«Հաղթակամար»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:ImageRomeArchofTitus02.jpg|thumb|220px|[[Տիտոս]]ի հաղթակամարը ([[81]] թվական)]]
'''Հաղթակամար''', հաղթադարպաս, նշանավոր իրադարձության պատվին կանգնեցված, ժամանակավոր կամ մշտական մոնումենտալ կամարակապ դարպաս։ Ունի կամարաձև թաղերով ծածկված մեկ կամ երեք թռիչք, ավարտվում է անտաբլեմենտով և ատտիկով, զարդարվում արձաններով, ռելիեֆներով, հուշագրություններով։ Հաղթակամարները ստեղծվել են [[Հին Հռոմ|Հին Հռոմում,]] հաղթանակողի հանդիսավոր մուտքի արարողության համար (Տիտուսի, 81, Սեպտիմիոս Սևերոսի, 203, Կոնստանտինի, 315, հաղթակամարները Հռոմում)։ Կոնստանտինի հաղթակամարը (315) Հռոմում նույնատիպ հաղթակամարներ են կառուցվել [[Փարիզ|Փարիզում՝]] Կառուզել (1806 թ., ճարտ. Շ. Պերսիե և Պ. Ֆոնտեն) և Աստղի (1806—1837 թթ., ճարտ. Ժ. Ֆ. Շալգրեն) հրապարակներում։ Ռուսաստանում հաղթակամարներ կանգնեցվել են [[Պետրոս Մեծ]]ի ժամանակներից, ռազմական հաղթանակների պատվին։ Ռուսական հաղթակամարներից են՝ [[Մոսկվա]]յի հաղթադարպասը (1827— 1834 թթ., ճարտարապետ Օ. Ի. Բովե, վերականգնվել է 1968 թվականին, Կուտուզովի պողոտայում), Նարվայի հաղթադարպասը [[Լենինգրադ]]ում (1833 թ., ճարտ. Վ. Պ. Ստասով)։
2. Քրիստոնեական տաճարներում հաղթակամար է անվանվում գլխավոր նավը աբսիդին կամ տրանսեպտին կապող կամարը, ի նշանավորումն «հաղթանակած» քրիստոնեության կրոնի։ Վերածնունդը նույնպես ընդունեց հաղթակամարի խորհրդանշական իմաստը՝ այն կիրառելով նաև ճակատներում։ Հաղթակամար գաղափարը կիրառվեց նաև թագավորներին, իշխաններին նվիրվող գլխավոր քաղաքային դարպասներում ([[Լյուդովիկոս XIV]]-ի Հ. Փարիզում)։ Կլասիցիզմի ժամանակաշրջանում հաղթակամարը դառնում է քաղաքաշինական տարրերից մեկը։
Հաղթակամարների զարգացումը հաճախ կապվում է հին Հռոմեական ճարտարապետության հետ: Հռոմեական ջրմուղիները, կամուրջները, ամֆիթատրոնները և երկնակամարները հիմնված էին կամարային սկզբունքների վրա<ref name="Honour">{{cite book|last1=Honour|first1=Hugh|last2=Fleming|first2=John|title=A world history of art|publisher=Laurence King Publishing|year=2005|isbn=978-1-85669-451-3}}</ref> Հռոմեացիները հավանաբար վերցրել են կամարների կառուցման սկզբունքները իրենց Էրուզյան հարևաններից<ref name="Arches 1998">"Arches." Ancient Greece and Rome: An Encyclopedia for Students. Ed. Carroll Moulton. Vol. 1. New York: Charles Scribner's Sons, 1998. 45-46. World History in Context. Web. 1 Dec. 2013.</ref>: Էրուզյանները իրենց քաղաքում օգտագործում էին կամարները որպես դարբասներ և շքամուտքեր:▼
▲Հաղթակամարների զարգացումը հաճախ կապվում է հին Հռոմեական ճարտարապետության հետ: Հռոմեական ջրմուղիները, կամուրջները, ամֆիթատրոնները և երկնակամարները հիմնված էին կամարային սկզբունքների վրա<ref name="Honour">{{cite book|last1=Honour|first1=Hugh|last2=Fleming|first2=John|title=A world history of art|publisher=Laurence King Publishing|year=2005|isbn=978-1-85669-451-3}}</ref>: Հռոմեացիները հավանաբար վերցրել են կամարների կառուցման սկզբունքները իրենց Էրուզյան հարևաններից<ref name="Arches 1998">"Arches." Ancient Greece and Rome: An Encyclopedia for Students. Ed. Carroll Moulton. Vol. 1. New York: Charles Scribner's Sons, 1998. 45-46. World History in Context. Web. 1 Dec. 2013.</ref>: Էրուզյանները իրենց քաղաքում օգտագործում էին կամարները որպես դարբասներ և շքամուտքեր:
Հռոմեական հաղթակամարի գլխավոր երկու տարրերն են կլոր և քառակուսաձև կամարները, որոնք երկար ժամանակ օգտագործում էին որպես առանձին ճարտարապետական տարրեր հնագույն Հունաստանում, բայց հույները նախընտրել են օգտագործել խոյակներ իրենց տաճարներում և գրեթե չեն օգտագործել կամարային կառույցները գերեզմանների և կեղտաջրերի խողովակների վրա: Կամարները արտաքինից շատ գեղեցիկ էին զարդարված, իսկ խոյակները կարծես թե քաղաքական և կրոնական հորդորներ էին ուղղում կամար կառուցողներին, որպեսզի կամարները ներառվեն քանդակագործության և սիմվոլիկների մեջ իրենց խորհրդանշական, պատմական և դեկորատիվ տարրերով<ref>{{cite book|last=Sullivan|first=George H.|title=Not built in a day: exploring the architecture of Rome|pages=133–134|publisher=Da Capo Press|year=2006|isbn=978-0-7867-1749-1}}</ref>:
| |||