Վիքիպեդիա

«Կոնֆուցիոս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 7.
'''Կոնֆուցիոս''' ({{IPAc-en|k|ən|ˈ|f|j|uː|ʃ|ə|s}} {{respell|kən|FEW|shəs}};<ref>{{Dictionary.com|Confucius}}</ref> [[Չինարեն|չին.՝]] 孔夫子, Քոն Ֆու Զը [[սեպտեմբերի 28]], [[մ.թ.ա. 551]] - [[մ.թ.ա. 479]])<ref name=birth/><ref>{{Harvnb|Riegel|2012|loc=[http://plato.stanford.edu/archives/spr2012/entries/confucius/ online]}}.</ref> չինացի ուսուցիչ, խմբագիր, քաղաքական գործիչ և փիլիսոփա [[Չինաստան|Չինաստանի]] պատմության «Գարուն և ամառ» կամ Չունքիու շրջանում։
 
Կոնֆուցիոսի փիլիսոփայության` [[Կոնֆուցիականություն|կոնֆուցիականության]] հիմքում ընկած էին մարդկային և կառավարական բարոյականությունը, արդարադատությունը և անկեղծությունը։ Նրա հետևորդները մրցում էին շատ ուրիշ դպրոցների հետ «Մտքի հարյուր դպրոց»-ի ժամանակաշրջանում։ [[Հան դինաստիա|Հանի]]<nowiki/> հաղթանակից և [[Ցին (թագավորություն)|Ցին]] թագավորության փլուզումից հետո Կոնֆուցիոսի մտքերը պաշտոնապես ընդունվեցին, և հետագայում զարգացավ [[Նեո կոնֆուցիականություն|Նեո կոնֆուցիականությունը]], իսկ ավելի ուշ` [[Նոր կոնֆուցիականություն|Նոր կոնֆուցիականությունը]]։
 
 
 
Ավանդաբար Կոնֆուցիոսին է վերագրվում [[Չինակսն դասական տեքստեր|չինակսն դասական տեքստերի]] հեղինակությունն ու խմբագրումը, ներառյալ բոլոր «Հինգ դասականներ» -ը։ Մահից շատ տարիներ անց նրա ուսմունքին վերաբերող աֆորիզմները կազմեցին [[«Լուն Յու»]] («Զրույցներ և ասույթներ») աշխատությունը։
Տող 17 ⟶ 19՝
{{anchor|Etymology|Name|Titles}}
 
=='''Կյանք'''==
[[File:Chinese plain 5c. BC-en.svg|thumb|Լուն Չինաստանի հյուսիսարևելյան մասում]]
Կոնֆուցիոսը ծնվել է [[Սեպտեմբերի 28|սեպտեմբերի 28-ին]] [[Մ.թ.ա. 551|մ.թ.ա. 551 թվականին]]<ref name=birth>{{cite book |last1=Hugan |first1=Yong |title=Confucius: A Guide for the Perplexed |date=2013 |publisher=A&C Black |page=3 |url=https://books.google.com/books?id=1R9MAQAAQBAJ&pg=PA4 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170416224536/https://books.google.com/books?id=1R9MAQAAQBAJ&pg=PA4 |archivedate=2017-04-16 |df= |isbn=9781441196538 }}</ref><ref name=creel49-25>{{Harvnb|Creel|1949|loc=25}}.</ref> ներկայիս [[Ցույֆու]] քաղաքին մոտ գտնվող [[Ծոու]] շրջանում<ref name=creel49-25 /><ref>{{Harvnb|Rainey|2010|loc=16}}.</ref>։ Տարածքը պետականորեն գտնվում էր [[Ծոու դինաստիա|Ծոու դինաստիայի]] տիրապետության տակ, բայց փաստացի անկախ էր տեղի Լու լորդերից:
 
Հայրը` Կոն Հին (կամ ՇուլյանՇուլիան Հե) Լու կայազորի հրամանատարն էր{{sfnp|Legge|1887|p=260}}։ Նրա նախնիները գալիս էին Շեն դինաստիայի (նախորդել է Ծոու դինաստիային) Սուն դքսությունից{{sfnp|Legge|1887|p=259}}<ref>{{Harvnb|Yao|1997|loc=29}}.</ref><ref>{{Harvnb|Yao|2000|loc=23}}.</ref><ref>{{Harvnb|Rainey|2010|loc=66}}.</ref>։ Կոնֆուցիոսի կյանքի ավանդություններն ասում են, որ Կոն Հիի պապը աքսորել է ընտանիքը Սունից Լու<ref name="creel49-26">{{Harvnb|Creel|1949|loc=26}}.</ref>։
 
Կոն Հին մահացավ, երբ Կոնֆուցիոսը երեք տարեկան էր: Նրան մեծացրել է մայրը՝ Ճեն Ծայը։ Ապրում էին աղքատության մեջ<ref name="confu">{{cite book|last1=Huang|first1=Yong|title=Confucius: A Guide for the Perplexed|date=2013|publisher=A&C Black|page=4|url=https://books.google.com/?id=1R9MAQAAQBAJ&pg=PA4&lpg=PA4&dq=confucius+age+19+marry+qiguan#v=onepage&q=confucius%20age%2019%20marry%20qiguan&f=false|accessdate=August 12, 2015|isbn=9781441196538}}</ref>։ Ավելի ուշ մահանում է մայրը` մոտ 40 տարեկան հասակում<ref name="confu" />։ 19 տարեկանում Կոնֆուցիոսն ամուսնանում է Ցիկուանի հետ, իսկ մեկ տարի անց ծնվում է նրանց առաջնեկը` ԿոնԿոնգ Լին<ref name="confu" />։ Ցիկուան և Կոնֆուցիոսն ունենում են ևս երկու դուստր, որոնցից մեկը, ասում են, մահացել է դեռ երեխա ժամանակ<ref>{{cite book|last1=Schuman|first1=Michael|title=Confucius: And the World He Created|date=2015|publisher=Basic Books|url=https://books.google.com/books?id=wb6DBQAAQBAJ&pg=PT25|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170416230225/https://books.google.com/books?id=wb6DBQAAQBAJ&pg=PT25|archivedate=2017-04-16|df=|isbn=9780465040575}}</ref>։
 
Կոնֆուցիոսը պատկանում էր [[Շիեր|Շիերի]] դասին` լինելով արիստոկրատական և հասարակ մարդկանց շրջապատում։ Կոնֆուցիոսը կատարել է տարբեր աշխատանքներ քսան տարեկանից սկսած. եղել է ձիերի և ոչխարների խնամակալ, գրքապան։ Աշխատանքից ստացած եկամուտն օգտագործում է մոր թաղման ծախսերի համար<ref name="confu" /><ref name="buryl" />: Մոր մահից հետո Կոնֆուցիոսը (23 տարեկան) երեք տարի սուգ է պահում ավանդույթի համաձայն<ref name="buryl">{{cite book|last1=Burgan|first1=Michael|title=Confucius: Chinese Philosopher and Teacher|date=2008|publisher=Capstone|page=23|url=https://books.google.com/books?id=vM8GCpBncjEC&pg=PT12|accessdate=August 12, 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170416230252/https://books.google.com/books?id=vM8GCpBncjEC&pg=PT12|archivedate=April 16, 2017|df=|isbn=9780756538323}}</ref>:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Կոնֆուցիոս» էջից