]]ի, [[Ուռուցքներ|քացկեղի]] որոշ տեսակների, [[Օստեոարթրիտ|օստեոարթրիտիօստեոարթրիտ]]ի <ref name="HaslamJames">{{cite journal|year=2005|title=Obesity|journal=Lancet|type=Review|volume=366|issue=9492|pages=1197–209|doi=10.1016/S0140-6736(05)67483-1|pmid=16198769|vauthors=Haslam DW, James WP}}</ref> և [[Ասթմա|ասթմայիասթմա]]յի<ref name="HaslamJames" /><ref name=Poulain/>։ Որպես արդյունք՝ ճարպակալումը համարվում է կյանքի միջին տևողությունը նվազեցնող պատճառ<ref name=HaslamJames/>։

}}Ճարպակալումը համարվում է առաջատար կանխարգելվող պատճառներից մեկն ամբողջ աշխարհում<ref name="Barn1999">{{cite journal |vauthors=Barness LA, Opitz JM, Gilbert-Barness E | title = Obesity: genetic, molecular, and environmental aspects | journal = American Journal of Medical Genetics | volume = 143A | issue = 24 | pages = 3016–34 | date = December 2007 | pmid = 18000969 | doi = 10.1002/ajmg.a.32035 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors=Mokdad AH, Marks JS, Stroup DF, Gerberding JL | title = Actual causes of death in the United States, 2000 | journal = [[JAMA (journal)|JAMA]] | volume = 291 | issue = 10 | pages = 1238–45 | date = March 2004 | pmid = 15010446 | doi = 10.1001/jama.291.10.1238 | url = http://www.csdp.org/research/1238.pdf | format = PDF }}</ref><ref name="Allison">{{cite journal |vauthors=Allison DB, Fontaine KR, Manson JE, Stevens J, VanItallie TB | title = Annual deaths attributable to obesity in the United States | journal = [[JAMA (journal)|JAMA]] | volume = 282 | issue = 16 | pages = 1530–8 | date = October 1999 | pmid = 10546692 | doi = 10.1001/jama.282.16.1530 | url = http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/282/16/1530 }}</ref>: Մի քանի հետազոտություններ ցույց են տվել, որ մահացության ռիսկն ամենացածրն է ՄԶԻ-ի 20-25 կգ/մ²<ref>{{cite journal|last1=Aune|first1=D|last2=Sen|first2=A|last3=Prasad|first3=M|last4=Norat|first4=T|last5=Janszky|first5=I|last6=Tonstad|first6=S|last7=Romundstad|first7=P|last8=Vatten|first8=LJ|title=BMI and all cause mortality: systematic review and non-linear dose-response meta-analysis of 230 cohort studies with 3.74 million deaths among 30.3 million participants.|journal=BMJ (Clinical research ed.)|date=4 May 2016|volume=353|pages=i2156|doi=10.1136/bmj.i2156|pmid=27146380|pmc=4856854}}</ref><ref name="Lancet2009">{{cite journal |vauthors=Whitlock G, Lewington S, Sherliker P, Clarke R, Emberson J, Halsey J, Qizilbash N, Collins R, Peto R | title = Body-mass index and cause-specific mortality in 900 000 adults: collaborative analyses of 57 prospective studies | journal = Lancet | volume = 373 | issue = 9669 | pages = 1083–96 | date = March 2009 | pmid = 19299006 | pmc = 2662372 | doi = 10.1016/S0140-6736(09)60318-4 }}</ref><ref name="Lancet2016Mort" />  չծխողների շրջանում, և 24–27 կգ/մ² ՄԶԻ-ով ներկայում ծխողների մոտ՝ ռիսկի ավելացմամբ երկու ուղղություններով էլ<ref>{{cite journal |vauthors=Calle EE, Thun MJ, Petrelli JM, Rodriguez C, Heath CW | title = Body-mass index and mortality in a prospective cohort of U.S. adults | journal = N. Engl. J. Med. | volume = 341 | issue = 15 | pages = 1097–105 | date = October 1999 | pmid = 10511607 | doi = 10.1056/NEJM199910073411501 | url = http://content.nejm.org/cgi/content/full/341/15/1097 }}</ref><ref name="Euro2008">{{cite journal |vauthors=Pischon T, Boeing H, Hoffmann K, Bergmann M, Schulze MB, Overvad K, van der Schouw YT, Spencer E, Moons KG, Tjønneland A | title = General and abdominal adiposity and risk of death in Europe | journal = N. Engl. J. Med. | volume = 359 | issue = 20 | pages = 2105–20 | date = November 2008 | pmid = 19005195 | doi = 10.1056/NEJMoa0801891 |display-authors=etal}}</ref>: Այս մոտեցումն ընդունվում է նվազագույնը չորս մայրցամաքներում<ref name="Lancet2016Mort">{{cite journal|title=Body-mass index and all-cause mortality: individual-participant-data meta-analysis of 239 prospective studies in four continents|journal=Lancet|date=13 July 2016|doi=10.1016/S0140-6736(16)30175-1|pmid=27423262|pmc=4995441|volume=388|pages=776–86}}</ref>։ Հակառակ դրան՝ 2013թ․-ին կատարված հետազոտության տվյալներով 1-ին աստիճանի (ՄԶԻ՝ 30-35 կգ/մ²) ճարպակալումը կապված չէր ավելի բարձր մահացության հետ, ի համեմատ նորմալ քաշի, մինչդեռ ավելցուկային քաշը (ՄԶԻ՝ 25-30 կգ/մ²) կապված էր մահացության «ավելի ցածր» դեպքերի հետ՝ ի համեմատ նորմալ քաշ (ՄԶԻ՝ 18.5-25 կգ/մ²)<ref>{{cite journal|last1=Flegal|first1=Katherine M.|last2=Kit|first2=Brian K.|last3=Orpana|first3=Heather|last4=Graubard|first4=Barry I.|title=Association of All-Cause Mortality With Overweight and Obesity Using Standard Body Mass Index Categories|journal=JAMA|date=2 January 2013|volume=309|issue=1|pages=71–82|doi=10.1001/jama.2012.113905|pmid=23280227}}</ref> ունեցողների։ Այլ փաստերի համաձայն ՄԶԻ-ի և որովայնի շրջագծի փոխհարաբերության կապը U- կամ J-աձև է, մինչդեռ փոխհարաբերությունը գոտկատեղ/ազդրեր և գոտկատեղ/հասակ՝ մահացության հետ մեկտեղ, ավելի դրական է<ref>{{cite journal|last1=Carmienke|first1=S|last2=Freitag|first2=M H|last3=Pischon|first3=T|last4=Schlattmann|first4=P|last5=Fankhaenel|first5=T|last6=Goebel|first6=H|last7=Gensichen|first7=J|title=General and abdominal obesity parameters and their combination in relation to mortality: a systematic review and meta-regression analysis|journal=European Journal of Clinical Nutrition|date=20 March 2013|volume=67|issue=6|pages=573–585|doi=10.1038/ejcn.2013.61}}</ref>։ Ասիացիների մոտ բացասական ազդեցության ռիսկն առողջության վրա ի հայտ է գալիս արդեն ՄԶԻ-ի 22-25կգ/մ² արժեքի դեպքում<ref>{{cite journal|last1=WHO Expert|first1=Consultation|title=Appropriate body-mass index for Asian populations and its implications for policy and intervention strategies.|journal=Lancet|date=Jan 10, 2004|volume=363|issue=9403|pages=157–63|pmid=14726171|doi=10.1016/s0140-6736(03)15268-3}}</ref>։ ՄԶԻ-ն ավելի քան 32կգ/մ²-ի դեպքում դիտվում է մահացության կրկնակի աճ՝ 16 տարեկանից մեծ կանանց շրջանում<ref>{{cite journal |vauthors=Manson JE, Willett WC, Stampfer MJ, Colditz GA, Hunter DJ, Hankinson SE, Hennekens CH, Speizer FE | title = Body weight and mortality among women | journal = N. Engl. J. Med. | volume = 333 | issue = 11 | pages = 677–85 | year = 1995 | pmid = 7637744 | doi = 10.1056/NEJM199509143331101 }}</ref>։ [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ-ում]] տարեկան մահվան դեպքերի 111,909-ից 365,000-ի պատճառ հանդիսանում է ճարպակալումը, այն դեպքում երբ [[Եվրոպա|Եվրոպայում]]յում մահվան դեպքերի 1 միլիոնը (7.7%) պայմանավորված է ավելցուկային քաշով<ref name="EuroG2008" /><ref name="Euro2007">{{cite journal |vauthors=Fried M, Hainer V, Basdevant A, Buchwald H, Deitel M, Finer N, Greve JW, Horber F, Mathus-Vliegen E, Scopinaro N, Steffen R, Tsigos C, Weiner R, Widhalm K | title = Inter-disciplinary European guidelines on surgery of severe obesity | journal = Int J Obes (Lond) | volume = 31 | issue = 4 | pages = 569–77 | date = April 2007 | pmid = 17325689 | doi = 10.1038/sj.ijo.0803560 }}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ, ճարպակալումը կրճատում է կյանքի միջին տևողությունը 6-7 տարով<ref name="HaslamJames" /><ref>{{cite journal |vauthors=Peeters A, Barendregt JJ, Willekens F, Mackenbach JP, Al Mamun A, Bonneux L | title = Obesity in adulthood and its consequences for life expectancy: A life-table analysis | journal = Annals of Internal Medicine | volume = 138 | issue = 1 | pages = 24–32 | date = January 2003 | pmid = 12513041 | doi = 10.7326/0003-4819-138-1-200301070-00008 | url = http://www.annals.org/cgi/reprint/138/1/24 }}</ref>, ՄԶԻ-ի 30–35 կգ/մ²՝ 2-4 տարով, իսկ ծանր աստիճանի ճարպակալման դեպքում (ՄԶՑ > 40կգ/մ²)՝ 10 տարով<ref name="Lancet2009" />։

