|
'''Գևորգ Զ Չորեքչյան''' ({{ԱԾ}}), Ամենայն Հայոց 129-րդ Կաթողիկոս, ծնվել է [[Նոր Նախիջևան]] քաղաքում։ Ամենայն հայոց կաթողիկոս 1945 թվականից։ Հաջորդել է [[Խորեն Ա Մուրադբեկյան]]ին։
Սովորել է նախ Նոր Նախիջեւանի ծխական դպրոցում, այնուհետև 1879 թվականին ընդունվել է Ս. Էջմիածնի [[Գևորգյան Հոգևոր Ճեմարան|Գևորգյան հոգևոր ճեմարան]]։ 1889 թվականին ձեռնադրվել է սարկավագ, [[Մակար Ա Թեղուտցի|Մակար Ա]] կաթողիկոսի տնօրինությամբ Գևորգնոյն սարկավագը [[1889]] թվականինտարին մեկնում է [[Գերմանիա]]։ 1889-1894 թվականներին ուսանում է [[Լայպցիգի համալսարան]]ի աստվածաբանության ֆակուլտետում և նույն քաղաքի կոնսերվատորիայում։ ▼
Սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում (1879–1889), Լայպցիգի համալսարանում (աստվածաբանության և փիլիսոփայության բաժիններում) և կոնսերվատորիայում (1889–1894)։ 1889 թվականին ձեռնադրվել է սարկավագ, [[1913]] թվականին՝ վարդապետ. նշանակվել է Նոր Նախիջևանի առաջնորդական փոխանորդ։ [[1915]] թվականի հայկական կոտորածներից փրկված գաղթականների Եղբայրական օգնության կոմիտեի անդամ էր, իսկ [[1916]] թվականից՝ նախագահ։
Վերադառնալով հայրենիք, Գևորգ սարկավագ Չորեքչյանը մեկ տարի Գևորգյան ճեմարանում դասավանդում է երաժշտություն, ապա մեկնում է [[Նոր Նախիջևան]]՝ ծավալելով այստեղ բուռն մանկավարժական, հայրենասիրական ու երաժշտական գործունեություն։ 1913 թվականին [[Գևորգ Ե Սուրենյանց (Տփղիսեցի)|Գևորգ Ե]] կաթողիկոսը նրան հրավիրում է Մայր Աթոռ, ձեռնադրում է վարդապետ և նորից Նոր Նախիջևան ուղարկում՝ այս անգամ արդեն առաջնորդական տեղապահի պաշտոնով։ [[1915]] թվականի հայկական կոտորածներից փրկված գաղթականների Եղբայրական օգնության կոմիտեի անդամ էր, իսկ [[1916]] թվականից՝ նախագահ։
1916 թվականի մայիսի 17-ից՝ [[Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին|Մայր աթոռ Սբ. Էջմիածնի]] Սինոդի անդամ։ 1917-ին ձեռնադրվել է եպիսկոպոս։ 1922–27-ին՝ Վրաստանի թեմի առաջնորդ, [[1927]] թվականից՝ Գերագույն հոգևոր խորհրդի անդամ։ [[1938]] թվականին կաթողիկոս Խորեն Ա. Մուրադբեկյանի եղերական մահից հետո մինչև 1941 թվականը ղեկավարել է Հայ եկեղեցու գործերը։ [[1941]] թվականի ապրիլին Ազգային եկեղեցական ժողովում ընտրվել է կաթողիկոսական տեղապահ, [[1945]] թվականի հունիսին՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս։
1916 թվականին Գևորգ վարդապետ Չորեքչյանը վերադառնում է Մայր Աթոռ։ Նույն թվականին նա արժանանում է ծայրագույն վարդապետության աստիճանի, ապա նշանակվում է Սինոդի անդամ։ 1917-ին ձեռնադրում է եպիսկոպոս, 1917 դառնալով վանական կառավարության նախագահ և Մայր Տաճարի լուսարարապետ։ 1922 թվականին Գևորգ եպս. Չորեքչյանը նշանակվում է [[Վիրահայոց թեմ]]ի հոգևոր առաջնորդ։ Նա վարում է այդ պաշտոնը մինչեւ 1927 թ.