«Նոր Գվինեա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ
ոճական ուղղումներ
Տող 38.
}}
 
'''Նոր Գվինեա''' ({{lang-id|''Pulau Irian''}}, {{lang-en|New Guinea}}), մակերեսով երկրորդ ամենամեծ [[կղզի]]ն [[Երկիր|աշխարհում]]<ref>[http://installsoft.ru/viewtopic.php?f=351&t=15771 Նոր Գվինեա]</ref>՝ [[Գրենլանդիա]]յից հետո։ Գտնվում է [[Խաղաղ օվկիանոս]]ի [[հարավ]]-[[արևմուտք]]ում<ref name="Новая Гвинея. Природа и климат острова Новая Гвинея">[http://www.inmoment.ru/beauty/tourism/new-guinea.html Կղզու բնությունն ու կլիման]</ref><ref name="История острова">[http://www.inokean.ru/okeans/tihiy-okean/action-tihiy-okean/237-novaya-gvineya Պատմություն: Աշխարհագրություն]</ref>, ընկած է [[հարավԱվստրալիա]]- [[արևմուտքմայրցամաք]]ում,ից 150 [[Ավստրալիակմ]] դեպի [[մայրցամաքհյուսիս]]ից՝ 150նրանից անջատվելով [[կմՏոռեսի նեղուց]]ով<ref հեռավորությանname="Новая վրաГвинея. Природа и климат острова Новая Гвинея"/><ref name="Новая Гвинея">[http://geographyofrussia.com/novaya-gvineya/ Նոր Գվինեայի աշխարհագրություն, ռելիեֆ, կլիմա, ջրային պաշարներ]</ref>՝ դեպի [[հյուսիս]]<ref name="Новая Гвинея. Природа и климат острова Новая Гвинея"/
 
Զբաղեցնում է 829 000 կմ² մակերես<ref name="Новая Гвинея"/><ref name="Новая Гвинея и прилегающие острова">[http://www.ecosystema.ru/08nature/world/geoworld/09-8-8-1.htm Նոր Գվինեայի ֆիզիկական աշխարհագրություն]</ref>։ Բնակչությունը [[2014]] թ. տվյալներով կազմում է 11 306 940 [[Մարդիկ|մարդ]]։ Կղզու ամենաբարձր կետը 4884 [[մ]] բարձրություն ունեցող Պունչակ Ջայա լեռն է, որը համարվում է [[Ավստրալիա և Օվկիանիա]] մայրցամաքի ամենաբարձր [[լեռ]]ը<ref name="Новая Гвинея"/><ref>[http://loveopium.ru/priroda/samye-vysokie-gory.html Բոլոր մայրցամաքների ամենաբարձր լեռները]</ref>։
 
== Աշխարհագրություն ==
Տող 54.
Նոր Գվինեայում առաջին բնակիչները հայտնվել են դեևս 60 հազար տարի առաջ։ Նրանք այստեղ են հասել [[Ասիա]]յից և Ավստրալիան Նոր Գվինեային կապող [[նեղուց]]ով։ Ներկայումս [[համաշխարհային օվկիանոս]]ի մակարդակի բարձրացման հետևանքով նեղուցը ծածկված է [[ջուր|ջրով]]<ref name="Новая Гвинея"/>։ Գյուղատնտեսությամբ սկսել են զբաղվել 10 հազար տարի առաջ։ Բնակիչներն աճեցրել են [[բանան]], [[շաքարի ճակնդեղ]] և տարո ({{lang-la|Colocásia esculénta}})։
 
Այստեղ եկած առաջին եվրոպացիները եղել են իսպանացի և պորտուգալացի նավաստիները, որոնք կղզում հայտնվել են [[16-րդ դար]]ում։ Լեգենդի համաձայն՝ պորտուգալացի դոն Ժորժի դի Մենեժեշը, գալով կղզի, այն անվանում է ''Ilhas dos Papuas''` «Պապուասների կղզի» (մալայերեն «գանգրահեր» բառից)։ [[1545]] թ. կղզի է գալիս իսպանացի ծովագնաց Ինիգո[[Ինյիգո Օրտիս դե ՏորեսըՌետես]]ը, ով կղզին կոչում է «Նոր Գվինեա»՝ ի հիշատակ աֆրիկյան բնակավայր Գվինեայի, որտեղ եղել էր նախկինում։ Այդ պահից եվրոպացիները սկսեցին Նոր Գվինեայից արտահանել թանկարժեք մետաղներ, [[Կոկոսյան արմավենի|կոկոս]] և արժեքավոր [[ծառ]]ատեսակներ, այդ թվում՝ [[Կաուչուկատու բույսեր|կաուչուկ]]։
 
[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի տարիներին Նոր Գվինեան բաժանվել է մի քանի մասի։ Կղզին միմյանց մեջ բաժանել են [[Մեծ Բրիտանիա]]ն, [[Գերմանական կայսրություն]]ը, [[Նիդերլանդներ]]ը։ [[Հայրենական պատերազմ]]ի սկզբին կղզին օկուպացվել է [[Ճապոնիա]]յի կողմից։ Պատերազմի ավարտից հետո այն մնացել է Նիդերլանդների հսկողության տակ։ [[20-րդ դար]]ի 60-ական թվականներին սկսվել է կղզու անկախության գործընթացը, որին բացասաբար է վերաբերվել Ինդոնեզիայի Հանրապետությունը։ Ինդոնեզիան իր զորքերը կենտրոնացրել է կղզու արևմտյան շրջանում՝ նորգվինեացիների դեմ պայքարելու համար, որի արդյունքում զոհվել են 300 հազար պապուացիներ։