«Ճարպակալում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 186.
{{legend|#cb0000|<small>>3,600 (>15,100)</small>}}
{{col-end}}
</div>'''<big>=== Սննդակարգ</big>''' ===
</div>
</div>
</div>'''<big>Սննդակարգ</big>'''
 
2016 թ․-ի վերանայումը հաստատեց սննդի չարաշահումն որպես  ճարպակալում առաջացնող հիմնական գործոն<ref name="pharmaReview">{{cite journal|last1=Bojanowska|first1=Ewa|last2=Ciosek|first2=Joanna|title=Can We Selectively Reduce Appetite for Energy-Dense Foods? An Overview of Pharmacological Strategies for Modification of Food Preference Behavior|journal=Current Neuropharmacology|date=15 February 2016|volume=14|issue=2|pages=118–142|doi=10.2174/1570159X14666151109103147|PMC=4825944|pmid=26549651}}</ref>։ Բնակչության յուրաքանչյուր շնչին բաժին ընկնող սննդային էներգիամատակարարումը միանգամայն տարբերվում է տարբեր տարածաշրջանների և երկրների միջև։ Այն նշանակալի փոփոխվել է նաև ժամանակի ընթացքում<ref name="Earth09" />։ 1970 թ.-ի սկզբից մինչ 1990 թ․-ի վերջ  միջին սննդային էներգիան, որը հասանելի է 1 շնչին 1 օրում (գնված ուտելիքի քանակը), ավելացել է ամբողջ աշխարհում, բացառությամբ՝ Արևելյան Եվրոպայի։ 1996 թ․ Միացյալ Նահանգներն ունեցել են 1 անձին բաժին ընկնող ամենաբարձր ցուցանիշը՝ 3.654 կալորիա (15.290 կՋ)<ref name="Earth09" />։ Այս ցուցանիշը հետագայում 2003 թվականին աճել է մինչև 3.754 կալորիա (15.710 կՋ)<ref name="Earth09" />։ 1990-ականների վերջում եվրոպացիներին բաժին է ընկել 3.394 կալորիա (14.200 կՋ) / շնչին, Ասիայի զարգացած շրջաններում ՝ 2.648 կալորիա (11.080 կՋ) / շնչին, Սահարայի հարավային շրջաններում ՝ 2.176 կալորիա (9.100 կՋ) / շնչին<ref name="Earth09" /><ref>{{cite web|url=https://www.scribd.com/doc/1470965/USDA-frsept99b |title=USDA: frsept99b |work=[[United States Department of Agriculture]] |accessdate=January 10, 2009}}</ref>։ Հաստատվել է ընդհանուր օգտագործվող սննդի էներգիայի կապը ճարպակալման հետ<ref>{{cite web|url=http://www.statcan.gc.ca/pub/82-003-x/2009004/article/10933-eng.htm |title=Diet composition and obesity among Canadian adults |work=Statistics Canada |accessdate=}}</ref>։[[File:World Per Person Energy Consumption.png|thumb|alt=A graph showing a gradual increase in global food energy consumption per person per day between 1961 and 2002.|Յուրաքանչյուր շնչին բաժին ընկնող սննդային էներգիայի քանակը աշխարհում 1961-2002 թվականներին<ref name="Earth09">{{cite web|url=http://earthtrends.wri.org/searchable_db/index.php?theme=8&variable_ID=212&action=select_countries |title=EarthTrends: Nutrition: Calorie supply per capita |work=World Resources Institute |accessdate=Oct 18, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110611160708/http://earthtrends.wri.org/searchable_db/index.php?theme=8&variable_ID=212&action=select_countries |archivedate=2011-06-11}}</ref>|409x409փքս]]Ամբողջ աշխարհում հասանելի սնման ուղեցույցները<ref>{{cite web|author=National Control for Health Statistics |title=Nutrition For Everyone |publisher=Centers for Disease Control and Prevention |url=https://www.cdc.gov/nccdphp/dnpa/nutrition/nutrition_for_everyone |accessdate=2008-07-09}}</ref>չնչին չափով կարողացան լուծել սննդի չարաշահումը և անառողջ սնման խնդիրը<ref>{{cite journal |vauthors=Marantz PR, Bird ED, Alderman MH | title = A call for higher standards of evidence for dietary guidelines | journal = Am J Prev Med | volume = 34 | issue = 3 | pages = 234–40 | date = March 2008 | pmid = 18312812 | doi = 10.1016/j.amepre.2007.11.017 | url = }}</ref>։ 1971-2000 թվականներին ճարպակալման աստիճանը ԱՄՆ-ում աճել 14.5%-ից մինչև 30.9%<ref name="Flegal2002">{{cite