«Ֆեռնանդո Պեսոա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Նոր էջ «{{Տեղեկաքարտ Գրող}} '''Ֆերենանդո Անտոնիո Նոգեյրա Պեսոա'''(ժամանակակից տառադարձվամ կանոնոներով պորտ...»: |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Գրող}}
'''Ֆերենանդո Անտոնիո Նոգեյրա Պեսոա''' (ժամանակակից տառադարձվամ կանոնոներով պորտուգալերենից՝ '''Ֆերնանդու ԱնտոնիուՆոգեյրա Պեսոա ''', {{lang-pt|Fernando António Nogueira Pessoa}}, {{IPA|fɨɾˈnɐ̃du pɨˈsoɐ}} {{ԱԾ}}), պոլտուգալացի երկլեզու գրող, արձակագիր, դրամատուրգ, թարգմանիչ, մտածող, էսսեիստ, լիսաբոնյան ավանգարդի առաջնորդներից և անվիճելի հեղինկություններից մեկը, որը հետագայում անհայտ գրողից դարձավ ժամանակակից պորտուգալական գրականության խորհրդանիշը։
== Կենսագրություն ==
Ֆերնանադո Պեսոան ծնվել է 1888 թվականի հունիսի 13֊ին [[Լիսաբոն|Լիսաբոնում]]։ Նրա հայրը Ժուակին դե Սեաբրա Պեսոան, որը բնիկ լիսաբոնցի էր աշխատում էր Արդարադատության նախարարությունում, ինչպես նաև երաժշտական քննադատ էր «Diário de Notícias» թերթում։ Պեսոայի մանկությանը և պատանեկության շրջանում տեղի ունեցած իրադարդությոուննները մեծ հետք թողեցին նա հետագա կյանքի վրա։ 1893 թվականին 40 տարեկան հասակում [[Տուբերկուլոզ|տուբերկուլոզից]] մահանում է նրա հայրը, երբ փոքրիկ Պեսոնա հազիվ հինգ տարեկան էր։ Պեսոայի մայրը ստիպված է լինում վաճառել տան կահույքի մի մասը և երեխաների հետ տեղափոխվել ավելի համեստ տուն։ Այս ժամանակաշրջանում է առաջանում Պեսոայի առաջին հետերոնիմը՝ ''Chevalier de Pas''֊ն, որի մասին մի քանի տարի անց նա կգրի իր ընկեր Ադոլֆ Կազայշի Մոնեյրին (''[[wikisource:pt:Carta de Fernando Pessoa para Adolfo Casais Monteiro|Carta de Fernando Pessoa para Adolfo Casais Monteiro]]'')։ Այդ նույն տարում Պեսոան ստեղծում է իր առաջին բանաստեղծական աշխատանքը, կարճ մի երգ, մանկական բնաբանով՝ Իմ սիրելի մայրիկին (''[[wikisource:pt:À Minha Querida Mamã|À Minha Querida Mamã]]'')։
Նրա մայրը ամուսնանում է երկրորդ անգամ 1895 թվականին Ժուանա Միգելա Ռոզուի հետ, վերջինս Դուրբանում (Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն) Պորտուգալիայի հյուպատոսն էր, որտեղ էլ տեղափոխվեց երեխաների հետ։ Դուրբանում Պեսոան անցկացնում է իր մանկությունը և պատանեկության մի մասը։ Նրա մայրը տարվում է իր երկորոդ ամուսնու և երեխաների խնդրիներով և Ֆեռնանդոն անուշադրության է մատնվում։ Փոքրիկ տղան երկար ժամանակ է անցկացնում միայնակ և խորհում է։ Ապագա բանաստեղծի մոտ դեռ փոքր տարքից հայտնաբերվում է սետեղծագործելու տաղանդը։ Դուրբանում նրան հնարավորություն է ընձեռնվում ծանոթանալ անգլիական գրականութանը և հատկապես այնպիսի գրողների ինչպիսքն են [[Ուիլյամ Շեքսպիր|Ուիլյամ Շեքսպիրը]], [[Էդգար Ալլան Պո|Էդգար Ալլան Պոն]], [[Ջոն Միլթոն|Ջոն Միլթոնը]], Ջորջ Բայրոնը, Ջոն Քիթսը, Պերսի Բիշի Շելլին և Ալֆրեդ Թեննիսոնը։ Անգլերենը մեծ դեր է խաղացել Պեսոայի կյանքում, անգլերեոն է գրաված նրա բանաստեղծական ստեղծագործությունների մեծ մասը։ Ինչպես նար Պեսոան թարգմանել է