«Գևորգ Դ Կոստանդնուպոլսեցի (Քերեստեճյան)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Արևմտահայերեն|Գէորգ Դ․ Կոստանդնուպոլսեցի}}
{{Տեղեկաքարտ Անձ}}
'''Գևորգ Դ Կոստանդնուպոլսեցի''', ({{ԱԾ}}), [[Ամենայն Հայոց կաթողիկոս]] 1866 թ.-ից։ Հաջորդել է [[Մատթեոս Ա Կոնստանդնուպոլսեցի|Մատթեոս Ա Կոստանդնուպոլսեցուն]]։
==Կյանքի վաղ տարիները==
Գևորգ Դ կաթողիկոսը (ավազանի անունով՝ Գրիգոր Քերեստեճյան) ծնվել է [[1813]] թվականի հուլիսի 5-ին, [[Ստամբուլ|Կոստանդնուպոլսի]] [[Սամաթիա]] արվարձանում, արհեստավորների ընտանիքում: Նրա հայրը ատաղձագործ Գրիգորի որդի մահտեսի Պետրոսն էր: Մահտեսի անվանում էին [[Երուսաղեմ]] ուխտի գնացած հավատացյալներին: Պետրոսը դերձակ էր և օսմանյան բանակի [[ենիչերի]] զինվորների համար մինթան, այսինքն վերնազգեստ էր կարում: Իսկ մոր անունը Սրբուհի էր, որը նույնպես մահտեսի էր:
Նրանց ընտանիքում իշխող ջերմեռանդության ու խիստ բարեպաշտական մթնոլորտի մեջ է մեծանում է Գրիգորը, որը յոթ տարեկանում արդեն անգիր գիտեր եկեղեցական շատ աղոթքներ, ինչպես իր հասակակիցներից շատերը այդ ժամանակաշրջանում:
[[1820]] թվականից Գրիգորի կրթությամբ է
Այստեղ նա սովորում է յոթ տարի, մինչև որ Հարություն ամիրա Պեզճյանի հովանավորությամբ և Կարապետ պատրիարքի հսկողությամբ բացվում է [[Գում Գափու]]ի պատրիարքական եկեղեցու [[Ժառանգավորաց վարժարան]]ը: Այստեղ դասախոսում էր ժամանակի հռչակավոր գիտնական, վարժապետ [[Գրիգոր Փեշտիմալճյան|Գրիգոր պատվելի Փեշտիմալճյանը]]: Վարժարանը բացվել էր քահանայության պատրաստվող պատանիների և հասակավոր դպիրների համար:
Գրիգոր Քերեստեճյանն այս վարժարանում սովորում է երկու տարի՝ 1827-1829 թվականներին՝ [[Գրիգոր Փեշտիմալճյան]]ից ստանալով բարոյական արժեքներ և գիտելիքներ, թեպետ դարձյալ սահմանափակ ու միակողմանի: Այս տարիներին Գրիգորն այնքան է աչքի ընկնում իր ուշիմությամբ, ջանասիրությամբ և համեստությամբ, որ գրավում է պատվելու և Կարապետ պատրիարքի ուշադրությունը, վայելում նրանց սերը: [[1830]] թվականի մայիսի 25-ին պատրիարքը ոսկեգիր կոնդակով նշանակվում է [[Պոլսո հայոց պատրիարքություն|Կոստանդնուպոլսի Հայոց պատրիարքական]] փոխանորդարանի քարտուղար՝ պաշտոնավարելով չորս տարի Առաքել ավագ քահանայի և ապա Պրուսացի Պողոս վարդապետի օրոք:
Տող 27.
