Վիքիպեդիա

«Նեմրութ (լեռ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1.
{{Այլ կիրառումներ|Նեմրութ (այլ կիրառումներ)}}
{{Չշփոթել|Նեմրութ (հրաբուխ)|Նեմրութ հրաբուխի հետ}}
{{Տեղեկաքարտ Լեռ}}
{{Infobox World Heritage Site
| Հայերեն անվանում = Նեմրութ լեռ
Տող 20 ⟶ 21՝
}}
 
'''Նեմրութ''' ({{lang-el|Όρος Νεμρούτ}}), 2134 մ բարձրությամբ լեռ։ Նեմրութ, բարձունք Տավրոսի լեռնաշղթայում, հնագույն [[Կոմմագենե]] երկրում։ XIX դ․դ. Նեմրութ լեռան վրա հայտնաբերված է Կոմմագենեի [[Անտիոքոս Ա Կոմմագենացի|Անտիոքոս Ա Երվանդունի]] թագավորի (մ․թ․ա․մ.թ.ա. 69 - 34) կառուցած դամբարանաբլուր-սրբավայրը, որի արևելյան և արևմտյան կողմերի արհեստական հարթակներին դրված են արձաններ, բարձրաքանդակներով ու արձանագրություններով այլ կոթողներ։ Դեպի հարթակները տանում է սալահատակ ճանապարհ՝ տոնական շքերթների համար։ Արձանները, որոնց բարձրությունը հասնում է մինչև 8 մ, կառուցված են կրաքարե խոշոր վեմերից և պատկերում են Կոմմագենե երկրի աստվածներին ու Անտիոքոս Ա-ին՝ գահավորակներին բազմած։ Մեջտեղում [[Արամազդ]]ի արձանն է, որի մի կողմից դրված են [[Միհր]]ի և [[Արտագնես]]ի, մյուս կողմից՝ Կոմմագենե երկրի դիցուհու և Անտիոքոս Ա-ի արձանները։ Թագավորը պատկերված է հայկական՝ տիգրանյան թագով։ Հարթակների երկու կողմերի պատվանդաններին բարձրացող ուղղանկյուն խոշոր սալերի վրա քանդակված են թագավորի նախնիների պատկերները 4 հունարեն արձանագրություններով, ինչպես նաև թագավորի ողջագուրման տեսարաններ Արամազդի, Միհր-Արեգի ու Արտագնեսի հետ։
 
Գահավորակների թիկունքին Անտիոքոս Ա դրոշմել է հունարեն մի մեծ արձանագրություն, որտեղ հիմնավորում է դամբարան-սրբավայրի կառուցման անհրաժեշտությունը, ազդարարում իր ու նախնիների պաշտամունքի ստեղծումը և դրա հետ կապված մի շարք միջոցառումներ։
 
Արձանագրությունները վկայում են, որ Կոմմագենեի թագավորական տունը սերում է [[Երվանդունիներ]]ից, և մ․թ․ա․մ.թ.ա. IV - III դդ Կոմմագենեն Հայաստանի մաս է կազմել։ Սրբավայրը, որպես հարուստ և կարևոր աղբյուր, բացառիկ նշանակություն ունի արլ․արլ. հելլենիզմի և Հայաստանի հելլենիստական դարաշրջանի պատմության ու մշակույթի ուսումնասիրման համար։ Երվանդունիների քաղ․քաղ. պատմության, այդ ժամանակաշրջանի կրոն, պատկերացումների, սինկրետիզմի (համադրումների), արվեստի գեղարվեստական ըմբռնումների, տարազի, ինչպես նաև տաճարային տնտեսությունների ու հողային հարաբերությունների հետ կապված մի շարք հարցեր պատասխան են գտնում Նեմրութի սրբավայրի նյութերում։
 