բաղմաթիվ անգլալաեզու գրողների։ Տարրական դպրոցում Պեսոան շատ լավ էր սովորում և հինգամյա կրծական ծրագիր կարողանում է ավարտել երեք տարում, 1899 թվականին նա ընդունվում է Դուրբանի միջնակարգ դպրոցը, որտեղ սովորում է երեք տարի։ Պեսոան իր խմբի լավագույն աշակերտներից մեկն էր։ Այդ տարիներին նա վերցնում է Ալեքսանդր Սյոռչ(''Alexander Search'') մականունը, որի անունից էլ գրում է նամակների ինքն իրեն։ 1901 թվականին Պեսոան սկսում է գրել իր առաջին անգլերեն բանաստեղծությունները և այդ նույն տարում նա իր ընտանքիքի հետ ճանապարհորդություն են կատարում դեպի Պորտուգալիա, որտեղ ապրում էին նրանց բարեկամները։ Այս ընթացքում Պեսոան փորձում էր անգլերենով վեպ գրել։ Վերադառնալով Աֆրիկա նա ընդունվում է Առևտրի դպրոց։ Դպրոցում ուսումնառությունը իրականացվում էր երեկոյան ժամերին իսկ օրվա այլ ժամերին Պեսոան ուսումնասիրում էր հումանիտար առարկաներ։ 1903 թվականին նա ստանում է Վրկտորյա թագուհու պատվավոր պարգև ը լավագույն էսսեի համար։ Պեսոան շատ է կարդում անգլիիացի դասականների և հետաքրքրվում է լատինական գրականությամբ, դրա զուգահեռ նա շարունակում է գրել բանաստեղծությւոններ և արձակ ստեղծագործությունններ անգլերենով։ Այս ժամանակաշրջանում ի հայտ են գալիս նրա հետերոնիմները՝ Չառլզ Պոբերտ Անոնոը և Գ. Մ. Ֆ. Լեչերը։ 1905 թվականին պատանի Պեսոան վերադառնում է Պորտուգալիա և ընդունվում Լիսաբոնի համալսարանի լեզվաբանական ֆակուլտետը։ Այդ ժամանակ նա ապրում էր Լիսաբոնի իրենց փոքրիկ մի բնակարանում տատաիկի և մորաքրոջ հետ։ Չավարտելով առաջին կուրսը նա կիսատ է թողնում կրթությունը համալսարանում և սկսնում է զբաղվել ինքակրթությամբ, ուսումնասիրելով մեծագույն պորտուգալացի գրողների ստեղխագործությունները ինչպիսինք են Սեզարիո Վերդեն և Անտոնինու Վեյրան։ Շուտով 1907 թվականին մահանում է նրա տատիկը, թողնելով նրա ոչ մեծ ժառանգություն։ Այս գումարով Պեսոան բացում է փոքր տպարան, որը շուտով այրվում է: 1908 թվականին Պեսոան սկսում է աշխատել որպես գործարարա նամակագրության թարգմանիչ, որը նա կատարում էր հիմնականում անգլերեն լեզվից։ Այս տեսակ թարգմանություններով Պեսոան զբաղվեց մինչև իր կյանքի վերջը։ Ցանկութայն դեպքում Պեսոան կարող էր շեծ գումարներ վաստակել թարգամանություններ կատարելով։ Այնուամենայնիվ, հավակնոտ նորեկ բանաստեղծը և գրողը մի քանի մի քանի ընկերություններում աշխատանքի է անցնում ազատ գրաֆիկով, որպեսզի ավելի շատ ժամանակ անցկացնի գրականության ուսումնասիրությամբ:
1912 թվականից Պեսոան սկսում է էսսէներ գրել և հանդես է գալիս Ագիա ամսագրում որպես գրական քննադատ<ref group="К">«A Águia» ({{tr-pt|f=x|орёл}}).</ref> ։ Այս ամսագրում նրա առաջին հոդվածը՝ «Նոր պորտուգալական պոեզիան» էր, որին հաջորդեիցն իրա մյուս հոդվածները։ Ավելի ուշ իր ընկերոջ Մարիու դե Սա֊Կարնեյրուի հետ Պեսոան մասնակցում է «Օրֆեյ» ամսագրի հրատարակմանը։ Երկու տարվա ընթացքում (1914—1916) Պեսոան հանդես է գալիս որպես սիմվոլիստական արվեստի տեսաբան և դառնում է պորտուգալական մոդեռնիզմի երեք նոր միտումների՝ «պոլիզմիզմի», «սենսացիոնիզմի» եւ «ինտեսեկցիոնիզմի» առաջատարը, որի գաղափարները մարմնավորվել են «Օրֆեուս» ամսագրի խմբագրիների խումբը (1915 թվական):
