«Ճարպակալում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 258.
==Ախտաֆիզիոլոգիա==
[[File:Fatmouse.jpg|thumb|upright=1.3|alt=Two white mice both with similar sized ears, black eyes, and pink noses. The body of the mouse on the left, however, is about three times the width of the normal sized mouse on the right.|Համեմատություն լեպտին արտադրելու ունակությունից զուրկ և դրա հետևանքով ճարպակալած մկան (ձախ) և նորմալ մկան (աջ) միջև]]
Ճարպակալման զարգացման և պահպանման հիմքում ընկած են բազումբազմաթիվ հնարավոր ախտաֆիզիոլոգիական գործընթացներմեխանիզմներ<ref name="flier">{{cite journal | author = Flier JS | title = Obesity wars: Molecular progress confronts an expanding epidemic | journal = Cell | volume = 116 | issue = 2 | pages = 337–50 | year = 2004 | pmid = 14744442 | doi = 10.1016/S0092-8674(03)01081-X | type = Review }}</ref>։ Հետազոտական այս ուղղությունըդաշտը գրեթե անհասանելիանհասկանալի էր մինչև 1994 թվականինթվականը, երբ [[Ջ․ Մ․ Ֆրիդմանի]] լաբորատորիայի կողմից հայտաբերվեց [[լեպտին]] գենը<ref>{{cite journal|last1=Zhang|first1=Y|last2=Proenca|first2=R|last3=Maffei|first3=M|last4=Barone|first4=M|last5=Leopold|first5=L|last6=Friedman|first6=JM|title=Positional cloning of the mouse obese gene and its human homologue.|journal=Nature|date=Dec 1, 1994|volume=372|issue=6505|pages=425–32|doi=10.1038/372425a0|pmid=7984236|type=Research Support}}</ref>։ Չնայած լեպտինն ու [[Գրելին|գրելինն]] արտադրվում են պերիֆերիայում, դրանք կարգավորում են ախորժակը՝ ազդելով [[Կենտրոնական նյարդային համակարգ|կենտրոնական նյարդային համակրագիհամակարգի]] (ԿՆՀ) վրա։ Մասնավորապես՝Մասնավորապես դրանք և այլ ախորժակ-կապակցված հորմոններն ազդում են [[Հիպոթալամուս|հիպոթալամուսի]] վրա, որը գտնվում է [[Գլխուղեղ|գլխուղեղում]] և հանդիսանում է սննդի ընդունումն ու էներգիայի ծախսը կարգավորող կենտրոնը։ Հիպոթալամուսում ընթացող բազմաթիվ գործընթացներմեխանիզմներ ունեն իրենց դերն ախորժակի գործարկման ընթացքումմեջ, մասնավորապես՝ առավել լավ ուսումնասիրված է [[ՄելանոկորտինՄելանոկորտինային ուղի|մելանոկորտինային ուղին]] ուղին<ref name="flier"/>։ ՇրջաննԱյդ ուղին սկսվում է հիպոթալամուսի [[Կամրջաձև կորիզ|կամրջաձև կորիզներից]] ({{lang-en[[Անգլերեն|անգլ.]]՝ arcuate nucleus}} ), որտեղից էլ ազդակները հաղորդվում են դեպի կողմնային ({{lang-en[[Անգլերեն|անգլ.]]՝ lateral hypothalamus}}) և վենտրոմեդիալ ({{lang-en[[Անգլերեն|անգլ.]]՝ ventromedial hypothalamus}}) հիպոթալամուս՝ գլխուղեղի համապատասխանաբար ուղեղի [[քաղցի և հագեցման կենտրոններ]]<ref>{{cite book|author1=Boulpaep, Emile L. |author2=Boron, Walter F. |title=Medical physiology: A cellular and molecular approach |publisher=Saunders |location=Philadelphia |year=2003 |page=1227 |isbn=0-7216-3256-4}}</ref>։
 
