Վիքիպեդիա

«Գոթֆրիդ Լայբնից»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Տող 22.
== Կենսագրություն ==
=== Վաղ տարիներ ===
Գոթֆրիդ Վիլհելմը ծնվել է 1646 թվականի հուլիսի մեկին<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/335266/Gottfried-Wilhelm-Leibniz Encyclopædia Britannica: Gottfried Wilhelm Leibniz]{{ref-en}}</ref> [[Լայպցիգի համալսարան]]iի բարոյականության ([[էթիկա]]յի) փիլիսոփայության պրոֆեսոր [[Ֆրիդրիխ Լայբնից]]ի ({{lang-de|Friedrich Leibnütz}} կամ ''Leibniz''; 1597—1652) և Կատերինա Շմուկի ({{lang-de|Catherina Schmuck}}) ընտանիքում, որը [[iրավագիտություն|իրավագիտության]] հայտնի պրոֆեսորի աղջիկ էր<ref name="Continuum">Brandon C. Look. {{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=PTmmjB3nDyoC&pg=PA4&lpg=PA4&dq=Friedrich+Leibniz&source=bl&ots=5Hwh0BHPZ6&sig=BXcaU_TQpev9N_3iqF-nzLugLSI&hl=en&sa=X&ei=CoohT82cOs_Lsgb37ezCBw&ved=0CCIQ6AEwATgU#v=onepage&q=Friedrich%20Leibniz&f=false|title=The Continuum Companion to Leibniz|publisher=528 pages Continuum International Publishing Group, 4 Aug 2011|accessdate=2012-01-26}} ISBN 0-8264-2975-0.{{ref-en}}</ref><ref name="Houston">(Professor Gregory Brown) — University of Houston. {{cite book | url =http://www.gwleibniz.com/friedrich_leibniz/friedrich_leibniz.html| title = Friedrich Leibniz | publisher = Leibniz Society of North America | accessdate = 2012-01-26 }}{{ref-en}}</ref><ref>(Heinrich Schepers & Ronald Calinger) — Richard S. Westfall Department of History and Philosophy of Science Indiana University — ''The Galileo Project — Rice University'' [http://galileo.rice.edu/Catalog/NewFiles/leibniz.html edu-Catalogue]{{ref-en}} Проверено 27 января 2012.</ref><ref name="Jolley">Nicholas Jolley — {{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=SnRis5Gdi8gC&pg=PA18&lpg=PA18&dq=friedrich+leibniz&source=bl&ots=tK9TwgA94Q&sig=PwZL4DM-yuQns0Iqgg2_q567OGU&hl=en&sa=X&ei=HJkhT6z0GoP5sgaN3JmmBw&ved=0CDcQ6AEwAzgo#v=onepage&q=friedrich%20leibniz&f=false|title=The Cambridge companion to Leibniz — 500 pages — DOI:10.1017/CCOL0521365880.002|publisher=Cambridge University Press, 1995|accessdate=2012-01-26}} ISBN 0-521-36769-7.{{ref-en}}</ref><ref name="ФилипповI" /><ref>Carl von Prantl: ''Gottfried Wilhelm Leibniz''. In: ''[[Allgemeine Deutsche Biographie]]'' (ADB). Band 18, Duncker & Humblot, Leipzig 1883, S. 172—209.</ref><ref name=stanford>[http://plato.stanford.edu/entries/leibniz/ Stanford Encyclopedia of Philosophy: Gottfried Wilhelm Leibniz]{{ref-en}}</ref>. Լայբնիցի հայրը ուներ սերբո-լուժիցյան ծագում<ref>Comenius in England, Oxford University Press 1932, p. 6.</ref><ref>[https://books.google.com/books?ei=RjwWTN3ZKaSlsQbR5L2yDA&ct=result&id=x54gAAAAMAAJ&dq=leibniz+sorb&q=+sorb#search_anchor Poland and Germany] Studies Centre on Polish-German Affairs, Greenwood press 1994, p. 30.