Ֆեռնանդո Պեսոան մահացել է Լիսաբոնում 1935 թվականի նոյեմբերի 30֊ին՝ 40 տարեկանում։Վերջինը ինչ գրել է բանաստեղծը մահանալուց առաջ անգլերեն ''«I know not what tomorrow will bring…»'' (Ես գիտեմ թե ինչ է բերելու վաղվա օրը…) նախադասությունն է։ 1985 թվականին Պեսոայի մահվան հիսունամյա տարելիցի կապակցությամբ նրա մարմին մնացորդները թաղվում են Լիսաբոնի հիերոնիմոսների հայտնի վանքում<ref>[http://www.mosteirojeronimos.pt/pt/index.php?s=white&pid=227&identificador Mosteiro dos Jerónimos] Fernando Pessoa</ref>։ Գրողի շիրմաքարին փորագրված են նրա երեք գլխավոր հետերոնիմների՝ Ալբերտու Կաեյրուի, Ալվարու դե Կապուշայի և Ռիկարդու Ռեյշայի բանաստեղծություններից տներ։
{{քաղվածք|<poem> Եթե ինչ֊որ մեկը ցանկանա մի մահից հետո
Գրել իմ ինքնակենսագրականը, այն բնավ բարդ գործ չի լինի։
Տող 32 ⟶ 25՝
=== Հետերոնիմներ ===
Համաշխարհային գրականության մեջ Ֆերնանադո Պեսոայի զգալի գրական ներդրումը նրա հետերոնիմներն են, որոնք էլ ստեղծել են իրենց սեփական ստեղծագործությունները։ Սովետական գրականագետ Պլավսկին գրել է, որ Պեսոան առաջինը չէ, ով օգտագործել է հետեորնիմներ {{sfn|Плавскин|1994|с=299}}։ Ի տարբերություն գրական կեղծանունների Ֆեռնանադո Պեսոայի կողմից ստեղծված հետերոնիմներիը առանձին գրական անհատականություններ էին իրենց բնորոշ բնավորության գծերով և նույիսկ իրարից տարբերվող արտաքինով։ Հետերոնիմներից յուրաքանրյուրը ուներ իր կենսագրությունը, իր սեփական փիլիսոփայությունը, իրենց բնորոշ գրելու ոճը և այս ամենը հորինված էր, սակայն ձեռք էր բերում իրականութայն գծեր շնորհիվ, իրենց գաղափարների և ստեղծագործությունների որոնք խորապես Պեսոայի գաղափարներից և ստեղծագործություններից։ Տարբեր հետազոտողներ փորձել են հաշվել Պեսոայի հետերոնիմների, կիսահետերոնիմներ և կեղծանունեներին ճշգրիտ թիվը։ 1966 թվականին Թերեզա Ռիտա Լոպեշը առաջին անգամ հաշվեց տասվեց հետերոնիմ։ Մի փոքր ավելի ուշ Անտոնիու Պինա Կոելիուն նոր ցուցակ կազմեց, որտեղ նա հաշվել էր քսանմեկ հետերոնիմ։ 1990 թվականին Թերեզա Ռիտա Լոպեշը ավելի ընդլայնված ցուցակ ներկայացրեց, այս ցուցակում հետերենիմների թիվը հասնում էր յոթանասուներկուսի։ Այս հետերոնիմների հաշվարկին միացան նաև Ժերոմինո Պիզարրոն և Պատրիսիա Ֆեռարին, որոնք օգտագործելով այլ չափանիշներ 2013 թվականին ներկայացրեցին երկու հարյուր տասերեք հեղինակից բաղկացած ցանկ։ Այս ցանկը ներառում էր Պեսոայի կողմից ստեղծված հետերոնիմներ, կիսահետերոնիմներ և կեղծանունեներ։ Իր սեփական հետերոնիմների համատեքստում Պեսոան դադարում է լինել օրտոնին (այսինքն իսկապես գոյություն ունեցող հեղինակ), սակայն այս «դեմքերի դրամայի» շնորհիվ ստեղծվում է մեկ այլ հետերոնիմ։ ▼