։ 1925 թվականին նրան շնորհվում է արքություն։ [[1927]] թվականից եղել է Գերագույն հոգևոր խորհրդի անդամ։ [[1938]] թվականին կաթողիկոս Խորեն Ա. Մուրադբեկյանի եղերական մահից հետո, համաձայն նրա թիվ 620 կոնդակի, 1938 թ. ապրիլի 10-ից ստանձնում է Հայ եկեղեցու գործերի ղեկավարումը։ [[1941]] թվականի ապրիլին Ազգային եկեղեցական ժողովում ընտրվել է կաթողիկոսական տեղապահ։ 1945 թվականի հունիսի 16-22-ը Մայր Աթոռում հրավիրված Ազգային-եկեղեցական ժողովը [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների ցանկ|Ամենայն հայոց կաթողիկոս]] է ընտրում Գևորգ արքեպիսկոպոս Չորեքչյանին (1945-1954)։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին սփյուռքահայության շրջանում կազմակերպել է հանգանակություն «Սասունցի Դավիթ» և «Գեներալ Բաղրամյան» տանկային շարասյուների ստեղծման համար։ Նրա կաթողիկոսության օրոք վերածնունդ են ապրել ԽՍՀՄ տարածքում գտնվող հայոց թեմերը, հրատարակվել է «Էջմիածին» ամսագիրը, վերաբացվել են Էջմիածնի հոգևոր ճեմարանը, տպարանը, վերադարձվել ճեմարանի գրադարանը, վանքապատկան շենքերի մի մասը, ինչպես նաև՝ Ս. Հռիփսիմե, Ս. Գեղարդավանք և Խոր վիրապի վանքերը։ Գևորգ Զ Չորեքչյանը կարևոր խնդիր է համարել մայր հայրենիքի և սփյուռքահայության կապերի ամրապնդումը, սփյուռքի եկեղեցական և ազգային միասնության ապահովումը։ Մեծ ավանդ է ունեցել 1946–1948 թվականների հայրենադարձության կազմակերպման գործում։ 1945 թվականի ապրիլին Մոսկվայում Ի. Ստալինի հետ հանդիպման ժամանակ բարձրացրել է Արևմտյան Հայաստանի հողերի խնդիրը, իսկ 1945 թվականի հոկտեմբերի 25-ին կոնդակով դիմել է ԽՍՀՄ-ի, ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի կառավարություններին՝ հայկական հողերը Թուրքիայից հետ ստանալու խնդրանքով։ [[1947]] թվականի ապրիլի 20-ին հրապարակել է ընդարձակ մի կոնդակ՝ «Հայկական հարցի լուծման մասին»։ Ողջունել է 1947 թվականի ապրիլին Նյու Յորքում գումարված Հայկական համաշխարհային կոնգրեսը, որի նպատակն էր վերստին արծարծել Թուրքիայի բռնագրաված հայկական տարածքների վերադարձման հարցը։ ▼
▲Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին սփյուռքահայության շրջանում կազմակերպել է հանգանակություն «Սասունցի Դավիթ» և «Գեներալ Բաղրամյան» տանկային շարասյուների ստեղծման համար։ Նրա կաթողիկոսության օրոք վերածնունդ են ապրել ԽՍՀՄ տարածքում գտնվող հայոց թեմերը, հրատարակվել է «Էջմիածին» ամսագիրը, վերաբացվել են Էջմիածնի հոգևոր ճեմարանը, տպարանը, վերադարձվել ճեմարանի գրադարանը, վանքապատկան շենքերի մի մասը, ինչպես նաև՝ Ս. Հռիփսիմե, Ս. Գեղարդավանք և Խոր վիրապի վանքերը։ Գևորգ Զ Չորեքչյանը կարևոր խնդիր է համարել մայր հայրենիքի և սփյուռքահայության կապերի ամրապնդումը, սփյուռքի եկեղեցական և ազգային միասնության ապահովումը։ Մեծ ավանդ է ունեցել 1946–1948 