Աղեղնաձև կորիզները պարունակում են երկու տարբեր տեսակի [[Նեյրոն|նեյրոններ]]<ref name="flier"/>։ Առաջին խումբն էքսպրեսումարտադրում է [[նեյրոպոպտիդ Y]] ({{lang-en[[Անգլերեն|անգլ.]]՝ NPY}}) և [[ագուտի֊ասոցացված պեպտիդ|ագուտի-ասոցացված պեպտիդ]] ({{lang-en[[Անգլերեն|անգլ.]]՝ AgRP}}), որոնք ունեն դրդիչ ազդեցություն կողմնային հիպոթալամուսի և ընկճող ազդեցություն վենտրոմեդիալ հիպոթալամուսի վրա։ Երկրորդ խումբն արտադրում է [[պրոօպիոմելանոկորտին|պրո-օպիոմելանոկորտին]] ({{lang-en[[Անգլերեն|անգլ.]]՝ POMC}}) և [[կոկաին֊ և ամֆետամին ֊կարգավորող տրանսկրիպտ|կոկաին- և ամֆետամին -կարգավորող տրանսկրիպտ]] ({{lang-en[[Անգլերեն|անգլ.]]՝ CART}}), որոնք ունեն հակառակ ազդեցություն՝ ընկճում են կողմնային և դրդում՝ վենտրոմեդիալ հիպոթալամուսը։ Հետևաբար՝ NPY/AgRP նեյրոնները խթանում են քաղցի և ընկճում՝ հագեցման զգացումները, մինչդեռ POMC/CART նեյրոնները խթանում են հագեցման և ընկճում՝ քազցիքաղցի զգացումները։ Աղեղնաձև կորիզի երկու խումբ նեյրոններն էլ մասնակիորեն կարգավորվում են լեպտինով։ Վերջինը արգելակում է NPY/AgRP և խթանում՝ POMC/CART խումբը: Այսպիսով՝ լեպտինի ազդանշանման անբավարարությունը, պայմանավորված լեպտինի անբավարարությամբ կամ լեպտինի հանդեպ կայունությամբ, բերում է չափից ավելի սնմանգերսնման, և կարող է պայմանավորել ճարպկալմանճարպակալման որոշ գենետիկական և ձեռքբերովի ձևերը<ref name="flier"/>։
 
Աղեղնաձև կորիզները պարունակում են երկու տարբեր տեսակի [[Նեյրոն|նեյրոններ]]<ref name="flier"/>։ Առաջին խումբն էքսպրեսում է [[նեյրոպոպտիդ Y]] ({{lang-en|NPY}}) և [[ագուտի֊ասոցացված պեպտիդ|ագուտի-ասոցացված պեպտիդ]] ({{lang-en|AgRP}}), որոնք ունեն դրդիչ ազդեցություն կողմնային հիպոթալամուսի և ընկճող ազդեցություն վենտրոմեդիալ հիպոթալամուսի վրա։ Երկրորդ խումբն արտադրում է [[պրոօպիոմելանոկորտին|պրո-օպիոմելանոկորտին]] ({{lang-en|POMC}}) և [[կոկաին֊ և ամֆետամին ֊կարգավորող տրանսկրիպտ|կոկաին- և ամֆետամին -կարգավորող տրանսկրիպտ]] ({{lang-en|CART}}), որոնք ունեն հակառակ ազդեցություն՝ ընկճում են կողմնային և դրդում՝ վենտրոմեդիալ հիպոթալամուսը։ Հետևաբար՝ NPY/AgRP նեյրոնները խթանում են քաղցի և ընկճում՝ հագեցման զգացումները, մինչդեռ POMC/CART նեյրոնները խթանում են հագեցման և ընկճում՝ քազցի զգացումները։ Աղեղնաձև կորիզի երկու խումբ նեյրոններն էլ մասնակիորեն կարգավորվում են լեպտինով։ Վերջինը արգելակում է NPY/AgRP և խթանում՝ POMC/CART խումբը: Այսպիսով՝ լեպտինի ազդանշանման անբավարարությունը, պայմանավորված լեպտինի անբավարարությամբ կամ լեպտինի հանդեպ կայունությամբ, բերում է չափից ավելի սնման և կարող է պայմանավորել ճարպկալման որոշ գենետիկական և ձեռքբերովի ձևերը<ref name="flier"/>։
==Հանրային առողջություն==
 
56

edits