Առողջության վրա ազդեցության հետևանքները բաժանվում են 2 մեծ խմբի՝ նրանք, որոնք ճարպի ավելցուկի ազդեցությամբ (ինչպիսիք են՝ օստեոարթրիտ, քնի օբստրուկտիվ ապնոէ, սոցիալական խտրականացում) և նրանք, որոնց հիմքում ընկած է ճարպային բջիջների քանակի ավելացումը (այդ թվում՝ շաքարային դիաբետ, քաղցկեղ, սիրտ-անոթային հիվանդություններ, [[լյարդի ոչ ալկոհոլային ախտահարում]])<ref name="HaslamJames" /><ref name="Bray2004">{{cite journal | author = Bray GA | title = Medical consequences of obesity | journal = J. Clin. Endocrinol. Metab. | volume = 89 | issue = 6 | pages = 2583–9 | year = 2004 | pmid = 15181027 | doi = 10.1210/jc.2004-0535 }}</ref>։ Օրգանիզմում ճարպի քանակի ավելացումը փոխում է օրգանիզմի պատասխան ռեակցիան [[Ինսուլին|ինսուլինիինսուլին]]ի նկատմամբ, պոտենցելով ինսուլինի հանդեպ ռեզիստենտության առաջացումը։ Ճարպի քանակի ավելացումը բերում է նաև նախաբորբոքային<ref>{{cite journal |vauthors=Shoelson SE, Herrero L, Naaz A | title = Obesity, inflammation, and insulin resistance | journal = Gastroenterology | volume = 132 | issue = 6 | pages = 2169–80 | date = May 2007 | pmid = 17498510 | doi = 10.1053/j.gastro.2007.03.059 }}</ref> <ref>{{cite journal |vauthors=Shoelson SE, Lee J, Goldfine AB | title = Inflammation and insulin resistance | journal = J. Clin. Invest. | volume = 116 | issue = 7 | pages = 1793–801 | date = July 2006 | pmid = 16823477 | pmc = 1483173 | doi = 10.1172/JCI29069 | url = http://www.jci.org/articles/view/29069 }}</ref> և նախաթրոմբոտիկ վիճակների առաջացմանը<ref name="Bray2004" /><ref>{{cite journal |vauthors=Dentali F, Squizzato A, Ageno W | title = The metabolic syndrome as a risk factor for venous and arterial thrombosis | journal = Semin. Thromb. Hemost. | volume = 35 | issue = 5 | pages = 451–7 | date = July 2009 | pmid = 19739035 | doi = 10.1055/s-0029-1234140 }}</ref>։

* [[Գլխացավ|գլխացավերգլխացավ]]եր<ref>{{cite journal |vauthors=Bigal ME, Lipton RB | title = Obesity and chronic daily headache | journal = Curr Pain Headache Rep | volume = 12 | issue = 1 | pages = 56–61 | date = January 2008 | pmid = 18417025 | doi = 10.1007/s11916-008-0011-8 | url = | type = Review }}</ref>

Չնայած նրան, որ փաստերով հաստատված է ճարպակալման բացասական ազդեցությունն առողջության վրա, բարձր ՄԶԻ ունեցող որոշ խմբերում դիտվում է առողջական վիճակի լավացման դեպքեր, և այս ֆենոմենը հայտնի է որպես ճարպակալման գոյատևման պարադոքս<ref name=Schmidt2007>{{cite journal |vauthors=Schmidt DS, Salahudeen AK | title = Obesity-survival paradox-still a controversy? | journal = Semin Dial | volume = 20 | issue = 6 | pages = 486–92 | year = 2007 | pmid = 17991192 | doi = 10.1111/j.1525-139X.2007.00349.x | type = Review }}</ref>։ Պարադոքսն առաջին անգամ նկարագրվել է 1999 թվականին հեմոդիալիզ ստացող գեր կամ ճարպակալված մարդկանց մոտ<ref name=Schmidt2007/>, և որպես հետևանք նրանց մոտ հայտնաբերվել է սրտային անբավարարություն և պերիֆերիկ [[Զարկերակներ|զարկերակներիզարկերակներ]]ի ախտահարում<ref name=paradox2003>{{cite journal | author = U.S. Preventive Services Task Force | title = Behavioral counseling in primary care to promote a healthy diet: recommendations and rationale | journal = Am Fam Physician | volume = 67 | issue = 12 | pages = 2573–6 | date = June 2003 | pmid = 12825847 | doi = | type = Review }}</ref>։

Սրտային անբավարարություն ունեցող մարդկանց մոտ, ում ՄԶԻ-ն 30.0-34.9 կգ/մ² էր, մահացությունն ավելի ցածր էր, քան նորմալ քաշ ունեցողների մոտ։ Սա բացատրվում է այն փաստով, որ մարդիկ հաճախ կորցնում են քաշ, քանի որ ծանր և զարգացող հիվանդության պատճառով<ref>{{cite journal |vauthors=Habbu A, Lakkis NM, Dokainish H | title = The obesity paradox: Fact or fiction? | journal = Am. J. Cardiol. | volume = 98 | issue = 7 | pages = 944–8 | date = October 2006 | pmid = 16996880 | doi = 10.1016/j.amjcard.2006.04.039 | type = Review }}</ref>։ Նմանատիպ արդյունքներ են ստացվել նաև սրտային հիվանդությունների այլ տիպեր ունեցողների մոտ։ I աստիճանի ճարպակալում և սրտային հիվանդություն ունեցող մարդկանց մոտ հետագայում սրտային խնդիրներ ունենալու ռիսկն ավելի մեծ չէ, քան նորմալ քաշ ունեցողների, ովքեր նույնպես ունեն սրտային հիվանդություն։ Սակայն ծանր աստիճանի ճարպակալում ունեցող մարդկանց մոտ, ամեն դեպքում, հետագայում սիրտ-անոթային խնդիրների զարգացման ռիսկն մեծանում է<ref>{{cite journal |vauthors=Romero-Corral A, Montori VM, Somers VK, Korinek J, Thomas RJ, Allison TG, Mookadam F, Lopez-Jimenez F | title = Association of bodyweight with total mortality and with cardiovascular events in coronary artery disease: A systematic review of cohort studies | journal = Lancet | volume = 368 | issue = 9536 | pages = 666–78 | year = 2006 | pmid = 16920472 | doi = 10.1016/S0140-6736(06)69251-9 | type = Review }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors=Oreopoulos A, Padwal R, Kalantar-Zadeh K, Fonarow GC, Norris CM, McAlister FA | title = Body mass index and mortality in heart failure: A meta-analysis | journal = Am. Heart J. | volume = 156 | issue = 1 | pages = 13–22 | date = July 2008 | pmid = 18585492 | doi = 10.1016/j.ahj.2008.02.014 | url = | type = Meta-analysis, Review }}</ref>։ Նույնիսկ [[Աորտոկորոնարաորտոկորոնար շունտավորում|աորտոկորոնար շունտավորումից]]ից հետո գեր և ճարպակալում ունեցող մարդկանց շրջանում մահացության ռիսկի բարձրացում չի դիտվում։ <ref>{{cite journal |vauthors=Oreopoulos A, Padwal R, Norris CM, Mullen JC, Pretorius V, Kalantar-Zadeh K | title = Effect of obesity on short- and long-term mortality postcoronary revascularization: A meta-analysis | journal = Obesity (Silver Spring) | volume = 16 | issue = 2 | pages = 442–50 | date = February 2008 | pmid = 18239657 | doi = 10.1038/oby.2007.36 | type = Meta-analysis }}</ref> Հետազոտություններից մեկի համաձայն նման վերապրելիությունը կարելի է բացատրել նրանով, որ սրտային խնդիրների ի հայտ գալուց հետո ճարպակալում ունեցող մարդիք ավելի ագրեսիվ բուժում են ստանում<ref>{{cite journal |vauthors=Diercks DB, Roe MT, Mulgund J, Pollack CV, Kirk JD, Gibler WB, Ohman EM, Smith SC, Boden WE, Peterson ED | title = The obesity paradox in non-ST-segment elevation acute coronary syndromes: Results from the Can Rapid risk stratification of Unstable angina patients Suppress ADverse outcomes with Early implementation of the American College of Cardiology/American Heart Association Guidelines Quality Improvement Initiative | journal = Am Heart J | volume = 152 | issue = 1 | pages = 140–8 | date = July 2006 | pmid = 16824844 | doi = 10.1016/j.ahj.2005.09.024 | type = Research Support }}</ref>։ Ըստ մեկ այլ հետազոտության՝ պերիֆերիկ զարկերակային ախտահարմամբ անձանց մոտ հայտնաբերվում է [[թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդություն]] (ԹՔՕՀ), ապա ճարպակալումն այլևս ոչ մի էական նշանակություն չի ունենում<ref name=paradox2003/>։