{{ref-en}}</ref><ref>{{Cite news|title=Великие ученые: Готфрид Вильгейм Лейбниц - Новости про космоc|last=admin|url=https://apeter.com/gotfrid-vilgejm-lejbnits/|work=Новости про космоc|date=2017-04-14|accessdate=2017-04-14|language=ru-RU}}</ref>: Մոր կողմից Գոթֆրիդ Վիլհելմ Լայբնիցը, ամենայն հավանականությամբ, ուներ մաքուր գերմանացի նախնիներ<ref name="ФилипповI" />:
Լայբնիցի հայրը շատ վաղ նկատում է որդու հանճարեղությունը և ջանում է նրա մեջ զարգացնել հետաքրքրասիրություն, նրան հաճախ պատմելով փոքրիկ պատմություններ սրբազան և իրական կյանքից, որոնք հենց իր Լայբնիցի խոսքերով, խորը հետք են թողել նրա հոգում և նրա մանկության վառ տպավորություններն են դարձել<ref name="ФилипповI">''Филиппов M. M.'' Готфрид Лейбниц. Его жизнь, общественная, научная и философская деятельность. — 1893, Глава I «Происхождение. — Суеверия XVII века. — Влияние отца. — Недальновидный учитель. — Чтение классиков и схоластов».</ref>: Լայբնիցը յոթ տարեկան էլ չկար, երբ կորցրեց հորը<ref group="Նշում">Лейбниц родился в Лейпциге ''21 июня (1 июля) 1646 года'', протестанты считали в то время ''по старому стилю''; его отец умер ''5 сентября 1652 года''.</ref>, որը իր մահից հետո հսկայական անձնական [[գրադարան]] թողեց: Լայբնիցը պատմում է՝<ref name="ФилипповI" />
<blockquote>Երբ ես մեծացա, ինձ սկսեց արտակարգ հաճույք պատճառել ցանկացած տիպի պատմական գրականության ընթերցումը: Գերմանական գրքերը, որոնք ընկնում էին իմ ձեռքի տակ, ես ձեռքիցս բաց չէի թողում, մինչ դրանք չէի կարդում, վերջացնում: Լատիներենով սկզբից զբաղվում էի միայն դպրոցում և, առանց կասկածանքի, ես շատ դանդաղորեն առաջ կշարժվեի, եթե չլիներ պատահական դիպվածը, որը ինձ բոլորովին այլ ճանապարհ ցույց տվեց: Տանը, որտեղ ես ապրում էի, մի ուսանողի թողած երկու գրքի հանդիպեցի: Նրանցից մեկը [[Տիտոս Լիվիոս]]ի գրվածքն էր, մյուսը՝ [[Զեթոս Կալվիզիոս]]ի ժամանակագրական գանձարաննն էր: Հենց որ այդ գրքերը ընկան իմ ձեռքը, ես կլանեցի դրանք:</blockquote>
Կալվիզիոսին Լայբնիցը առանց դժվարության հասկացավ, քանի որ ուներ գերմանական ընդհանուր պատմության գիրք, որտեղ ասվում էր մոտավորապես նույն բանը, սակայն Լիվիոս կարդալուց նա միշտ ընկնում էր փակուղու մեջ<ref name="ФилипповI" />: Լայբնիցը գաղափար չուներ ոչ նախնիների կյանքից, ոչ էլ նրանց գրելաձևից, նա չընտելանալացավ նաև պատմագիրների վեհ ճարտասանությանը, որը վեր էր սովորական հասկացությունից, նա չէր հասկանում ոչ մի տող գրքից, բայց այն [[Փորագրություն (այլ կիրառումներ)|փորագրություններով]] վաղ հրատարակություն էր, և այդ իսկ պատճառով Լայբնիցը ուշադիր դիտում էր փորագրությունները, կարդում ձեռագրերը, և քիչ ուշադրություն էր դարձնում իր համար մութ մասերի վրա՝ պարզապես բաց թողելով իրեն անհասկանալի մասերը<ref name="ФилипповI" />: Նա կրկնում էր դրանք մի քանի անգամ և թերթում ամբողջ գիրքը, դրանով իսկ առաջ անցնելով, որի հետևանքով Լայբնիցը սկսեց մի փոքր լավ հասկանալ, և ոգևորված իր արդյունքից նա սկսեց առաջ շարժվել առանց [[բառարան]]ի, քանի դեռ, վերջապես հասկանալի չդարձավ կարդացածի մեծ մասը<ref name="ФилипповI" />:
 