journal |vauthors=Flegal KM, Carroll MD, Ogden CL, Johnson CL | title = Prevalence and trends in obesity among US adults, 1999–2000 | journal = [[JAMA (journal)|JAMA]] | volume = 288 | issue = 14 | pages = 1723–1727 | date = October 2002 | pmid = 12365955 | doi = 10.1001/jama.288.14.1723 | url = http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/288/14/1723 }}</ref>։ Միևնույն ժամանակահատվածում նկատվել է նաև կիրառվող սննդային էներգիայի միջին արժեքի աճ։ Կանանց համար միջին արժեքի աճը կազմել է 335 կալորիա (1.400 կՋ) օրական (1,542 կալորիա (6,450 կՋ) 1971 թվականին, իսկ 2004 թվականին 1.877 կալորիա (7.850 կՋ)), մինչդեռ տղամարդկանց մոտ աճը կազմել է 168 կալորիա (700կՋ) օրական (2.450 կալորիա (10.300 կՋ) 1971 թվականին և 2.618 կալորիա (10.950 կՋ) 2004 թվականին)։ Այս լրացուցիչ սննդային էներգիայի մեծ մասը պայմանավորված է գլխավորապես [[Ածխաջուր|ածխաջրերի]] կիրառմամբ, այլ ոչ թե [[Ճարպ|ճարպերի]]<ref>{{cite journal |vauthors=Wright JD, Kennedy-Stephenson J, Wang CY, McDowell MA, Johnson CL | title = Trends in intake of energy and macronutrients—United States, 1971–2000 | journal = MMWR Morb Mortal Wkly Rep | volume = 53 | issue = 4 | pages = 80–2 | date = February 2004 | pmid = 14762332 | url = https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5304a3.htm }}</ref>։ Այս հավելյալ ածխաջրերի հիմնական աղբյուր են հանդիսանում քաղցրահամ ըմպելիքների օգտագործման ավելացումը, որոնք կազմում են ամերիկացի երիտասարդների օրական սննդակարգի 25%-ը<ref name="Caballero">{{cite journal|author=Caballero B|year=2007|title=The global epidemic of obesity: An overview|url=|journal=Epidemiol Rev|volume=29|issue=|pages=1–5|doi=10.1093/epirev/mxm012|pmid=17569676}}</ref>, և [[Չիպս|կարտոֆիլի չիպսերը]]<ref>{{cite journal |vauthors=Mozaffarian D, Hao T, Rimm EB, Willett WC, Hu FB | title = Changes in Diet and Lifestyle and Long-Term Weight Gain in Women and Men | journal = The New England Journal of Medicine | volume = 364 | issue = 25 | pages = 2392–404 | date = 23 June 2011 | pmid = 21696306 | pmc = 3151731 | doi = 10.1056/NEJMoa1014296 | type = Meta-analysis }}</ref>։ Համարվում է, որ քաղցրահամ ըմպելիքների, ինչպիսիք են՝ ոչ ալկոհոլիկ խմիչքները, գազավորված, մրգային, [[Էներգետիկ ըմպելիք|էներգետիկ]], վիտամինային ըմպելիքները և սառը թեյերը <ref>{{cite journal |vauthors=Malik VS, Schulze MB, Hu FB | title = Intake of sugar-sweetened beverages and weight gain: a systematic review | journal = Am. J. Clin. Nutr. | volume = 84 | issue = 2 | pages = 274–88 | date = August 2006 | pmid = 16895873 | pmc = 3210834 | doi = | url = http://www.ajcn.org/cgi/content/full/84/2/274 | type = Review }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors=Olsen NJ, Heitmann BL | title = Intake of calorically sweetened beverages and obesity | journal = Obes Rev | volume = 10 | issue = 1 | pages = 68–75 | date = January 2009 | pmid = 18764885 | doi = 10.1111/j.1467-789X.2008.00523.x | type = Review }}</ref>նպաստում են ճարպակալման հաճախության առաջացմանը, ինչպես նաև մեծացնում են շաքարային դիաբետ տիպ 2 <ref>{{cite journal|date=November 2010|title=Sugar-sweetened beverages and risk of metabolic syndrome and type 2 diabetes: a meta-analysis|url=|journal=Diabetes Care|type=Meta-analysis, Review|volume=33|issue=11|pages=2477–83|doi=10.2337/dc10-1079|pmc=2963518|pmid=20693348|vauthors=Malik VS, Popkin BM, Bray GA, Després JP, Willett WC, Hu FB}}</ref>և մետաբոլիկ սինդրոմի ռիսկի առաջացմանը ։ [[Վիտամին D]] անբավարարությունը կապված է այն հիվանդությունների հետ, որոնք ասոցացվում են ճարպակալման հետ։
56

edits