«Էթիկա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-https://books.google.com/ +https://books.google.am/) |
No edit summary |
||
Տող 100.
===Դերային էթիկա===
Այս էթիկան հիմված է ընտանիքում մարդկանց դերերի վրա<ref name="Ames2">{{cite book|title=Confucian Role Ethics: A Vocabulary|author=Roger T. Ames|date=April 30, 2011|publisher=University of Hawaiʻi Press|isbn=978-0-8248-3576-7}}</ref>: Հակառակ առաքինության էթիկայի դերային էթիկան անահատական չէ: Այստեղ բարոյականությունը հիմնվում է մարդու հարաբերությունների վրա իր շրջապատի հետ<ref name="Fraser2">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=Z2Qqf6ZXxh0C&pg=PA35|title=Ethics in Early China: An Anthology|author1=Chris Fraser|author2=Dan Robins|author3=Timothy O'Leary|date=May 1, 2011|publisher=Hong Kong University Press|isbn=978-988-8028-93-1|pages=17–35}}</ref>: [[Կոնֆուցիականություն|Կոնֆուցիականության]] էթիկան դերային էթիկայի մի օրինակ է<ref name="Ames3" />, թեև սա ուղակիորեն չի վիճարկվում<ref>Sim, May, 2015, “Why Confucius’ Ethics is a Virtue Ethics”, in Besser-Jones and Slote (2015), pp. 63–76</ref>: Կոնֆուցիստական դերերը պտտվում են օֆշորային բարեպաշտության կամ ''xiao''-ի՝ դեպի ընտանիքի անդամները հարգանքի շուրջ<ref name="Chang2">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=_UC1mvUKaU8C&pg=PA68|title=Confucianism in Context: Classic Philosophy and Contemporary Issues, East Asia and Beyond|author1=Wonsuk Chang|author2=Leah Kalmanson|date=November 8, 2010|publisher=[[SUNY Press]]|isbn=978-1-4384-3191-8|page=68}}</ref>: Ըստ Ռոջեր Ամենսի և Հենրի Ռոզեմոնտի «Կոնֆուցիականության օրնաչափությունը բնորոշվում է կյանքի ընթացքում մարդու ընտանեկան դերի առավելագույն իրագործմամբ»: Բարոյականությունը բնորոշվում է մարդու դերի կատարմամբ, օրինակ՝ որպես ծնողի կամ երեխաի: Կոնֆուցիստական դերերը ռացիոնալ չեն և ձևավորվում են ''xin''-ի՝ մարդկային էմոցիաների շնորհիվ<ref name="Fraser3" />:
=== Անարխիստական էթիկա ===
{{Main|Անարխիզմ}}[[Անարխիզմ|Անարխիստական]] էթիկան ուսմունք է հիմնված անարխիստ մտավորականների ուսումնասիրությունների վրա։ Անարխիստական էթիկայի ամենաազդեցիկ օժանդակներից է ռուս կենդանաբան, աշխարհագրագետ, տնտեսագետ և քաղաքական ակտիվիստ [[Պյոտր Կրոպոտկին|Պյոտոր Կրոպոտկինը]]։
Կրոպոտկինի էթիկական տեսակետը օգտագործում է կենսաբանությունը և մարդաբանությունը որպես հիմք, սկսելով այն սկզբունքից, որ էթիկական փիլիսոփայության նպատակը մարդկանց օգնելն է հարմարվել և բարգավաճել էվոլուցիոն պայմաններում, որպեսզի գիտականորեն ներկայացնի՝ ինչը լավագույնս հնարավորություն կտա սոցիալական կարգին զարգանալու կենսաբանորեն և հասարակայնորեն, և սատարում է որոշակի վարվելակերպի ուսմունքներին՝ ընդլայնելու մարդկանց ազատության և բարեկեցության կարողությունները, հիմնականում այնպիսի ուսմունքներ, որոնք կարևորում են համերաշխության, հավասարության և արդարադատության գաղափարները։
Կրոպոտկինը վիճաբանում է այն հարցի շուրջ, որ էթիկան ինքնին էվոլուցիոնար է և ժառանգվել է, որպես սոցիալական ինստինկտ մշակութային զարգացման ընթացքում։ Սրանով նա մերժում է բարոյականության կրոնական և վերանցական ցանկացած սահմանում։ Բարոյական զգացումը կարող է լինել և կենդանիների և մարդկանց մեջ, որը մարդը հետագայում համատեղում է արդարադատության ձգտման բնազդի հետ և հետո էլ փաստարկների ուսմունքի հետ, որպեսզի կազմի պարզ և անարխիստական էթիկական համակարգ<ref>[http://theanarchistlibrary.org/library/petr-kropotkin-ethics-origin-and-development.pdf "Ethics: Origin and Development" by Pëtr Kropotkin]</ref>։ Կրոպոտկինը ասում է, որ անարխիզմի հիմքում ընկած հավասարության սկզբունքը նույն է ինչ [[Ոսկե կանոն|ոսկե կանոնը]]։
{{քաղվածք|Ուրիշներին վերաբերվել այնպես ինչպես քեզ կուզես վերաբերվեն,այս սկզբունքը ի՞նչ է, եթե ոչ նույն անարխիզմի հիմքային սկզբունքը՝ հավսարությունը։ Եվ ինչպե՞ս կարող է ինչ-որ մեկը համարել իրեն անարխիստ, եթե նա չի շարժվում այդ սկզբունքով։ Մենք չենք ցանկանում, որ մեզ կառավարեն և սրանով արդյո՞ք չենք հաստաում, որ մենք ինքներս էլ չենք ցանկանում կառավարել ինչ-որ մեկին։ Մենք չենք ցանկանում լինել խափված, մենք ցանկանում ենք միշտ լսել ճշմարտությունը և այս փատարկով արդյո՞ք չենք հաստատում, որ մենք ինքներս չենք ցանկանում խաբել ինչ-որ մեկին, որ մենք խոստանում ենք ասել միշտ ճիշմարտությունը և ոչինչ բացի ամբողջական ճշմարտությունից։ Մենք չենք ցանկանում, որպիսզի մեր արդար քրտինքով վաստակածը հափշտակեն և սրանով արդյո՞ք չենք հաստատում որ մենք հարգում ենք ուրիշի արդար կատարած աշխատանը։ Ի՞նչ իրավունքով ենք պահանջում, որ մեզ վերաբերվեն այլ կերպ, երբ մենք վերաբերվում ենք ուրիշներին բոլորովին այլ կերպով։ Մեր հավասարության ընկալումը հակադրվում է նման գաղափարի ժամանակ։<ref>Random House Unabridged Dictionary: Entry on Axiology.</ref>|}}
== Էթիկայի պատմությունը ==
| |||