▲Ի տարբերություն գրական կեղծանունների Ֆեռնանադո Պեսոայի կողմից ստեղծված հետերոնիմներիը առանձին գրական անհատականություններ էին իրենց բնորոշ բնավորության գծերով և նույիսկ իրարից տարբերվող արտաքինով։ Հետերոնիմներից յուրաքանրյուրը ուներ իր կենսագրությունը, իր սեփական փիլիսոփայությունը, իրենց բնորոշ գրելու ոճը և այս ամենը հորինված էր, սակայն ձեռք էր բերում իրականութայն գծեր շնորհիվ, իրենց գաղափարների և ստեղծագործությունների որոնք խորապես Պեսոայի գաղափարներից և ստեղծագործություններից։ Տարբեր հետազոտողներ փորձել են հաշվել Պեսոայի հետերոնիմների, կիսահետերոնիմներ և կեղծանունեներին ճշգրիտ թիվը։ 1966 թվականին Թերեզա Ռիտա Լոպեշը առաջին անգամ հաշվեց տասվեց հետերոնիմ։ Մի փոքր ավելի ուշ Անտոնիու Պինա Կոելիուն նոր ցուցակ կազմեց, որտեղ նա հաշվել էր քսանմեկ հետերոնիմ։ 1990 թվականին Թերեզա Ռիտա Լոպեշը ավելի ընդլայնված ցուցակ ներկայացրեց, այս ցուցակում հետերենիմների թիվը հասնում էր յոթանասուներկուսի։ Այս հետերոնիմների հաշվարկին միացան նաև Ժերոմինո Պիզարրոն և Պատրիսիա Ֆեռարին, որոնք օգտագործելով այլ չափանիշներ 2013 թվականին ներկայացրեցին երկու հարյուր տասերեք հեղինակից բաղկացած ցանկ։ Այս ցանկը ներառում էր Պեսոայի կողմից ստեղծված հետերոնիմներ, կիսահետերոնիմներ և կեղծանունեներ։ Իր սեփական հետերոնիմների համատեքստում Պեսոան դադարում է լինել օրտոնին (այսինքն իսկապես գոյություն ունեցող հեղինակ), սակայն այս «դեմքերի դրամայի» շնորհիվ ստեղծվում է մեկ այլ հետերոնիմ։
{{քաղվածք|Դեռ փոքրուց ես ձգտում էին ստեղծել իմ շուրջը երևակայական մի աշխարհ, շրջապատելով ինձ գոյություն չունեցող ընկերներով և բարեկամներով(իրականում ես չգիտեմ իսկապես նրանք գոյություն չունեն կամ էլ միգուցե ես գոյություն չունեմ։ Այսինքն ինպես ցանկացած հարցում այս հարցում մենք չպետք է դոգմատիկ լինենեք)։ Այն պահից, երբ ես գիտակցում եմ այն ինչ անվանում եմ ինքս, հասկանում եմ որ միշտ կարիք ունեմ մտավոր պատկերացնել նրա ֆիզիկական կառուցվածքը, շարժումները, բնավորությունը և պատմությունը։ Զանազան երևակայական հերոսները ինձ համար այնքան ակնհայտ էին և իմը ինչպես այն իրերից, որոնց մենք միգուցե սխալ ենք անվանում իրական կյանքում։ Նման հակումը, որը ինձ բնորոշ է երբ ես ինձ ընդունում են, ճանաչում եմ որպես անձ, ինձ միշտ ուղեկցել է, միայն մի փոքր փոխելով երաժշտությունը, որը ինձ կախարդել էր, բայց իրապես չփոխելով ինքննին կախարդանքը։
{{oq|pt|
Desde criança tive a tendência para criar em meu torno um mundo fictício, de me cercar de amigos e conhecidos que nunca existiram. (Não sei, bem entendido, se realmente não existiram, ou se sou eu que não existo. Nestas coisas, como em todas, não devemos ser dogmáticos). Desde que me conheço como sendo aquilo a que chamo eu, me lembro de precisar mentalmente, em figura, movimentos, carácter e história, várias figuras irreais que eram para mim tão visíveis e minhas como as coisas daquilo a que chamamos, porventura abusivamente, a vida real. Esta tendência, que me vem desde que me lembro de ser um eu, tem-me acompanhado sempre, mudando um pouco o tipo de música com que me encanta, mas não alterando nunca a sua maneira de encantar.
