«Հյուսիսային Մակեդոնիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մակեդոնիա կամ Մակեդոնիայի Հանրապետություն''', պետություն Բալկանյան թերակղզում հարավարևելյան [[Եվրոպա]]յում։Այն նախկին Յուգոսլավիայի իրավահաջորդ նահագներից մեկն էր,որից հռչակվեց անկախ 1991 թվականին։ Այն դարձել է Եվրամիության անդամ 1993 թվականից, բայց Հունաստանի հետ «Մակեդոնիա» անվան շուրջ անընդհատ վեճի արդյունքում, այն ընդունվեց որպես նախկին '''Հարավսլավիայի Մակեդոնիայի Հանրապետություն''', երբեմն նաև Մակեդոնիա և ՆՀՀ Մակեդոնիա, տերմին, որը օգտագործվում է միջազգային կազմակերպությունների կողմից ինչպիսիք են [[Եվրամիություն]]ը և [[ՆԱՏՕ]]–ն։ 2018 թվականի հունիսի 17–ին Մակեդոնիան և Հունաստանը սգտորագրեցին համաձայնագիր, որը նախատեսում էր փոխել անվանումը ''Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետություն'' մինչև հարցի վերաբերյալ ազգային հանրաքվե անցկացնելը։ Դեպի ծով ելք չունեցող Մակեդոնիայի Հանրապետությունը հյուսիս–արևմուտքից սահմանակից է [[Կոսովո|Կոսովոյին]], հյուսիսից` [[Սերբիա|Սերբիային]], արևելքից` [[Բուլղարիա|Բուլղարիային]],հարավից` [[Հունաստան|Հունաստանին]] և [[Ալբանիա|Ալբանիային]]` արևմուտքից։ Այն կազմում է Մակեդոնիա աշխարհագրական տարածաշրջանի մոտավորապես երրորդ մասը, որն իր հերթին ներառում է Հունաստանի հյուսիսային , Բուլղարիայի հարավարևմտյան և Ալբանիայի հարավարևելյան հարակից տարածաշրջանները։ Երկիրը աշխարհագրականորեն եզերված է լեռներով, հովիտներով և գետերով։ Մայրաքաղաքը և ամենամեծ քաղաքը [[Սկոպյե]]ն մոտավորապես 2.06 միլիոն բնակչությամբ։ Բնակչության մեծ մասը բնիկ մակեդոնացի է կամ ունեն հարավ սլավոնական ծագում։ Ալբանացիները փոքրամասնություն են կազմում, մոտավորապես 25 %, նրանց հաջորդում են թուրքերը, սերբերը, բուլղարացիները։ Տարածաշրջանի պատմությունը սկսվում է հնագույն ժամանակաշրջանից [[Պաենոյա թագավորություն|Պաենոյա թագավորությունից]] մինչև [[Թրքո-Իլլյանական]] իշխանությունը։ Մ․թ․ա․ վեցերորդ դարի վերջին տարածաշրջանը գրավվում է [[Աքեմենյան պետություն|Աքեմենյան կայսրության]] կողմից, իսկ մ․թ․ա․ չորրորդ դարի վերջին այն միանում է Մակեդոնիայի թագավորությանը։ Ք․ա երկրորդ դարում տարածաշրջանը գրավվում է հռոմիացիների կողմից և դառնում է Մակոդոնիայի ամենամեծ նահանգը։ Տարածաշրջանը եղել է [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական կայսրության]] մաս և Ք․հ․ վեցերրորդ դարի սկզբին հաճախ ենթարկվել է հարձակումների և բնակեցվել սլավոնական ցեղերով։ Հաջորդող դարերին Բուլղարական, Բյուզանդական և [[Սերբական կայսրություն|սերբական կայսրությունների]] միջև պայքարի արդյունքում այն տասնչորսերորդ դարից աստիճանաբար հայտնվեց [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան տիրապետության]] տակ։ 19–րդ դարի վերջին և 20–րդ դարի սկզբին [[Մակեդոնիայի ինքնիշխանություն|Մակեդոնիայի ինքնիշխանությունը]] հաստատվեց, չնայած 1912վականից մինչև 1913թվականը [[Առաջին Բալկանյան պատերազմ]] ընթացքում Մակեդոնիայի ժամանակակաից տարածքը հայտնվեց Սերբիայի տիրապետության տակ։ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին համաշխարհային պատերազմի]] հետևանքով (1914–1918) այն ներառվեց [[Սերբիայի թագավորություն|Սերբիայի թագավորության]] մեջ, որը [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ից հետո վերահիմնադրվեց որպես հանրապետություն (1945), իսկ 1963 թվականին սշդարձավ [[Հարավսլավիայի սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն]]։ Մակեդոնիան եղել է [[Հարավսլավիա]]յի կազմում [[սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն]] մինչև 1991 թվականի խաղաղ անկախացումը։

Մակեդոնիան [[Եվրամիություն|Եվրամիության]] և [[Եվրոպայի խորհուրդ|Եվրոպայի խորհրդի]] անդամ է։ 2005 թվականից սկսած այն եղել է [[Եվրամիությանն անդամակցելու թեկնածու]] և միևնույն ժամանակ անդամակցել է [[ՆԱՏՕ]]–ին։ Չնայած լինլով Եվրոպայի ամենաաղքատ երկրներից մեկը, այն մեծ առաջխաղացում է ունեցել բաց շուկայական հարաբերությունների զարգացման մեջ:

 

== Ծագումնաբանություն ==

=== Կլիմա ===

Մակեդոնիան անցումային կլիմա ունի ՝Միջերկրականից դեպի մայրացամաքային։Ամռանը շոգ է և չոր,իսկ ձմռանը ցուրտ։Կան կլիմայի երեք հիմնական զոննաներ՝բառեխառն Միջերկրածովային,լեռնային և մայրցամաքային։Հովիտների երկայնքով հոսում են Վարդար և Սթրամիքա գետերը ,որոնք անցնում են Գեվգելիջա,Վալանդովո,Սթրամիքա և Ռադովիս տարածաշրջաններով,որտեղ և ձևավավորվում է Միջերկրածովյան կլիմա։Ամենատաք տարածաշրջանները Դեմիր Կապիջան և Գեվգելիջան են,որտեղ ջերմաստիճանը հուլիս–օգոստոս ամիսներին 40 ° է։Լեռնային կլիման հիմնականում տարածված է լեռնային տարածաշրջաններում և այն բնորոշվում է երկար և ձյունառատ ձմեռներով և կարճ ու ցուրտ ամառներով։Գարունը ավելի ցուրտ է քան աշունը։Մակեդոնիայի տարածքում գերակշռում է մայրցամաքային կլիման տաք և չոր ամառներով և ցուրտ ու խոնավ ձմեռներով։

 

== Քաղաքականություն ==