Ըստ 2006 թվականի հոդվածներից մեկի՝ տարբերակվել են ճարպակալման առաջացման ռիսկի այլ 10 հնարավոր պատճառներ՝ 1. անբավարար [[քուն]], 2. [[ներզատական խանգարումներ]] (միջավայրի պոլյուտանտներ, որոնք միջամտում են [[Լիպիդային փոխանակություն|լիպիդային փոխանակությանը]]), 3. շրջակա միջավայրի ջերմաստիճանի փոփոխականության նվազում, 4. ծխելու հաճախականության նվազում, քանի որ ծխելն ընկճում է [[Ախորժակ|ախորժակըախորժակ]]ը, 5. քաշի ավելացմանը բերող դեղորայքների օգտագործում (օր․՝ ատիպիկ [[հոգեմետ դեղեր]]), 6.  այնպիսի էթնիկական և տարիքային խմբերի համեմատական աճ, որոնք հակված են ավելի ծանր քաշ ունենալու, 7. [[Հղիություն (մարդ)|հղիություն]] մեծ տարիքում (որը կարող է բերել ճարպակալման նախատրամադրվածության առաջացմանը երեխայի մոտ), 8. էպիգենետիկ ռիսկի գործոններ, որոնք փոխանցվում են սերնդեսերունդ, 9. բարձր ՄԶԻ-ի [[բնական ընտրություն]], 10. ընտրողական զուգավորումը, որը մեծացնում է ճարպակալման ռիսկի գործոնների հավանականությունը, (որը կարող է բերել ճարպակալած մարդկանց թվի ավելացմանը՝ մեծացնելով պոպուլյացիայի ներսում շեղումները՝ կապված քաշի ավելացման հետ)<ref name="pmid16801930">{{cite journal |vauthors=Keith SW, Redden DT, Katzmarzyk PT, Boggiano MM, Hanlon EC, Benca RM, Ruden D, Pietrobelli A, Barger JL, Fontaine KR, Wang C, Aronne LJ, Wright SM, Baskin M, Dhurandhar NV, Lijoi MC, Grilo CM, DeLuca M, Westfall AO, Allison DB | title = Putative contributors to the secular increase in obesity: Exploring the roads less traveled | journal = Int J Obes (Lond) | volume = 30 | issue = 11 | pages = 1585–94 | year = 2006 | pmid = 16801930 | doi = 10.1038/sj.ijo.0803326 | url = http://www.nature.com/ijo/journal/v30/n11/full/0803326a.html | type = Review }}</ref>։ Չնայած կան ճարպակալման առաջացման հավանականության վրա տվյալ մեխանիզմների ազդեցությունը հաստատող փաստեր, դրանք ոչ այնքան համոզիչ են, և շատ հեղինակներ պնդում են, որ այս գործոնները շատ ավելի քիչ նշանակություն ունեն, քան նախորդ գլխում քննարկվածները։<div class="thumb tright" style="width: 417px; ">

2016 թ․-ի վերանայումը հաստատեց սննդի չարաշահումն որպես  ճարպակալում առաջացնող հիմնական գործոն<ref name="pharmaReview">{{cite journal|last1=Bojanowska|first1=Ewa|last2=Ciosek|first2=Joanna|title=Can We Selectively Reduce Appetite for Energy-Dense Foods? An Overview of Pharmacological Strategies for Modification of Food Preference Behavior|journal=Current Neuropharmacology|date=15 February 2016|volume=14|issue=2|pages=118–142|doi=10.2174/1570159X14666151109103147|PMC=4825944|pmid=26549651}}</ref>։ Բնակչության յուրաքանչյուր շնչին բաժին ընկնող սննդային էներգիամատակարարումը միանգամայն տարբերվում է տարբեր տարածաշրջանների և երկրների միջև։ Այն նշանակալի փոփոխվել է նաև ժամանակի ընթացքում<ref name="Earth09" />։ 1970 թ.-ի սկզբից մինչ 1990 թ․-ի վերջ  միջին սննդային էներգիան, որը հասանելի է 1 շնչին 1 օրում (գնված ուտելիքի քանակը), ավելացել է ամբողջ աշխարհում, բացառությամբ՝ Արևելյան Եվրոպայի։ 1996 թ․ Միացյալ Նահանգներն ունեցել են 1 անձին բաժին ընկնող ամենաբարձր ցուցանիշը՝ 3.654 կալորիա (15.290 կՋ)<ref name="Earth09" />։ Այս ցուցանիշը հետագայում 2003 թվականին աճել է մինչև 3.754 կալորիա (15.710 կՋ)<ref name="Earth09" />։ 1990-ականների վերջում եվրոպացիներին բաժին է ընկել 3.394 կալորիա (14.200 կՋ) / շնչին, Ասիայի զարգացած շրջաններում ՝ 2.648 կալորիա (11.080 կՋ) / շնչին, Սահարայի հարավային շրջաններում ՝ 2.176 կալորիա (9.100 կՋ) / շնչին<ref name="Earth09" /><ref>{{cite web|url=https://www.scribd.com/doc/1470965/USDA-frsept99b |title=USDA: frsept99b |work=[[United States Department of Agriculture]] |accessdate=January 10, 2009}}</ref>։ Հաստատվել է ընդհանուր օգտագործվող սննդի էներգիայի կապը ճարպակալման հետ<ref>{{cite web|url=http://www.statcan.gc.ca/pub/82-003-x/2009004/article/10933-eng.htm |title=Diet composition and obesity among Canadian adults |work=Statistics Canada |accessdate=}}</ref>։[[File:World Per Person Energy Consumption.png|thumb|alt=A graph showing a gradual increase in global food energy consumption per person per day between 1961 and 2002.|Յուրաքանչյուր շնչին բաժին ընկնող սննդային էներգիայի քանակը աշխարհում 1961-2002 թվականներին<ref name="Earth09">{{cite web|url=http://earthtrends.wri.org/searchable_db/index.php?theme=8&variable_ID=212&action=select_countries |title=EarthTrends: Nutrition: Calorie supply per capita |work=World Resources Institute |accessdate=Oct 18, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110611160708/http://earthtrends.wri.org/searchable_db/index.php?theme=8&variable_ID=212&action=select_countries |archivedate=2011-06-11}}</ref>|409x409փքս]]Ամբողջ աշխարհում հասանելի սնման ուղեցույցները<ref>{{cite web|author=National Control for Health Statistics |title=Nutrition For Everyone |publisher=Centers for Disease Control and Prevention |url=https://www.cdc.gov/nccdphp/dnpa/nutrition/nutrition_for_everyone |accessdate=2008-07-09}}</ref> չնչին չափով կարողացան լուծել սննդի չարաշահումը և անառողջ սնման խնդիրը<ref>{{cite journal |vauthors=Marantz PR, Bird ED, Alderman MH | title = A call for higher standards of evidence for dietary guidelines | journal = Am J Prev Med | volume = 34 | issue = 3 | pages = 234–40 | date = March 2008 | pmid = 18312812 | doi = 10.1016/j.amepre.2007.11.017 | url = }}</ref>։ 1971-2000 թվականներին ճարպակալման աստիճանը ԱՄՆ-ում աճել 14.5%-ից մինչև 30.9%<ref name="Flegal2002">{{cite journal |vauthors=Flegal KM, Carroll MD, Ogden CL, Johnson CL | title = Prevalence and trends in obesity among US adults, 1999–2000 | journal = [[JAMA (journal)|JAMA]] | volume = 288 | issue = 14 | pages = 1723–1727 | date = October 2002 | pmid = 12365955 | doi = 10.1001/jama.288.14.1723 | url = http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/288/14/1723 }}</ref>։ Միևնույն ժամանակահատվածում նկատվել է նաև կիրառվող սննդային էներգիայի միջին արժեքի աճ։ Կանանց համար միջին արժեքի աճը կազմել է 335 կալորիա (1.400 կՋ) օրական (1,542 կալորիա (6,450 կՋ) 1971 թվականին, իսկ 2004 թվականին 1.877 կալորիա (7.850 կՋ)), մինչդեռ տղամարդկանց մոտ աճը կազմել է 168 կալորիա (700կՋ) օրական (2.450 կալորիա (10.300 կՋ) 1971 թվականին և 2.618 կալորիա (10.950 կՋ) 2004 թվականին)։ Այս լրացուցիչ սննդային էներգիայի մեծ մասը պայմանավորված է գլխավորապես [[Ածխաջուր|ածխաջրերի]] կիրառմամբ, այլ ոչ թե [[Ճարպ|ճարպերիճարպ]]երի<ref>{{cite journal |vauthors=Wright JD, Kennedy-Stephenson J, Wang CY, McDowell MA, Johnson CL | title = Trends in intake of energy and macronutrients—United States, 1971–2000 | journal = MMWR Morb Mortal Wkly Rep | volume = 53 | issue = 4 | pages = 80–2 | date = February 2004 | pmid = 14762332 | url = https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5304a3.htm }}</ref>։ Այս հավելյալ ածխաջրերի հիմնական աղբյուր են հանդիսանում քաղցրահամ ըմպելիքների օգտագործման ավելացումը, որոնք կազմում են ամերիկացի երիտասարդների օրական սննդակարգի 25%-ը<ref name="Caballero">{{cite journal|author=Caballero B|year=2007|title=The global epidemic of obesity: An overview|url=|journal=Epidemiol Rev|volume=29|issue=|pages=1–5|doi=10.1093/epirev/mxm012|pmid=17569676}}</ref>, և [[Չիպս|կարտոֆիլի չիպսերը]]<ref>{{cite journal |vauthors=Mozaffarian D, Hao T, Rimm EB, Willett WC, Hu FB | title = Changes in Diet and Lifestyle and Long-Term Weight Gain in Women and Men | journal = The New England Journal of Medicine | volume = 364 | issue = 25 | pages = 2392–404 | date = 23 June 2011 | pmid = 21696306 | pmc = 3151731 | doi = 10.1056/NEJMoa1014296 | type = Meta-analysis }}</ref>։ Համարվում է, որ քաղցրահամ ըմպելիքների, ինչպիսիք են՝ ոչ ալկոհոլիկ խմիչքները, գազավորված, մրգային, [[Էներգետիկ ըմպելիք|էներգետիկ]], վիտամինային ըմպելիքները և սառը թեյերը <ref>{{cite journal |vauthors=Malik VS, Schulze MB, Hu FB | title = Intake of sugar-sweetened beverages and weight gain: a systematic review | journal = Am. J. Clin. Nutr. | volume = 84 | issue = 2 | pages = 274–88 | date = August 2006 | pmid = 16895873 | pmc = 3210834 | doi = | url = http://www.ajcn.org/cgi/content/full/84/2/274 | type = Review }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors=Olsen NJ, Heitmann BL | title = Intake of calorically sweetened beverages and obesity | journal = Obes Rev | volume = 10 | issue = 1 | pages = 68–75 | date = January 2009 | pmid = 18764885 | doi = 10.1111/j.1467-789X.2008.00523.x | type = Review }}</ref> նպաստում են ճարպակալման հաճախության առաջացմանը, ինչպես նաև մեծացնում են շաքարային դիաբետ տիպ 2 <ref>{{cite journal|date=November 2010|title=Sugar-sweetened beverages and risk of metabolic syndrome and type 2 diabetes: a meta-analysis|url=|journal=Diabetes Care|type=Meta-analysis, Review|volume=33|issue=11|pages=2477–83|doi=10.2337/dc10-1079|pmc=2963518|pmid=20693348|vauthors=Malik VS, Popkin BM, Bray GA, Després JP, Willett WC, Hu FB}}</ref> և մետաբոլիկ սինդրոմի ռիսկի առաջացմանը ։ [[Վիտամին D]] անբավարարությունը կապված է այն հիվանդությունների հետ, որոնք ասոցացվում են ճարպակալման հետ։

Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում [[Գյուղատնտեսություն|գյուղտնտեսության]] և [[Տեխնիկա|տեխնիկայիտեխնիկա]]յի զարգացումը բերեց սննդամթերքի գների իջեցմանը։ Միացյալ Նահանգներում [[Եգիպտացորեն|եգիպտացորենիեգիպտացորեն]]ի, [[Սոյա|սոյայիսոյա]]յի, [[Ցորեն|ցորենիցորեն]]ի և [[Բրինձ|բրնձի]] սուբսիդավորումը բերեց նրան, որ վերամշակված սննդի հումքերը դարձան զգալի ավելի էժան՝ ի համեմատ մրգերի և բանջարեղենի<ref>{{cite news|author=Pollan, Michael |title=You Are What You Grow |work=New York Times |url=https://www.nytimes.com/2007/04/22/magazine/22wwlnlede.t.html?ex=1186027200&en=bbe0f6a2c10e3b3c&ei=5070 |date=22 April 2007 |accessdate=2007-07-30}}</ref>։ Կալորիաների հաշվարկման օրենքը և պարունակվող սննդանյութերի վերաբերյալ պիտակները փորձեցին օգնել մարդկանց կատարել ընտրություն՝ ի օգուտ ավելի առողջ սննդի, ինչպես նաև գիտակցել օգտագործվող սննդամթերքի էներգետիկ արժեքի աստիճանը։

Նստակյաց, պասիվ ապրելակերպը նշանակալի դեր է խաղում ճարպակալման հարցում<ref>Seidell 2005 p.10</ref>։ Ամբողջ աշխարհում տեղի է ունեցել տեղաշարժ դեպի քիչ ֆիզիկական ակտիվություն պահանջող աշխատանքներ,<ref name=WHO2009>{{cite web|url=http://www.who.int/dietphysicalactivity/publications/facts/obesity/en/ |title=WHO: Obesity and overweight |work=[[World Health Organization]] |accessdate=January 10, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218104805/http://www.who.int/dietphysicalactivity/publications/facts/obesity/en/ |archivedate=December 18, 2008}}</ref> <ref name=WHOExercise>{{cite web|url=http://www.who.int/dietphysicalactivity/factsheet_inactivity/en/index.html |title=WHO &#124; Physical Inactivity: A Global Public Health Problem |work=[[World Health Organization]] |accessdate=February 22, 2009}}</ref><ref name=Ness2006>{{cite journal |vauthors=Ness-Abramof R, Apovian CM | title = Diet modification for treatment and prevention of obesity | journal = Endocrine | volume = 29 | issue = 1 | pages = 5–9 | date = February 2006 | pmid = 16622287 | doi = 10.1385/ENDO:29:1:135 | url = | type = Review }}</ref> և ներկայումս ամբողջ աշխարհի  նվազագույնը 30% բնակչության մոտ առկա է ֆիզիկական ակտիվության անբավարարություն<ref name=WHOExercise/>։ Սա առաջին հերթին պայմանավորված է փոխադրամիջոցների ավելացմամբ, և տանը աշխատուժ-խնայող տեխնիկայի կիրառմամբ<ref name=WHO2009/><ref name=WHOExercise/><ref name=Ness2006/>։ Երեխաների շրջանում ֆիզիկական ակտիվության անբավարարությունը բացատրվում է քիչ քայլելով և անբավարար ֆիզդաստիարակությամբ<ref>{{cite journal |vauthors=Salmon J, Timperio A | title = Prevalence, trends and environmental influences on child and youth physical activity | journal = Med Sport Sci | volume = 50 | issue = | pages = 183–99 | year = 2007 | pmid = 17387258 | doi = 10.1159/000101391 | isbn = 978-3-318-01396-2 | series = Medicine and Sport Science | type = Review }}</ref>։ ԱՀԿ-ն նշում է, որ ամբողջ աշխարհում մարդիք ավելի քիչ են նախընտրում ակտիվ հանգստը, մինչդեռ Ֆինլանդիայում <ref>{{cite journal|date=June 2008|title=Thirty-year trends of physical activity in relation to age, calendar time and birth cohort in Finnish adults|url=|journal=Eur J Public Health|type=Research Support|volume=18|issue=3|pages=339–44|doi=10.1093/eurpub/ckm092|pmid=17875578|vauthors=Borodulin K, Laatikainen T, Juolevi A, Jousilahti P}}</ref> և ԱՄՆ-ում <ref>{{cite journal|year=2005|title=Declining rates of physical activity in the United States: what are the contributors?|url=|journal=Annu Rev Public Health|type=Review|volume=26|issue=|pages=421–43|doi=10.1146/annurev.publhealth.26.021304.144437|pmid=15760296|vauthors=Brownson RC, Boehmer TK, Luke DA}}</ref> կատարված հետազոտությունների համաձայն, առկա է ֆիզիկական ակտիվության և ակտիվ ժամանց անցկացնելու ոչ նշանակալի աճի տենդենց։ 2011 թվականին երեխաների ֆիզիկական ակտիվության մասին հետազոտությունների ամփոփման համաձայն՝ ֆիզակական ակտիվ ժամանցը այդքան մեծ ազդեցություն չի կարող ունենալ։