|}}
Տող 54 ⟶ 45՝
* {{статья |автор= Monteiro, George|заглавие= The Song of the Reaper-Pessoa and Wordsworth|ссылка= https://www.jstor.org/stable/41104880?seq=1#page_scan_tab_contents|язык= en|издание= Portuguese Studies|тип= Modern Humanities Research Association|место= |год= 1989|том= 5|номер= |pages= 71–80|doi= |issn= |ref= Portuguese Studies}}
* {{статья |автор= Suarez, Jose|заглавие= Fernando Pessoa’s acknowledged involvement with the occult|ссылка= https://www.jstor.org/stable/20063487?seq=1#page_scan_tab_contents|язык= en|издание= Hispania|тип= American Association of Teachers of Spanish and Portuguese|место= |год= May 2007|том= 90|номер= 2|pages= 245—252|doi= |issn= |ref= Hispania}}
== Ծանոթագրություններ ==
{{
== Արտաքին հղումներ ==
* [[wikilivres:Фернандо Пессоа|Ֆերնանդո Պեսոան Վիքիդարանում]]
* {{cite web |url= http://casafernandopessoa.cm-lisboa.pt/|title= Casa Fernando Pessoa|author= |date= |work= |publisher= Casa Fernando Pessoa|accessdate= 2017-01-10|lang= pt|ref= }} Ֆերնանադո Պեսոայի տուն թանգարանի կայքը
* {{cite web |url= http://www.umfernandopessoa.com/|title= Um Fernando Pessoa|author= |date= |work= |publisher= |accessdate= 2017-01-10|lang= pt|ref= }}
* {{cite web |url= http://purl.pt/1000/1/index.html|title= Espólio Fernando Pessoa|author= |date= |work= |publisher= Biblioteca Nacional de Portugal|accessdate= 2017-01-10|lang= pt|ref= }} Ալբերտ Կաիերուի ձեռագրերեը, «Ուղերձի» տպագրված տարբերակը և Պորտուգալիայի Ազգային գրադարանում պահվող Ֆերնանդո Պեսուայի նոթատետրերը
* {{cite web |url= http://purl.pt/index/livro/aut/PT/10380.html|title= Livros digitalizados de Pessoa, Fernando|author= |date= |work= |publisher= Biblioteca Nacional de Portugal|accessdate= 2017-01-10|lang= pt|ref= }}
* {{cite web |url= http://www.bnportugal.pt/index.php?option=com_content&view=article&id=327:autografos-de-fernando-pessoa&catid=49:aquisicoes&Itemid=363|title= Autógrafos de Fernando Pessoa|author= |date= |work= |publisher= Biblioteca Nacional de Portugal|accessdate= 2017-01-10|lang= pt|ref= }} Ֆերնանադո Պեսոայի ինքնագիրները Պորտուգալիայի ազգային գրադարանի կայքում
* {{cite web |url= http://www.brown.edu/Departments/Portuguese_Brazilian_Studies/ejph/pessoaplural|title= Pessoa Plural|author= |date= |work= Revista de Estudos Pessoanos - A Journal of Fernando Pessoa Studies|publisher= Pessoa Plural|accessdate= 2017-01-10|lang= pt|ref= }} Միջազգային գիտական հանդես Международный научный журнал «Բազմաթիվ », № 1—10, 2012—2016
* {{cite web |url= http://estranharpessoa.com/projectdescription/|title= Estranhar Pessoa|author= |date= |work= |publisher= |accessdate= 2017-01-10|lang= pt|ref= }}
{{Արտաքին հղումներ}}
| |||