Անտիոքոս Ա Երվանդունու դամբարանը, ենթադրությունների համաձայն, գտնվում է Նեմրութ լեռան գագաթին մանր քարերից ստեղծված արհեստական բլրի ներսում: Բլուրն ունի գագաթից մոտ 50 մ բարձրություն, իսկ հիմքի մասում՝ մոտ 150 մ տրամագիծ: Բլրի կողքերում կառուցված է 3 հարթակ, որոնցում տեղադրված են Անտիոքոս Ա թագավորի և Կոմմագենեի աստվածների արձանները: Ըստ բլրի գագաթից ունեցած ուղղվածության՝ հարթակները կոչվում են Արևելյան, Արևմտյան և Հյուսիսային: Արևմտյան հարթակում գտնվել է առյուծի պատկերով մի որմնաքանդակ (ենթադրվում է աստղագուշական պատկեր), որի վրա վերծանվել է Քմ.ծթ.ա. 62 թվականը: Ենթադրում են, որ հենց այդ թվականին է սկսվել դամբարան-սրբավայրի շինարարությունը:
 
== Հյուսիսային հարթակ ==
Տող 35 ⟶ 36՝
 
== Արևելյան հարթակ ==
Արևելյան հարթակն ամենամեծն է: Այստեղ արձաններն ունեն նույն հերթականությունը, ինչ Արևմտյան հարթակում: Արձանները մասամբ պահպանվել են մինչև ուսերը: Արձանները տեղադրված են թիկունքով դեպի դամբարանը, բազմած գավավորակներին: Արձանները պատրաստված են կրաքարե 8 շերտերից, որոնցից ստորին յոթն ունեն մինչև 1 մ բարձրություն, իսկ վերին՝ ութերորդ շերտը ձևավորում է արձանի գլուխը, բարձրությունը 2,5-3 մ է: Այդպիսով, արձանների ընդհանուր բարձրությունը կազմում է 8-10 մ: Անտիոքոս Ա թագավորի գլխանոցը տարբերվում է մյուսներինից (համարվում է հայկական): Աստվածներն ունեն հայկական դիմագծեր: Պահապան կենդանիների՝ արծվի ու առյուծի արձանները նույնպես կազմված են շերտերից (5 կամ 6), բարձրությունը 4,5-5 մ է: Առյուծի արձանը գտնվում է երկու կողմերից եզրերում և մի քանի սմ-ով գերազանցում է արծվի արձանին:▼
Արևելյան հարթակն ամենամեծն է: Այստեղ արձաններն ունեն նույն հերթականությունը, ինչ Արևմտյան հարթակում: Արձանները մասամբ պահպանվել են մինչև ուսերը:
▲Արձանները տեղադրված են թիկունքով դեպի դամբարանը, բազմած գավավորակներին: Արձանները պատրաստված են կրաքարե 8 շերտերից, որոնցից ստորին յոթն ունեն մինչև 1 մ բարձրություն, իսկ վերին՝ ութերորդ շերտը ձևավորում է արձանի գլուխը, բարձրությունը 2,5-3 մ է: Այդպիսով, արձանների ընդհանուր բարձրությունը կազմում է 8-10 մ: Անտիոքոս Ա թագավորի գլխանոցը տարբերվում է մյուսներինից (համարվում է հայկական): Աստվածներն ունեն հայկական դիմագծեր: Պահապան կենդանիների՝ արծվի ու առյուծի արձանները նույնպես կազմված են շերտերից (5 կամ 6), բարձրությունը 4,5-5 մ է: Առյուծի արձանը գտնվում է երկու կողմերից եզրերում և մի քանի սմ-ով գերազանցում է արծվի արձանին:
 
== Գրականություն ==
* Нumаnn K․K., Puchstein О․О., Reisen in Kleinasien und Nordsyrien, B․B., 1890
* Dorner F․F. K․K., Goe11 Th․Th., Arsameia am Nymphaios, B․B., 1963
 
== Տես նաև ==
Տող 46.
* [[Անտիոքոս Ա Կոմմագենացի]]
* [[Կոմմագենե]]
{{Հին հայկական դիցաբանություն}}▼
 
{{Արտաքին հղումներ}}
{{ՎՊԵ|Mount Nemrut}}
 
{{coord|37|58|54|N|38|44|28|E|Աշխարհամաս։TR_type:mountain|display=title}}
{{ՀՍՀ}}
▲{{Հին հայկական դիցաբանություն}}
 
[[Կատեգորիա:Կոմմագենե]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Նեմրութ_(լեռ)» էջից