Որոշ ֆիզիկական և հոգեկան խանգարումներ, նաև դրանց բուժման համար կիրառվող դեղորայքներ կարող են բարձրացնել ճարպակալման ռիսկը։ Ճարպակալման ռիսկի աճին բերող հիվանդությունների շարքում, ներառյալ յուրահատուկ գենետիկ համախտանիշները (վերևում թվարկված) դասվում են՝ [[Հիպոթիրեոիդիզմ|հիպոթիրեոիդիզմըհիպոթիրեոիդիզմ]]ը, [[Կուշինգի համախտանիշ|Կուշինգի հիվանդությունը/համախտանիշը]], [[Աճիաճի հորմոնի անբավարարություն|աճի հորմոնի անբավարարությունը]]ը<ref>{{cite journal |vauthors=Rosén T, Bosaeus I, Tölli J, Lindstedt G, Bengtsson BA | title = Increased body fat mass and decreased extracellular fluid volume in adults with growth hormone deficiency | journal = Clin. Endocrinol. | volume = 38 | issue = 1 | pages = 63–71 | year = 1993 | pmid = 8435887 | doi = 10.1111/j.1365-2265.1993.tb00974.x }}</ref>, ինչպես նաև սնման խանգարումները՝ [[սննդընդունման պահվածքի խանգարում]] ({{lang-en|binge eating disorder}}) և [[գիշերային սնման համախտանիշ]] ({{lang-en|night eating disorder}})<ref name="HaslamJames" />: Ամեն դեպքում ճարպակալումը չի ընդունվում որպես հոգեկան շեղում և չի ներառվում հոգեկան հիվանդությունների դասակարգման մեջ<ref>{{cite journal |vauthors=Zametkin AJ, Zoon CK, Klein HW, Munson S | title = Psychiatric aspects of child and adolescent obesity: a review of the past 10 years | journal = J Am Acad Child Adolesc Psychiatry | volume = 43 | issue = 2 | pages = 134–50 | date = February 2004 | pmid = 14726719 | doi = 10.1097/00004583-200402000-00008 | type = Review }}</ref>։Գիրության և ճարպակալման ռիսկն առավել բարձր են հոգեկան խանգարումներ ունեցող հիվանդների մոտ՝ ի համեմատ անհատների, ովքեր չունեն հոգեկան խնդիրներ<ref>{{cite journal|vauthors=Chiles C, van Wattum PJ |title=Psychiatric aspects of the obesity crisis |journal=Psychiatr Times |year=2010 |volume=27 |issue=4 |pages=47–51}}</ref>։

Որոշ դեղորայքներ կարող են բերել քաշի ավելացման և [[Մարմնակազմություն|մարմնակազմության]] փոփոխության։ Դրանց թվին են պատկանում [[Ինսուլին|ինսուլինըինսուլին]]ը, [[Սուլֆոնիլուրեազա|սուլֆոնիլուրեազանսուլֆոնիլուրեազա]]ն, [[Թիազոլիդիդիոններ|թիազոլիդիդիոններըթիազոլիդիդիոններ]]ը, ատիպիկ [[հոգեմետ դեղեր]]ը, [[հակադեպրեսանտներ]]ը, [[Ստերոիդներ|ստերոիդներըստերոիդներ]]ը, որոշ [[Հակացնցումային դեղեր|հակացնցումայիններ]] ([[ֆենիտոին]] և [[վալպրոատ]]), [[պիզոտիֆեն]] և [[Օրալօրալ հակաբեղմնավորիչներ|օրալ հակաբեղմնավորիչների]]ի որոշ տեսակներ<ref name="HaslamJames" />։

Սոցիալական դիրքի և ՄԶՑ-ի միջև առկա ասոցիացիայի վերաբերյալ մի շարք բացատրություններ են առաջ քաշվել։ Համարվում է, որ զարգացած երկրներում հարուստ մարդիք ավելի մեծ հնարավորություններ ունեն սննդարար մթերքներ օգտագործելու, բարձր ֆիզիկական պատրաստվածություն ունենալու համար և նրանք ենթարկվում են ավելի մեծ ճնշման հասարակության կողմից և ավելի։ Չզարգացած երկրներում դիտվող օրինաչափությունները պայմանավորվում են սննդի ձեռք բերման ունակություններով, ֆիզիկական ջանքեր պահանջող աշխատանքներով և մարմնի մեծ չափսեր ունենալուն խթանող մշակութային սովորություններով<ref name=McLaren2007/>։ Մարդկանց վերաբերմունքը մարմնի քաշի հանդեպ ևս շատ կառևոր դեր է կատարում։ Ժամանակի ընթացքում ՄԶՑ-ի փոփոխություններ դիտվում են ընկերների, քույր-եղբայրների և ամուսինների միջև<ref>{{cite journal |vauthors=Christakis NA, Fowler JH | title = The Spread of Obesity in a Large Social Network over 32 Years | journal = New England Journal of Medicine | volume = 357 | issue = 4 | pages = 370–379 | year = 2007 | pmid = 17652652 | doi = 10.1056/NEJMsa066082 | type = Research Support }}</ref>։ [[Սթրես|Սթրեսը]]ը և ցածր սոցիալական դիրքի ընկալումը բարձրացնում են ճարպակալման ռիսկը<ref name="spirit" /><ref>{{cite journal | author = Björntorp P | title = Do stress reactions cause abdominal obesity and comorbidities? | journal = Obesity Reviews | volume = 2 | issue = 2 | pages = 73–86 | year = 2001 | pmid = 12119665 | doi = 10.1046/j.1467-789x.2001.00027.x }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors=Goodman E, Adler NE, Daniels SR, Morrison JA, Slap GB, Dolan LM | title = Impact of objective and subjective social status on obesity in a biracial cohort of adolescents | journal = Obesity Reviews | volume = 11 | issue = 8 | pages = 1018–26 | year = 2003 | pmid = 12917508 | doi = 10.1038/oby.2003.140 | type = Research Support }}</ref>։

Ինֆեկցիոն ագենտների ազդեցության դերը նյութափոխանակության վրա գտնվում է դեռևս սկզբնական փուլում։ Հայտնաբերվել է աղիքային ֆլորայի տարբերություն նիհար և ճարպակալած մարդկանց մոտ։ Կան նշաններ, որ գեր և նիհար մարդկանց [[Աղիքայինաղիքային միկրոֆլորա|աղիքային միկրոֆլորան]]ն կարող է ունենալ իր ազդեցությունը նյութափոխանակային պոտենցիալի վրա։ Համարվում է, որ նյութափախանակային պոտենցիալի վրա այս ազդեցությունը բերում է էներգիա կուտակելու ունակության, որն էլ նպաստում է ճարպակալմանը։ Արդյոք այս տարբերությունները ճարպակալման անմիջական պատճառ են, թե հանդիսանում են դրա հետևանք, դեռևս պետք է պարզաբանել<ref>{{cite journal |vauthors=DiBaise JK, Zhang H, Crowell MD, Krajmalnik-Brown R, Decker GA, Rittmann BE | title = Gut microbiota and its possible relationship with obesity | journal = Mayo Clinic Proceedings | volume = 83 | issue = 4 | pages = 460–9 | date = April 2008 | pmid = 18380992 | doi = 10.4065/83.4.460 | type = Review }}</ref>։

Ճարպակալման զարգացման և պահպանման հիմքում ընկած են բազմաթիվ հնարավոր ախտաֆիզիոլոգիական մեխանիզմներ<ref name="flier">{{cite journal | author = Flier JS | title = Obesity wars: Molecular progress confronts an expanding epidemic | journal = Cell | volume = 116 | issue = 2 | pages = 337–50 | year = 2004 | pmid = 14744442 | doi = 10.1016/S0092-8674(03)01081-X | type = Review }}</ref>։ Հետազոտական այս դաշտը գրեթե անհասկանալի էր մինչև 1994 թվականը, երբ Ջ․ Մ․ Ֆրիդմանի լաբորատորիայի կողմից հայտաբերվեց [[լեպտին]] գենը<ref>{{cite journal|last1=Zhang|first1=Y|last2=Proenca|first2=R|last3=Maffei|first3=M|last4=Barone|first4=M|last5=Leopold|first5=L|last6=Friedman|first6=JM|title=Positional cloning of the mouse obese gene and its human homologue.|journal=Nature|date=Dec 1, 1994|volume=372|issue=6505|pages=425–32|doi=10.1038/372425a0|pmid=7984236|type=Research Support}}</ref>։ Չնայած լեպտինն ու [[Գրելին|գրելիննգրելին]]ն արտադրվում են պերիֆերիայում, դրանք կարգավորում են ախորժակը՝ ազդելով [[Կենտրոնականկենտրոնական նյարդային համակարգ|կենտրոնական նյարդային համակարգի]]ի (ԿՆՀ) վրա։ Մասնավորապես դրանք և այլ ախորժակ-կապակցված հորմոններն ազդում են [[Հիպոթալամուս|հիպոթալամուսիհիպոթալամուս]]ի վրա, որը գտնվում է [[Գլխուղեղ|գլխուղեղումգլխուղեղ]]ում և հանդիսանում է սննդի ընդունումն ու էներգիայի ծախսը կարգավորող կենտրոնը։ Հիպոթալամուսում ընթացող բազմաթիվ մեխանիզմներ ունեն իրենց դերն ախորժակի գործարկման մեջ, մասնավորապես՝ առավել լավ ուսումնասիրված է [[Մելանոկորտինայինմելանոկորտինային ուղի|մելանոկորտինային ուղին]]ն<ref name="flier"/>։ Այդ ուղին սկսվում է հիպոթալամուսի կամրջաձև կորիզներից ([[Անգլերեն|անգլ.]]՝ arcuate nucleus), որտեղից էլ ազդակները հաղորդվում են դեպի կողմնային ([[Անգլերեն|անգլ.]]՝ lateral hypothalamus) և վենտրոմեդիալ ([[Անգլերեն|անգլ.]]՝ ventromedial hypothalamus) հիպոթալամուս՝ համապատասխանաբար ուղեղի [[քաղցի և հագեցման կենտրոններ]]<ref>{{cite book|author1=Boulpaep, Emile L. |author2=Boron, Walter F. |title=Medical physiology: A cellular and molecular approach |publisher=Saunders |location=Philadelphia |year=2003 |page=1227 |isbn=0-7216-3256-4}}</ref>։