թվականների հայրենադարձության կազմակերպման գործում։ 1945 թվականի ապրիլինապրիլի 19-ին Մոսկվայում Ի. Ստալինի հետ հանդիպման ժամանակ բարձրացրել է Արևմտյան Հայաստանի հողերի խնդիրը, իսկ 1945 թվականի հոկտեմբերի 25-ին կոնդակով դիմել է ԽՍՀՄ-ի, ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի կառավարություններին՝ հայկական հողերը Թուրքիայից հետ ստանալու խնդրանքով։ [[1947]] թվականի ապրիլի 20-ին հրապարակել է ընդարձակ մի կոնդակ՝ «Հայկական հարցի լուծման մասին»։ Ողջունել է 1947 թվականի ապրիլին Նյու Յորքում գումարված Հայկական համաշխարհային կոնգրեսը, որի նպատակն էր վերստին արծարծել Թուրքիայի բռնագրաված հայկական տարածքների վերադարձման հարցը։ Ինը տարվա գահակալության ընթացքում նա հասցրել է վերակազմակերպել Մայր Աթոռի ներքին և արտաքին թեմերը։ Միանգամից ձեռնադրել է տասը եպիսկոպոսներ, հետագայում (1951)՝ ևս հինգը, որոնց հաստատում է թեմերի առաջնորդների թափուր պաշտոններում։
Կաթողիկոսական գահին Գևորգ Զ Չորեքչյանին հաջորդել է [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Ա Պալճյանը]]։ (Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան) ▼
▲Մահացել է [[1954]] թվականի [[սեպտեմբերի 26]]-ին։ Կաթողիկոսական գահին Գևորգ Զ Չորեքչյանին հաջորդել է [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Ա Պալճյանը]]։ (Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան)
== Կենսագրություն ==
Սովորել է նախ տեղի ծխական դպրոցում, այնուհետև հոգևոր սեմինարիայում։
1879 թվականին ընդունվել է [[Գևորգյան Հոգևոր Ճեմարան]]։
▲[[Մակար Ա Թեղուտցի|Մակար Ա]] կաթողիկոսի տնօրինությամբ Գևորգ սարկավագը [[1889]] թվականին մեկնում է [[Գերմանիա]]։ 1889-1894 թվականներին ուսանում է [[Լայպցիգի համալսարան]]ի աստվածաբանության ֆակուլտետում և նույն քաղաքի կոնսերվատորիայում։
Վերադառնալով հայրենիք մեկ տարի Գևորգյան հոգևոր ճեմարանում դասավանդում է երաժշտություն, ապա մեկնում է [[Նոր Նախիջևան]]՝ ծավալելով այստեղ բուռն մանկավարժական, հայրենասիրական ու երաժշտական գործունեություն։
1913 թվականին [[Գևորգ Ե Սուրենյանց (Տփղիսեցի)|Գևորգ Ե]] կաթողիկոսը նրան հրավիրում է Մայր Աթոռ, ձեռնադրում է [[աբեղա]] և նորից Նոր Նախիջևան ուղարկում՝ այս անգամ արդեն առաջնորդական տեղապահի պաշտոնով։
1916 թվականին Գևորգ վարդապետ Չորեքչյանը վերադառնում է Մայր Աթոռ։ Նույն թվականին նա արժանանում է ծայրագույն վարդապետության աստիճանի, ապա նշանակվում է Սինոդի անդամ։
1917 թվականին ձեռնադրվում է եպիսկոպոս, դառնալով վանական կառավարության նախագահ և Մայր Տաճարի լուսարարապետ։ Միաժամանակ ստանձնում է նաև արևմտահայ գաղթականության ողջ կարիքների ու հոգսերի լուծման հարցերը, որպես Եղբայրական օգնության կոմիտեի նախագահ։
