«Հռոմեական հանրապետություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 51.
| Նշումներ =
}}
'''Հռոմեական Հանրապետություն''' ({{lang-la|Res publica Romana}})՝ [[Հին Հռոմ|դասական Հռոմեական քաղաքակրթություն]], որն սկիզբ է առել [[Հռոմի թագավորության պատմություն|Հռոմի թագավորության]] տապալմամբ մ.թ.ա. 509 թվականից և ավարտվել է մ.թ.ա. 27 թվականին, երբ հիմնադրվեց [[Հռոմեական կայսրություն]]ը: Այս ժամանակահատվածում Հռոմի տիրապետությունը Հռոմ քաղաքից վերածվեց
Հռոմի պետական կարգը հանրապետության վաղ ձևերից էր, որում իշխում էին [[պատրիկներ]]ը, որոնք հարուստ և հողատեր փոքրամասնություն էին, ովքեր տապալեցին թագավորությունը և հիմնեցին հանրապետությունը: Նրանք նախկին թագավորների իշխանությունը կիսեցին իրենց միջև և ստեղծեցին ընտրվող մագիստրությունների, ռազմական ղեկավարության և ազդեցիկ այլ պաշտոններ: Հանրապետությունը ղեկավարում էր երկու [[Կոնսուլ]]ները, որոնց խորհրդակցում էր մագիստրոսների [[Հռոմեական սենատ|սենատը]]: Հասարակական դասերով և կարգավիճակներով որոշվում էր քաղաքացիների ընտրական իրավունքը, որոնք ընտրում էին քաղաքացիական, ռազմական և կրոնական պաշտոնաներին: Պատրիկների
Հանրապետական ավանդույթները և բարոյականությունը մրցակցություն էին ստեղծում հանրապետության համար ծառայողների միջև: Էլիտայի մեջ զինվորական ծառայությունը գերադասելի էր քաղաքական պաշտոններ զբաղեցնելու համար: [[Հռոմի հեթանոսություն]]ը Հռոմի տնտեսության
Առաջին երկու դարերի ընթացքում Հռոմեական հանրապետությունը ընդրաձակվեց կենտրոնական Իտալիայից և տիրեց ամբողջ [[Ապենինյան թերակղզի|Ապենինյան թերակղզուն]]: Մյուս դարում նրանք ներպուժեցին [[Հյուսիսային Աֆրիկա]], նվաճեցին [[Պիրենեյան թերակղզի|Պիրենեյան թերակղզ]]ու մեծ մասը և ժամանակաից հարավային Ֆրանսիան: Դրանից երկու դար հետո մ.թ.ա. 1-ին դարում նրանց տիրապետության տակ անցավ ժամանակաից Ֆրանսիան, [[Հունաստան]]ը և Միջերկրական ծովի արևելյան ավազանի մեծ մասը: Ներքին լարվածությունները բերեցին մի շարք քաղաքացիական պատերազմների, ինչի արդյունքում [[Հուլիոս Կեսար]]ը անցավ Ռուբիկոն գետը, հռչակվեց Հռոմի դիկտատոր և սպանվեց մ.թ.ա. 44 թվականին: [[Մարկոս Անտոնիոս]]ի և [[Կլեոպատրա]]յի պարտությունից հետո մ.թ.ա. 31 թվականի [[Ակտիումի ծովամարտ]]ում, Սենատը մ.թ.ա. 27 թվականին իշխանությունը զիջեց [[Օկտավիանոս Օգոստոս]]ին, ով դարձավ Հռոմի առաջին կայսրը` վերջ դնելով հանրապետությանը:
| |||