Լայբնիցի ուսուցիչը շուտով նկատեց, թե ինչով է զբաղվում իր աշակերտը, և, երկար չմտածելով, դիմեց այն անձանց, որոնց [[խնամակալություն|խնամակալությանը]] հանձնված էր տղան, պահանջելով, որ նրանք ուշադրություն դարձնեն Լայբնիցի «վաղաժամ և անտեղի» զբաղմունքին, որը նրա խոսքերով, միայն խոչընդոտում էին Գոթֆրիդի ուսմանը<ref name="ФилипповI" />: Նրա կարծիքով, Լիվիոսը Լայբնիցի համար հանդիսանում էր ''ինչպես [[պիգմեյներ|պիգմեյի]] համար [[բեմակոշիկ]]ը'', նա խոսքերով, գրքերը ավելի ուշ տարիքի համար են և պետք է վերցնել տղայի ձեռքից ու նրան տալ [[Յան Կոմենսկի|Յան Կոմենսկու]] «''Orbis pictus''»-ն ու [[Մարտին Լյութեր]]ի «[[Համառոտ կատեխիզիս]]ը»<ref name="ФилипповI" /><ref name="latta">Robert Latta, M.A., Предисловие к изданию трудов Лейбница. CLARENDON PRESS, 1898 [http://www.ebooksread.com/authors-eng/gottfried-wilhelm-leibniz/the-monadology-and-other-philosophical-writings-microform-hci/1-the-monadology-and-other-philosophical-writings-microform-hci.shtml]{{ref-en}}</ref>: Նա կհամոզեր դրանում տղայի դաստիարակներին, եթե պատահական կերպով այդ զրույցի վկա չլիներ հարևանությամբ ապրրող, տանտերերի ընկերը համարվող, երկար ճանապարհորդած ազնվական և գիտնական, ով զարմացած էր ուսուցչի հիմարությամբ և անբարյացկամությամբ, որը չափում էր բոլորին նույն արշինով, նա, ընդհակառակը, սկսեց ապացուցել, ինչքան անհեթեթ և ոչ խելամիտ կլինի, եթե զարգացող հանճարի առաջին կայծերը ճնշվեն ուսուցչի խստությամբ ու կոպտությամբ<ref name="ФилипповI" />: Նրա կարծիքով, ընդհակառակը, պետք է բոլոր միջոցներով քաջալերել տղային, որը ինչ-որ ոչ սովորական բան էր խորհրդանշում: Նա խնդրեց անմիջապես բերել Լայբնիցին, և երբ, նրա հարցերին Գոթֆրիդըը խելամտորեն պատասխանեց, այդ ժամանակավանից գիտնականը հանգիստ չթողեց տղայի բարեկամներին, մինչ նրանք չխոստացան տղային կթողնեն, որ օգտվի հոր՝ վաղուց փակ գրադարանից<ref name="ФилипповI" />: Լայբնիցը գրում է<ref name="ФилипповI" />՝
<blockquote>Ես ցնծում էի,այնպես կարծես գանձ էի գտել, քանի որ վառվում էի անհամբերությունից տեսնելու նրանց, ում միայն անուններով գիտեի՝ [[Մարկոս Տուլիոս Կիկերոնին]] և [[Քվինթիլիանուս]]ին, [[Լուցիուս Աննեուս Սենեկա]]ին և [[Պլինիոս Ավագ]]ին, [[Հերոդոտոս]]ին, [[Քսենոփոն]]ին և [[Պլատոն]]ին, և շատ լատինական ու հունական գրողների ու [[եկեղեցու հայրեր]]ի: Դրանց բոլորին ես սկսեցի կարդալ, և բավականություն էի ստանում առարկաների բազմազանությունից: Այսպիսով, չլինելով դեռևս քսան տարեկան, ես ազատորեն հասկանում էի լատիներենը և հունարենը:</blockquote>
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Գոթֆրիդ_Լայբնից» էջից