[[Պատկեր:View of Bursa from Tophane between 1880 and 1893.jpg|thumb|mini|350px|աջից| Պրուսայի ([[Բուրսա]]) համայնապատկերը 1880-ականներին:]]
Մի քանի տարի անց Գևորգ վարդապետը հիվանդանում է, և այդ օրերի պատրիարք Մատթեոսը, Միջգյուղի ամիրաներ Մաքսուդի ու Ջանիկի խորհրդով, նրան ուղարկում է [[Բուրսա|Պրուսայի]] հանքային ջերմուկները՝ բուժվելու: Պրուսայում ևս Գևորգ վարդապետը շատ շուտով նվաճում է քաղաքացիների սերը, որոնք խնդրում են պատրիարքին, որպեսզի նրան կարգի իրենց հոգևոր առաջնորդ: Մատթեոս պատրիարքն ընդառաջում է նրանց խնդրանքին և 1844 թվականի օգոստոսի 2-ին Գևորգ վարդապետին նշանակում [[Բուրսա|Պրուսայի]] առաջնորդ: Նա պաշտոնը ստանձնելու է մեկնում հոկտեմբերի 7-ին՝ սուլթան [[Աբդուլ Մեջիդ]]ի հրովարտակի ստացվելուց հետո, և բնակչությունը նրան դիմավորում է մեծ շուքով ու ցնծությամբ:
[[Բուրսա|Պրուսան]] հիմնականում թուրքախոս քաղաք էր, որտեղ ծառայող քահանաներն անգամ հայերեն լավ չէին խոսում, իսկ հայապահպանության հիմնական հոգսն ընկած էր եկեղեցու ուսերին: Եվ այս պարագայում քաղաքի նոր առաջնորդի գլխավոր խնդիրն էր հավատացյալների շրջանում մայրենի լեզուն տարածելն ու ամրապնդելը: Դրա հիմնական միջոցը դպրոցն էր, ինչպիսիք թեև կային Պրուսայում, սակայն շատ վատ ու նախնական վիճակում: Դրանցում հայ մանուկները թուրքական ձևով հավաքվում էին մեկ սենյակում, որը հենց ամբողջ դպրոցի շենքն էր, հազիվ սովորում էին ճանաչել հայոց գրերը՝ առանց կարողանալու հասկանալ կարդացածի իմաստը: Նրանք նաև հայերենով երկու խոսք իրար կապակցել չէին կարողանում: Իսկ ծնողները, որոնք հիմնականում արհեստավորներ էին և վաճառականներ, մի-երկու տարի դպրոց ուղարկելուց հետո իրենց զավակներին հանում էին դպրոցից և ուղարկում մեկ այլ արհեստավորի կամ վաճառականի մոտ: Եվ այս իրավիճակում Գևորգ վարդապետն սկսում է բարեկարգել երկսեռ դպրոցները: Նախ անհրաժեշտ էր դպրոցի նորմալ շենք, որի համար անհրաժեշտ գումարը շատ արագ հավաքվեց վարդապետին մեծապես սիրող ու հարգող հայ ամիրաների ու ժողովրդի հանգանակություններով: Կառուցվում է դպրոցին վայել
Այսպիսով, դպրոցում սկսում է սովորել 500 տղա և 400 աղջիկ: Օսմանյան կայսրությունում այսքան մեծ թվով աղջիկների կրթությունն ապահովելը, հիրավի, մեծ ջանքերի շնորհիվ միայն հնարավոր եղավ իրականացնել: Շուտով դպրոցի շենքը սկսում է չբավականացնել և կարիք է ստեղծվում երկսեռ դպրոցի ևս մեկ շենք կառուցելու: Վարդապետը նաև [[Խասգյուղ]]ից ու Միջգյուղից [[Բուրսա|Պրուսա]] է բերում 12 աշակերտ, որոնք իր ծախսով պետք է սովորեին դպրոցում: Իսկ դրա նպատակն էր, որպեսզի խաղերի և առօրյա խոսակցությունների ժամանակ այս բացառապես հայախոս երեխաները բնական ճանապարհով փոխանցեին հայոց խոսքը իրենց թուրքախոս հասակակիցներին:
Գևորգ վարդապետն իր գործունեության շնորհիվ բարի համբավ էր վայելում ոչ միայն իր ժողովրդի շրջանում: [[1846]] թվականի հունիսի 11-ին նա [[Աբդուլ Մեջիդ|սուլթան Մեջիդից]] ստանում է Իֆթիխարի (Գոհունակության) ականակուռ շքանշան:
| |||