1922 թվականին Գևորգ եպս. Չորեքչյանը նշանակվում է [[Վիրահայոց թեմ]]ի հոգևոր առաջնորդ։ Նա վարում է այդ պաշտոնը մինչեւ 1927 թ.։ 1925 թվականին նրան շնորհվում է արքություն։
Գևորգ արքեպիսկոպոս Չորեքչյանը, համաձայն նահատակ [[Խորեն Ա]] կաթողիկոսի թիվ 620 կոնդակի, 1938 թ. ապրիլի 10-ից ստանձնում է կաթողիկոսական տեղապահի պաշտոնը։
1941 թվականի ապրիլին ընտրվում է ազգընտիր տեղակալ Հայոց Հայրապետության։ Նա տեսնելով պետական անհանդուրժող, ապազգային չինովնիկների վարած քաղաքականությունը Մայր Աթոռի և եկեղեցու նկատմամբ, սկզբունքորեն վերակառուցում է Մայր Աթոռի աշխատանքները։
Մայր Աթոռի միաբանության անդամները, քիչ բացառությամբ պիտակավորվելով որպես դաշնակցական, հակահեղափոխական, ժողովրդի թշնամի, վաղուց արդեն աքսորվել էին, նրանցից ոչ ոք չվերադարձավ։ Այսպիսի օրհասական վիճակում էր Մայր Աթոռը, երբ 1939 թվականին սկսվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը։
Գևորգ Չորեքչյանը կարճ ժամանակից հետո հայրենիքի, սփյուռքի և Մայր Աթոռի տրամադրած նյութական միջոցներով պատրաստել է տալիս «[[Սասունցի Դավիթ]]» և «[[Գեներալ Բաղրամյան]]» տանկային շարասյուները, որոնք իրենց նպաստը բերեցին բաղձալի հաղթանակին։
1945 թվականի ապրիլի 19-ին ազգընտիր տեղակալը առանձնազրույց է ունեցել ԽՍՀՄ առաջնորդ Ի.[[Ստալին]]ի հետ, որի ընթացքում բարձրացել է հայ ժողովրդին հուզող բազում հարցեր։ Այդ հանդիպման արդյունքում Մայր Աթոռի նկատմամբ անտարբեր և թշնամական վերաբերմունքը որոշ չափով փոխվում է։ Տեղակալ սրբազանը այդ ընթացքում կարողանում է կանգնեցնել եկեղեցիների բարբարոսական քանդումը։
1945 թվականի հունիսի 16-22-ը Մայր Աթոռում հրավիրված Ազգային-եկեղեցական ժողովը, [[Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս]]ի մասնակցությամբ [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսների ցանկ|Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս]] է ընտրում Գևորգ արքեպիսկոպոս Չորեքչյանին (1945-1954)։
Ինը տարվա գահակալության ընթացքում նա հասցնում է վերակազմակերպել Մայր Աթոռի ներքին և արտաքին թեմերը։ Միանգամից ձեռնադրում է տասը եպիսկոպոսներ, հետագայում (1951)՝ ևս հինգը, որոնց հաստատում է թեմերի առաջնորդների թափուր պաշտոններում։
Նա 1944 թվականին կարողանում է Մայր Աթոռի նախկին «[[Արարատ]]» ամսագրի փոխարեն հրատարակել «[[Էջմիածին]]ը»՝ որպես [[Մայր Աթոռ]]ի պաշտոնաթերթ։
Վեհափառի ջանքերով վերաբացվել է Մայր Աթոռի տպարանը, վերադարձվել գրադարանը, վանքապատկան շենքերի մի մասը, մասնավորապես՝ [[Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի (Վաղարշապատ)|Ս. Հռիփսիմե]], [[Գեղարդի վանք|Ս. Գեղարդավանք]], [[Խոր Վիրապ]]ի վանքերը և այլն։ 1945 թվականի նոյեմբերի 1-ին վերաբացվել է հոգևոր ճեմարանը։
Մահացել է [[1954]] թվականի [[սեպտեմբերի 26]]-ին։
{{Կաթողիկոս|
նախորդող = [[Խորեն Ա Մուրադբեկյան]] |
| 