Աղեղնաձև կորիզները պարունակում են երկու տարբեր տեսակի [[Նեյրոն|նեյրոններնեյրոն]]ներ<ref name="flier"/>։ Առաջին խումբն արտադրում է [[նեյրոպոպտիդ Y]] ([[Անգլերեն|անգլ.]]՝ NPY) և [[ագուտի-ասոցացված պեպտիդ]] ([[Անգլերեն|անգլ.]]՝ AgRP), որոնք ունեն դրդիչ ազդեցություն կողմնային հիպոթալամուսի և ընկճող ազդեցություն վենտրոմեդիալ հիպոթալամուսի վրա։ Երկրորդ խումբն արտադրում է [[պրո-օպիոմելանոկորտին]] ([[Անգլերեն|անգլ.]]՝ POMC) և [[կոկաին- և ամֆետամին -կարգավորող տրանսկրիպտ]] ([[Անգլերեն|անգլ.]]՝ CART), որոնք ունեն հակառակ ազդեցություն՝ ընկճում են կողմնային և դրդում՝ վենտրոմեդիալ հիպոթալամուսը։ Հետևաբար՝ NPY/AgRP նեյրոնները խթանում են քաղցի և ընկճում՝ հագեցման զգացումները, մինչդեռ POMC/CART նեյրոնները խթանում են հագեցման և ընկճում՝ քաղցի զգացումները։ Աղեղնաձև կորիզի երկու խումբ նեյրոններն էլ մասնակիորեն կարգավորվում են լեպտինով։ Վերջինը արգելակում է NPY/AgRP և խթանում՝ POMC/CART խումբը: Այսպիսով՝ լեպտինի ազդանշանման անբավարարությունը, պայմանավորված լեպտինի անբավարարությամբ կամ լեպտինի հանդեպ կայունությամբ, բերում է չափից ավելի գերսնման, և կարող է պայմանավորել ճարպակալման որոշ գենետիկական և ձեռքբերովի ձևերը<ref name="flier"/>։

Ըստ [[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն|ԱՀԿ-ի]] կանխատեսման՝ ավելորդ քաշն ու ճարպակալումը շուտով զբազեցնելու են ավանդական հանրային հիվանդությունների տեղը, ինչպիսիք են՝ թերսնուցումն ու [[Ինֆեկցիոնինֆեկցիոն հիվանդություններ|ինֆեկցիոն հիվանդությունները]]ը, և դառնալու են ամենանշանակալի պատճառը վատ առողջության<ref>{{Cite report |author= World Health Organization|authorlink= World Health Organization|date= 2000|title= Obesity: preventing and managing the global epidemic |url= http://www.who.int/iris/handle/10665/42330#sthash.8pQS2f7r.dpuf |publisher= World Health Organization |pages= 1–2 |docket= |accessdate= 1 February 2014 |quote= }}</ref>։ Ճարպակալումը հանդիսանում է հանրային առողջապահության և կառավարության կարևոր խնդիր՝ պայմանավորված իր տարածվածությամբ, ծախսերով և ազդեցությամբ առողջության վրա<ref>{{cite book|author=Satcher D |title=The Surgeon General's Call to Action to Prevent and Decrease Overweight and Obesity |year=2001 |publisher=U.S. Dept. of Health and Human Services, Public Health Service, Office of Surgeon General |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK44206/ |isbn=978-0-16-051005-2}}</ref>։ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների կանխարգելիչ ծառայության օպերատիվ խումբը խորհուրդ է տալիս ճարպակալմամբ տառապող մեծահասակների մոտ կատարել հետագա վարքային միջամտությունների սկրինինգ հսկողություն<ref>{{cite journal | author = Moyer VA | title = Screening for and management of obesity in adults: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement | journal = Annals of Internal Medicine | volume = 157 | issue = 5 | pages = 373–8 | date = 4 September 2012 | pmid = 22733087 | doi = 10.7326/0003-4819-157-5-201209040-00475 | type = Practice Guideline }}</ref>։ Հանրային առողջապահության ջանքերն ուղղված են հասկանալու և ուղղելու միջավայրային այն գործոնները, որոնք պատասխանատու են ճարպակալման տարածվածության մեծացման համար։ Ջանքերն ուղղված են պետական մակարդակով դպրոցական սննդի փոխհատուցման ծրագրի մշակմանը, երեխաների շրջանում անառողջ սննդի անմիջական գովազդման սահմանափակմանը<ref>{{cite news|author=Brook Barnes |title=Limiting Ads of Junk Food to Children |url=https://www.nytimes.com/2007/07/18/business/18food.html |work=New York Times |date=2007-07-18 |accessdate=2008-07-24}}</ref>, և դպրոցում շաքար պարունակող քաղցրավենիքների հասանելիության նվազեցմանը<ref>{{cite web | url = http://www.healthfinder.gov/news/newsstory.aspx?docID=625759 |title=Fewer Sugary Drinks Key to Weight Loss - healthfinder.gov |work=U.S. Department of Health and Human Services |accessdate=Oct 18, 2009}}</ref>։ Առողջապահության Համաշխարհարային Կազմակերպությունն առաջարկում է հարկեր գանձել քաղցրեցված ըմպելիքներից<ref>{{cite web|title=WHO urges global action to curtail consumption and health impacts of sugary drinks|url=http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2016/curtail-sugary-drinks/en/|website=WHO|accessdate=13 October 2016}}</ref>։ Քաղաքային միջավայրի կառուցումն ուղղված է մեծացնել զբոսայգիների հասանելիությունն ու զարգացնել հետիոտնային երթուղիները<ref>{{cite journal |vauthors=Brennan Ramirez LK, Hoehner CM, Brownson RC, Cook R, Orleans CT, Hollander M, Barker DC, Bors P, Ewing R, Killingsworth R, Petersmarck K, Schmid T, Wilkinson W | title = Indicators of activity-friendly communities: An evidence-based consensus process | journal = Am J Prev Med | volume = 31 | issue = 6 | pages = 530–32 | date = December 2006 | pmid = 17169714 | doi = 10.1016/j.amepre.2006.07.026 | type = Research Support }}</ref>։

Ճարպակալման բուժման ավելի էֆեկտիվ եղանակ է համարվում բարիատրիկ վիրաբուժությունը։ Պրոցեդուրաների տեսակները ներառում են [[Լապարասկոպիկլապարասկոպիկ կարգավորող ստամոքսային կապում|լապարասկոպիկ կարգավորող ստամոքսային կապումը]]ը, [[Ռուի Y ստամոքսի շունտավորում|Ռուի Y ստամոքսի շունտավորումը]]ը, [[Ուղղահայացուղղահայաց ձեռնոցի ստամոքսէկտոմիա|ուղղահայաց ձեռնոցի ստամոքսէկտոմիան]]ն, [[Բիլիոպանկրեատիկբիլիոպանկրեատիկ դիվերսիա|բիլիոպանկրեատիկ դիվերսիան]]ն<ref name="NEJM 2017" />։ [[Վիրաբուժություն|Վիրաբուժության]] ընտրությունը ծանր աստիճանի ճարպակալման դեպքում կապված է երկարատև քաշի կորստի հետ,որը բարելավում է ճարպակալման պատճառով առաջացած հիվանդությունները<ref name="Chang2013">{{cite journal|date=March 2014|title=The effectiveness and risks of bariatric surgery: an updated systematic review and meta-analysis, 2003–2012|journal=JAMA Surgery|type=Meta-analysis, Review|volume=149|issue=3|pages=275–87|doi=10.1001/jamasurg.2013.3654|pmc=3962512|pmid=24352617|vauthors=Chang SH, Stoll CR, Song J, Varela JE, Eagon CJ, Colditz GA}}</ref>, և իջեցնում է ընդհանուր մահացության դեպքերը։ Մի ուսումնասիրությունում հայտնաբերվել է քաշի կորուստ 14%-ից մինչև 25%(կապված կատարված վիրահատության տեսակից) 10 տարուց հետո, և 29% ընդհանուր մահացության բոլոր դեպքերի իջեցում, այլ քաշի նվազեցման միջոցներ կիրառելու համեմատ<ref>{{cite journal|date=August 2007|title=Effects of bariatric surgery on mortality in Swedish obese subjects|journal=The New England Journal of Medicine|type=Research Support|volume=357|issue=8|pages=741–52|doi=10.1056/NEJMoa066254|pmid=17715408|vauthors=Sjöström L, Narbro K, Sjöström CD, Karason K, Larsson B, Wedel H, Lystig T, Sullivan M, Bouchard C, Carlsson B, Bengtsson C, Dahlgren S, Gummesson A, Jacobson P, Karlsson J, Lindroos AK, Lönroth H, Näslund I, Olbers T, Stenlöf K, Torgerson J, Agren G, Carlsson LM}}</ref>։ Բարդություններն առաջանում են մոտավորապես 17% դեպքերում, իսկ 7% դեպքերում <ref name="Chang2013" /> կարիք է առաջանում կրկնակի վիրահատության։ Վիրահատության թանկարժեքության և հնարավոր ռիսկերի առաջացման պատճառով փնտրում են այլ, ոչ ինվազիվ, էֆեկտիվ մեթոդներ, ներառյալ այն մեթոդները, որոնք կզբաղեցնեն ստամոքսի պարունակությունը<ref>{{cite web|url=https://www.bostonglobe.com/business/2014/06/29/novel-ways-lose-weight-include-stomach-gel-electrical-impulses/LLzowmiW9d8yZsXXiHSOWN/story.html|title=New allies in war on weight|last=Weintraub|first=Karen|website=The Boston Globe|publisher=The Boston Globe|access-date=30 June 2014}}</ref>։

