«Էթիկա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 82.
Գոյություն ունի ուտիլիտարիզմի երկու տեսակ արարքի ուտիլիտարիզմ և կանոնի ուտիլիտարիզմ։ Արարքի ուտիլիտարիզմում օգուտի սկզբունքը ուղակիորեն վերաբերվում է ընտրություն կայացնելիս յուրաքանչյուր այլընտրանքային գործողության։ Ճիշտ արարքը այն է, որը բերում է համեմատաբար ամենալավ արդյունքի (կամ ամենաքիչ քանակով վատ արդյունքների)։ Կանոնի ուտիլիտարիզմում օգուտի սկզբունքը վերաբերում է վարքագծի(բարոյական սկզբունքների) կանոնների հավաստի լինելուն։ Այնպիսի կանոնը, ինչպիսին է խոստում պահելը բնորոշվում է՝ նայելով այն հետևանքներին, որտեղ մարդիկ դրժում են խոստումները և այն հետևանքներին, որտեղ խոստումները պարտադիր պահվում են։ Ճիշտը կամ սխալը բնորոշվում է ըստ ուտիլիտարիստական արժեքների կանոներին հետևելով կամ խախտելով<ref name="Carnegie Mellon University2">{{cite web|url=http://caae.phil.cmu.edu/cavalier/80130/part2/sect9.html|title=Utilitarian Theories|year=1996|work=Department of Philosophy, [[Carnegie Mellon University]]|access-date=28 July 2017}}</ref>։
=== Դեոնտոլոգիա ===
{{Main article|Դեոնտոլոգիա}}
[[Պատկեր:Immanuel_Kant_(painted_portrait).jpg|alt=|մինի|[[Իմանուիլ Կանտ]]]]
Դեոնտոլոգիան [[Հունարեն|հունարենից]] ({{lang|grc|δέον}} (դեոն)՝ պարտականություն, պարտավորվածություն, և {{lang|grc|-λογία}}՝ -լոգիա) էթիկական մոտեցում է, որը բնորոշում է դիտարկվող [[Գործք առաքելոց|արարքի]] կամ պարտավորվածության ճիշտ կամ սխալ լինելը<ref name="plato.stanford.edu2">[http://plato.stanford.edu/entries/ethics-deontological/ Stanford.edu]</ref>։ Դեոնտոլիգան հակադրում է հետևողականությանը, որտեղ ճիշտ լինելը կախված էր ոչ թե գործողությունից, այլ գործողության հետևանքներից։ Դեոնտոլգիայում գործողությունը ճիշտ կհամարվի անգամ եթե այն ունի վատ հետևանքներ<ref>Olson, Robert G. 1967. 'Deontological Ethics'. In Paul Edwards (ed.) ''The Encyclopedia of Philosophy''. London: [[Collier Macmillan]]: 343.</ref>, բայց արվել է ըստ բարոյական նորմերի։ Ըստ դեոնտոլոգիական տեսության, մարդիկ պարտավոր են վարվել այնպես, ինչպես ճիշտ է ընդունված վարվել (օրինակ՝ չստելը) կամ հետևել օբյեկտիվորեն պարտադիր կանոներին (ինչպես կանոնի ուտիլիտարիզմում)։
Էմանուիլ Կանտի էթիկական տեսությունը համարվում է դեոնտոլգիական մի քանի տարբեր պատճառներով<ref>Orend, Brian. 2000. ''War and International Justice: A Kantian Perspective''. West Waterloo, Ontario: [[Wilfrid Laurier University Press]]: 19.</ref><ref>Kelly, Eugene. 2006. ''The Basics of Western Philosophy''. [[Greenwood Press]]: 160.</ref>։ Առաջին՝ Կանտը ասում էր, որ բարոյապես ճիշտ վարվելու համար մարդիկ պետք է վարվեն ըստ պարտականությունների (դեոն)<ref>Kant, Immanuel. 1780. 'Preface'. In ''The Metaphysical Elements of Ethics''. Translated by Thomas Kingsmill Abbott</ref>։ Երկրորդ՝ ըստ Կանտի հետևանքները չէին, որ դարձնում էին գործը ճիշտ կամ սխալ, այլ գործողությունը կատարող մարդու շարժառիթները։ Կանտի այն փաստարկը, որ բարոյականորեն ճիշտ վարվելու համար մարդը պետք է վարվի ըստ պարտավորվածության, սկսվում է այն փաստարկով, որ գերագույն բարիքը պետք է լինի և՛ բնույթով լավը, և՛ լավը առանց ապացույցների<ref name="transition2">Kant, Immanuel. 1785. 'First Section: Transition from the Common Rational Knowledge of Morals to the Philosophical', [[Groundwork of the Metaphysic of Morals]].</ref>։ Ինչ-որ մի բան լավն է, երբ այն հանդիսանում է բնույթով լավը, իսկ լավ լինելը առանց ապացույցների, դա երբ տվյալ երևույթի ներկայությունը երբեք չի դարձնի իրավիճակը էթիկական առումով ավելի վատը։ Կանտը ասում էր, որ այն բաները, որոնց ընդունված է համարել լավ՝ ինչպիսին է [[Ինտելեկտ|ինտելեկտը]], հաստատակամությունը և հաճույքը կամ բնույթով են լավը կամ առանց ապացույցների։ Օրինակ՝ հաճույքը իրականում չի համարվի լավը, եթե չլինի դրա բնորոշումը, որովհետև երբ մարդիկ հաճույք են ստանում տեսնելով, թե ինչպես է ինչ-որ մեկը տանջվում իրավիճակը դառնում է էթիկապես սխալ։ Կանտը գալիս է այն եզրակացության, որ միայն մի բան է իրապես լավը՝ {{քաղվածք|«Աշխարհում և անգամ աշխարհի սահմաններից դուրս ոչինչ առանց ապացույցի չի կարող համարվել բարիք, բացի բարի կամքից<ref name="transition" /></blockquote>»:}}
== Էթիկայի պատմությունը ==
| |||