Ճարպակալումը ({{lang-en|Obesity}}) ծագում է {{lang-lat| ''obesitas''}} բառից, որը նշանակում է «գեր, ճարպոտ կամ լիքը», կազմված է ''Ēsus'', որը հանդիսանում է ''edere'' -ի (ուտել) անցյալ կատարյալ ձևը, և ''ob'' (գեր, ավելի) բառերից<ref name=etymol>{{cite web|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=obesity |title=Online Etymology Dictionary: Obesity |work=Douglas Harper |accessdate=December 31, 2008}}</ref>: [[Օքսֆորդի անգլերեն բառարան|Օքսֆորդի անգլերեն բառարանի]]ի ({{lang-en|The Oxford English Dictionary}}) տվյալների համաձայն այս բառն առաջին անգամ կիրառվել է 1611 թվականին [[Ռանդլ Կոթգրեիվ|Ռենդլ Կոթգրեիվի]] ({{lang-en|Randle Cotgrave}}) կողմից<ref>{{cite web |url=http://www.oed.com/ |title=Obesity, n |work=[[Oxford English Dictionary]] 2008 |accessdate=March 21, 2009 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080111125659/http://www.oed.com/ |archivedate=January 11, 2008 |df= }}</ref>:

''Տոսկանյան գնդապետ'' [[Ալեսսանդրո դել Բոռռո]], վերագրվում է [[Չարլզ Մելլին|Չարլզ Մելլինին]]ին, 1645 թվական<ref name="Zach2003">{{cite journal|author=Zachary Bloomgarden |title=Prevention of Obesity and Diabetes |journal=Diabetes Care |volume=26 |pages=3172–78 |year=2003 |pmid=14578257 |doi=10.2337/diacare.26.11.3172 |url=http://care.diabetesjournals.org/content/26/11/3172.full |issue=11 | type=Review}}</ref>

[[Հին հունական բժշկություն|Հին հունական բժշկությունն]]ն ընդունում էր ճարպակալումը որպես առողջական խանգարում և նշում, որ այն նույն կերպ էր ընդունվում նաև [[Հին Եգիպտոս|Հին Եգիպտոսում]]ում<ref name=Haslam2007>{{cite journal | author = Haslam D | title = Obesity: a medical history | journal = Obes Rev | volume = 8 Suppl 1 | issue = | pages = 31–36 | date = March 2007 | pmid = 17316298 | doi = 10.1111/j.1467-789X.2007.00314.x | url = | type=Review }}</ref>: [[Հիպոկրատ|Հիպոկրատը]]ը գրում էր «Գիրությունը ինքնուրույն հիվանդություն չէ, բայց նախորդում է այլ հիվանդությունների»<ref name=HaslamJames/>: Հնդիկ վիրաբույժ [[Սուշրուտա|Սուշրուտան]]ն (Ք.ա. 6-րդ դար) կապում էր ճարպակալումը [[Շաքարային դիաբետ|դիաբետի]] և սրտի խանգարումների հետ<ref name=Dwivedi&Dwivedi07/>: Նա առաջարկում էր որպես ճարպակալման և նրա կողմնակի էֆեկտների բուժում ֆիզիկական ակտիվությունը<ref name=Dwivedi&Dwivedi07>{{cite web|url=http://medind.nic.in/iae/t07/i4/iaet07i4p243.pdf |format=PDF |title=History of Medicine: Sushruta – the Clinician – Teacher par Excellence |accessdate=2008-09-19 |work=Dwivedi, Girish & Dwivedi, Shridhar |publisher= |year=2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081010045900/http://medind.nic.in/iae/t07/i4/iaet07i4p243.pdf |archivedate=2008-10-10 |df= }}</ref>: Մարդկության պատմությունը մեծ մաս դեպքերում աչքի էր ընկնում պայքարով սննդի անբավարարության դեմ<ref>{{cite book|author1=Theodore Mazzone |author2=Giamila Fantuzzi |title=Adipose Tissue And Adipokines in Health And Disease (Nutrition and Health) |publisher=Humana Press |location=Totowa, NJ |year=2006 |page=222 |isbn=1-58829-721-7 |oclc= |doi= |accessdate=}}</ref>: Այդ պատճառով պատմականորեն ճարպակալումը ընկալվում էր որպես հարստության և բարգավաճման նշան: Այն առավելապես տարածված էր Եվրոպայում բարձր պաշտոնյաների շրջանում [[Միջին դարեր|Միջին դարերում]]ում և [[Վերածնունդ|Վերածննդի]] ժամանակ, ինչպես նաև Հին Արևելյան Ասիայի մշակույթում<ref>Keller p. 49</ref>: Անգլիացի բժիշկ-հեղինակ [[Տոբիաս Վեններ|Տոբիաս Վենները]]ը եղել է առաջիններից մեկն, ով դեռևս 17-րդ դարում հրապարակված անգլիալեզու գրքում նշել է ճարպակալումը որպես հանրային հիվանդություն<ref name=Haslam2007/><ref>{{cite book|url=https://books.google.am/?id=ShdaOI8TmBAC&lpg=PA18&dq=tobias%20venner%20obesity&pg=PA18#v=onepage&q=tobias%20venner%20obesity&f=false|title=Fat Boys: A Slim Book|first=Sander L|last=Gilman|page=18|publisher= University of Nebraska Press|year=2004|isbn=0803221835}}</ref>:

Պատմության ընթացքում մի շարք մշակույթներում ճարպակալումը դիտարկում էին որպես թույլ կամքի նշան: [[Հին հունական կատակերգություն|Հին հունական կատակերգություններում]]ներում գեր և ճարպակալված կերպարները ներկայացվում էին որպես որկրամոլ, և ենթարկվում էին ծաղրի: Քրիստոնեության ժամանակ ուտելիքը դիտարկվում էր որպես դարպաս ծուլություն և ագահություն համարվող մեղքերի համար<ref name="Woodhouse">{{cite journal|author=Woodhouse R|year=2008|title=Obesity in art: A brief overview|url=https://books.google.am/?id=nXRU4Ea1aMkC&pg=PA271&lpg=PA271|journal=Front Horm Res|series=Frontiers of Hormone Research|volume=36|issue=|pages=271–86|doi=10.1159/000115370|isbn=978-3-8055-8429-6|pmid=18230908}}</ref>: Ժամանակակից արևմտյան մշակույթում ավելցուկային քաշը համարվում է ոչ գրավիչ, իսկ ճարպակալումը կապում են տարբեր բացասական կարծրատիպերի հետ: Բոլոր տարիքային խմբերում գեր մարդիկ կարող են բախվել հասարակության խտրականություններին և թիրախ հանդիսանալ խուլիգանների համար, կամ ծաղրի ենթարկվել տարիքակիցների կողմից<ref name=Bias2001>{{cite journal |vauthors=Puhl R, Brownell KD | title = Bias, discrimination, and obesity | journal = Obes. Res. | volume = 9 | issue = 12 | pages = 788–805 | date = December 2001 | pmid = 11743063 | doi = 10.1038/oby.2001.108 | url = | type = Review }}</ref>:

2013 թվականին [[Ամերիկայի բժշկական ասոցիացիա|Ամերիկայի բժշկական ասոցիացիայի]]յի (ԱԲԱ) կողմից ճարպակալումը որպես քրոնիկ հիվանդություն դասակարգելուց հետո<ref name="NYTimes20130618">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2013/06/19/business/ama-recognizes-obesity-as-a-disease.html?_r=0|title=A.M.A. Recognizes Obesity as a Disease|last=Pollack|first=Andrew|date=June 18, 2013|newspaper=New York Times|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Hav05TK0?url=http://www.nytimes.com/2013/06/19/business/ama-recognizes-obesity-as-a-disease.html?_r=1&|archivedate=June 23, 2013|deadurl=yes|df=}}</ref> ընդունվեց, որ ապահովագրական կազմակերպություններն սկսելու են ավելի հաճախ վճարել ճարպակալման բուժման, խորհրդակցությունների և վիրահատությունների համար, ուստի ճարպակալման բուժման դեղերի և գենային թերապիայի համար իրականացվող հետազոտությունների և զարգացման համար ծախսերը պետք է դառնան ավելի հասանելի, եթե ապահովագրողները սուբսիդավորեն այդ ծախսերը<ref name=WashPost20130620/>: ԱԲԱ-ի դասակարգումը սակայն չի հանդիսանում օրինապես պարտավորող, ուստի առողջական ապահովագրողն իրավունք ունի մերժել դրա հետ կապված բուժման կամ միջամտությունների ծախսերը<ref name=WashPost20130620>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/blogs/innovations/wp/2013/06/20/a-changing-battlefield-in-the-fight-against-fat/?wpisrc=nl_tech_b |title=A changing battlefield in the fight against fat |last=Basulto |first=Dominic |date=June 20, 2013 |website=The Washington Post |publisher= |accessdate=June 20, 2013 |deadurl=no |archiveurl=https://www.webcitation.org/6HWwftXgI?url=http://www.washingtonpost.com/blogs/innovations/wp/2013/06/20/a-changing-battlefield-in-the-fight-against-fat/?wpisrc=nl_tech_b |archivedate=June 21, 2013 |df= }}</ref>:

2014 թվականին [[Եվրոպական դատարան|Եվրոպական դատարանը]]ը ընդունեց, որ ծանր աստիճանի ճարպակալումը հանդիսանում է հաշմանդամություն: Ըստ Դատարանի որոշման՝ եթե ճարպակալումը խոչընդոտում է մասնագիտական կյանքում լիովին և արդյունավետ մասնակցությանը, մյուս աշխատակիցների հետ հավասար պայմանների դեպքում, ապա այն պետք է համարվի հաշմանդամություն, և մարդուն այդ հիմքերի վրա աշխատանքից հեռացնելը կդիտարկվի որպես խտրականություն<ref>{{Cite web|url = https://www.reuters.com/article/2014/12/18/eu-courts-obesity-idUSL1N0U20PE20141218|title = Obesity can be deemed a disability at work - EU court|date = December 18, 2014|accessdate = December 18, 2014|website = Reuters|publisher = }}</ref>:

[[File:PresidentTaftTelephoneCrop.jpg|thumb|upright=1.3|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների նախագահ [[Ուիլլիամ Հովարդ Թաֆթ|Ուիլլիամ Հովարդ Թաֆթը]]ը հաճախ էր ծաղրի ենթարկվում իր ավելցուկային քաշի պատճառով]]

2015 թվականին [[Նյու Յորք Թայմս|''Նյու Յորք Թայմսը'']] հրապարակեց 2014 թվականին հիմնադրված ոչ կոմերցիոն [[Համաշխարհային էներգետիկ բալանսի ցանց|Համաշխարհային էներգետիկ բալանսի ցանցի]]ի ({{lang-en|Global Energy Balance Network}}) վերաբերյալ հոդվածը, որը պաշտպանում էր այն կարծիքը, որ մարդիք ճարպակալումից խուսափելու և առողջ լինելու համար պետք է ավելի շատ զբաղվեն ֆիզիկակական ակտիվությամբ, այլ ոչ թե կալորիաների ընդունման նվազեցմամբ: Կազմակերպությունը հիմնադրվել է [[Կոկա-Կոլա ընկերություն|Կոկա-Կոլա ընկերության]] կողմից ոչ պակաս քան 1.5 միլիոն դոլար ֆինանսավորման հիման վրա, իսկ 2008 թվականից ընկերությունը հատկացրել է 4 միլիոն դոլար հիմնադիր գիտնականներ Գրեգորի Ա. Հանդի և Սթիվեն Ն. Բլերի հետազոտությունների համար<ref>{{cite news|last1=O’Connor|first1=Anahad|title=Coca-Cola Funds Scientists Who Shift Blame for Obesity Away From Bad Diets|url=http://well.blogs.nytimes.com/2015/08/09/coca-cola-funds-scientists-who-shift-blame-for-obesity-away-from-bad-diets/?login=email&mtrref=www.nytimes.com|work=New York Times|date=August 9, 2015}}</ref><ref name=NesleJAMA>{{cite journal|last1=Nestle|first1=Marion|title=Invited Commentary: Food Industry Funding of Nutrition Research: The Relevance of History for Current Debates|journal=JAMA Internal Medicine|date=12 September 2016|pmid=27618496|doi=10.1001/jamainternmed.2016.5400|volume=176|issue=11|pages=1685–86}}</ref>:

Ինչպես մեծահասակների դեպպքում մանկական ճարպակալմանը ևս նպաստում են տարբեր գործոններ: Ներկայումս մանկական ճարպակալման դեպքերի աճին նպաստող երկու հավաստի գործոններ են հանդիսանում՝ փոփոխվող սննդակարգն ու նվազող ֆիզիկական ակտիվությունը<ref>{{cite journal |vauthors=Dollman J, Norton K, Norton L | title = Evidence for secular trends in children's physical activity behaviour | journal = Br J Sports Med | volume = 39 | issue = 12 | pages = 892–97, discussion 897 | date = December 2005 | pmid = 16306494 | pmc = 1725088 | doi = 10.1136/bjsm.2004.016675 | url = | type = Review }}</ref>: Քանի որ մանկական ճարպակալումը հաճախ շարունակվում է նաև հասուն տարիքում, ճարպակալած երեխաները հետազոտվում են [[Գերճնշում|գերճնշման]], [[Շաքարային դիաբետ|դիաբետի]], [[Հիպերլիպիդեմիա|հիպերլիպիդեմիայիհիպերլիպիդեմիա]]յի և [[ճարպային հեպատոզի]] հայտնաբերման համար<ref name=CADG2006/>: Երեխաների շրջանակում առաջնային բուժումը հանդիսանում է կենսակերպի փոփոխությունը և վարքագծային մեթոդները, չնայած նրան, որ երեխաների շրջանում ֆիզիկական ակտիվության աճին ուղղված մեթոդները ցածր հաջողություն ունեցան<ref name="pmid23044984">{{cite journal |vauthors=Metcalf B, Henley W, Wilkin T | title = Effectiveness of intervention on physical activity of children: systematic review and meta-analysis of controlled trials with objectively measured outcomes (EarlyBird 54) | journal = BMJ (Clinical Research Ed.) | volume = 345 | issue = | page = e5888 | year = 2012 | pmid = 23044984 | doi = 10.1136/bmj.e5888 | type=Review, Meta-analysis }}</ref>: ԱՄՆ-ում [[Սննդամթերքի և Դեղերի վարչություն|Սննդամթերքի և Դեղերի վարչությունը]]ը ({{lang-en|Food and Drug Administration}}) չի հաստատում այս տարիքային խմբում դեղորայքային բուժումը<ref name=flynn2006>{{cite journal |vauthors=Flynn MA, McNeil DA, Maloff B, Mutasingwa D, Wu M, Ford C, Tough SC | title = Reducing obesity and related chronic disease risk in children and youth: a synthesis of evidence with 'best practice' recommendations | journal = Obes Rev | volume = 7 Suppl 1 | issue = | pages = 7–66 | date = February 2006 | pmid = 16371076 | doi = 10.1111/j.1467-789X.2006.00242.x | type = Review }}</ref>: Բազմաբաղադրիչ վարքագծային փոփոխությունները, ներառյալ սննդակարգը և ֆիզիկական ակտիվությունը, կարող են կարճ ժամանակահատվածում բերել ՄԶԻ-ի նվազեցման 6-ից 11 տարեկանների մոտ՝ չնայած այս մոտեցման առավելությունները փոքր են, և փաստերն անբավարար<ref>{{Cite journal|last=Mead|first=Emma|last2=Brown|first2=Tamara|last3=Rees|first3=Karen|last4=Azevedo|first4=Liane B.|last5=Whittaker|first5=Victoria|last6=Jones|first6=Dan|last7=Olajide|first7=Joan|last8=Mainardi|first8=Giulia M.|last9=Corpeleijn|first9=Eva|date=2017|title=Diet, physical activity and behavioural interventions for the treatment of overweight or obese children from the age of 6 to 11 years|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=6|page=CD012651|doi=10.1002/14651858.CD012651|issn=1469-493X|pmid=28639319|via=}}</ref>:

Կենդանիների շրջանում ճարպակալումը տարածված է տարբեր երկրներում: ԱՄՆ-ում շների 23–41%-ի մոտ առկա ավելցուկային քաշ, իսկ 5.1%-ի մոտ՝ ճարպակալում<ref name=Lund2006>{{cite journal|author=Lund Elizabeth M. |title=Prevalence and Risk Factors for Obesity in Adult Dogs from Private US Veterinary Practices |journal=Intern J Appl Res Vet Med |volume=4 |issue=2 |pages=177–86 |year=2006 |pmid= |doi= |url=http://www.jarvm.com/articles/Vol4Iss2/Lund.pdf}}</ref>: Ճարպակալման աստիճանը կատուների շրջանում փոքր -ինչ բարձր է 6.4%-ից<ref name= Lund2006/>: Ավստրալիայում անասնաբուժական ծառայությունների տվյալների համաձայն ճարպակալումը շների մոտ կազմում է 7.6%<ref>{{cite journal |vauthors=McGreevy PD, Thomson PC, Pride C, Fawcett A, Grassi T, Jones B | title = Prevalence of obesity in dogs examined by Australian veterinary practices and the risk factors involved | journal = Vet. Rec. | volume = 156 | issue = 22 | pages = 695–702 | date = May 2005 | pmid = 15923551 | doi = 10.1136/vr.156.22.695}}</ref>: Շների մոտ ճարպակալման առաջացման հավանականությունը կապված է տիրոջ մոտ ճարպակալման առկայության հետ, թե՝ ոչ, իսկ կատուների և նրանց տերերի միջև նման փոխհարաբերություն չի դիտվել<ref>{{cite journal |vauthors=Nijland ML, Stam F, Seidell JC | title = Overweight in dogs, but not in cats, is related to overweight in their owners | journal = Public Health Nutr | volume = 13 | issue = 1 | pages = 1–5 | date = June 2009 | pmid = 19545467 | doi = 10.1017/S136898000999022X }}</ref>: