|
== Ընդհանուր բնութագիր ==
Էրեբունին ունի 48ք․48 կիլոմետրկմ² տարածք (Երևանի քաղաքի ընդհանուր տարածքի 21.52% -ը), որից 29 կմ² զբաղեցնում են բնակելի կամ առևտրային շենքերըշենքեր, շինությունները: Էրեբունին Երևանի ամենամեծ թաղամասն է: ԹաղամասըԱյն ոչ ֆորմալ կերպով բաժանումբաժանվում է փոքր շրջանների, ինչպիսիք են՝են Էրեբունի թաղամասթաղամասը, Նոր ԱրեշԱրեշը, Սարթաղը, ՎարդաշենՎարդաշենը, ՄուշավանՄուշավանը, Վերին ՋրաշենՋրաշենը և Նոր ԲուտանիաԲուտանիան: [[Սասունցի Դավթի հրապարակ (Երևան)|Սասունցի Դավիթ հրապարակը]] մետրոյի կայարանի հետ միասին կազմում է թաղամասի հիմքը: Թաղամասի հիմնական փողոցներն են՝ [[Էրեբունու փողոց (Երևան)|Էրեբունի փողոցը]], [[Սասունցի Դավթի փողոց (Երևան)|Սասունցի Դավիթ փողոցը]], [[Ազատամարտիկների փողոց (Երևան)|Ազատամարտիկների փողոցըփողցը]], [[Իվան Այվազովսկու փողոց|Իվան Այվազովսկու փողոցը,]] [[Դավիթ Բեկ փողոց|Դավիթ Բեկ փողոցը]], Արին Բերդ փողոցը, [[Արցախի պողոտա (Երևան)|Արցախի պողոտան]] (նախկին Բաքու պողոտան) և [[Մովսես Խորենացու փողոց (Երևան)|Մովսես Խորենացու փողոցը]]։
Էրեբունին Երևանի խոշոր արդյունաբերական թաղամասթաղամասն է` մեծ գործարաններով: Այնուամենայնիվ, թաղամասը հիմնականում այնտեղ բնկավում են ցածր եկամուտ ունեցող բնակիչները:
Վերջերս շատ լքված այգիները վերաբացվել են, ինչպես օրինակ` [[Լիոնի այգի (Երևան)|Լիոնի այգին]], արհեստական [[Վարդավառի լիճ|Վարդավառ լիճը]], Ազատամարտիկների այգին և այլն: Երևանի կենտրոնական գերեզմանատունը, ինչպես նաև ռազմական գերեզմանատունը գտնվում են Էրեբունի թաղամասում:
ԹաղամասըԹաղամասի սպասարկումբնակչության տրանսպորտային կարիքները բավարարելու համար նախատեսված է [[Սասունցի Դավիթ (մետրոյի կայարան)|Սասունցի Դավիթ մետրոյի կայարանումկայարանը]], իսկ [[Երևան (երկաթուղային կայարան)|Երևանի երկաթուղային կայարանը]] գտնվում է շրջանի Սասունցի Դավիթ հրապարակում: Էրեբունում գտնվում է նաև Երևանի կենտրոնական բանտն էբանտը, որը հայտնի է որպես «Էրեբունի քրեակատարողական հիմնարկ»:
Էրեբունի պետական արգելոցը, որը ստեղծվել է 1981 թվականին, գտնվում է Երևանի կենտրոնից մոտ 8 կմ հեռավորության վրա,հեռավու՝ Էրեբունի շրջանի շրջակայքում:շրջակայքում՝ Ծովիծովի մակարդակից 1300-1450 մ բարձրության վրա,վրա։ արգելոցըԱրգելոցը զբաղեցնում է 120 հեկտար տարածք, հիմնականում բաղկացած է կիսաեզրափակված լեռներից։
2016 թ․-իթվականի դրությամբ թաղամասի բնակչության թիվը կազմում է 126,500 մարդ:
== Պատմություն ==
=== Հին պատմություն ===
[[Պատկեր:Վարդավառի լիճ, 2015, ArmAg (5).JPG|մինի|Սարի թաղ թաղամասը Էրեբունիում]]
Հնագիտական վկայությունները վկայումներկայացնում են, որ Էրեբունիի ուրարտականԷրեբունի ռազմական ամրոցը հիմնադրվել է մ․թ․ա․ 782 թ.,թվականին [[Արգիշտի Ա|Արգիշտի]] թագավորիարքայի հրամանով, Արին-Բերդ լեռան ժամանակակից Էրեբունի վարչական շրջանում, ծառայելու որպես ամրոց և պահակ, որը պահպանում է հարձակումներից [[Հյուսիսային Կովկաս|Հյուսիսային Կովկասը]]։շրջանում։
== Բնակչություն ==
Էրեբունիում և շրջակա տարածքներում կառուցվել են ուրարտական իշխանության համար ոռոգման ջրանցքներ և արհեստական ջրամբարներ: Մ.թ.ա. 585 թ.-ին, Երևանից 45 կմ դեպի հյուսիս գտնվող Թեյշբաունիի (Կարմիր Բլուր) ամրոցը քանդվել է Մեդեսի և սիղիների դաշինքով:
=== Նոր պատմություն ===
Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո Երևանը վարչական տարածքները աստիճանաբար ընդլայնեց, ընդգրկելով Էրեբունի հնագույն տարածքները, որոնք հայտնի են որպես Արին-Բերդ:
[[Պատկեր:Erebuni Fortress, Yerevan, Armenia 02.JPG|մինի|Էրեբունի ամրոց]]
Տարածքի շուրջ 60 ընտանիքները՝ առաջին բնակիչները, վերապրեցին [[Հայոց ցեղասպանություն|Հայոց ցեղասպանությունը]], նրանք փախուստի էին դիմել Արևմտյան Բութանիայից: Նոր Արեշի հարևանությամբ հնագույն հայկական քաղաքը անվանվեց «Արեշ»: Նոր Արեշի առաջին բնակիչները ժամանել են Նուխայից։
Հայերի հայրենադարձման գործընթացի արդյունքում Նոր Արեշ և Վարդաշեն թաղամասերը վերաբնակեցվել են [[Սիրիա|Սիրիայի]], [[Լիբանան|Լիբանանի]], [[Հունաստան|Հունաստանի]], [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիայի]], [[Բուլղարիա|Բուլղարիայի]] և [[Եգիպտոս|Եգիպտոսի]] հայ գաղթականների կողմից 1950-ական և 1960-ական թվականներին:
1991 թ. օգոստոսի 8-ին, Հայաստանի Ազգային ժողովի ընդունած որոշմամբ, Լենինյան շրջանի տարածքը վերանվանվեց Էրեբունի: 1996 թ.-ին Երևանը բաժանվեց 12 համայնքների: 1997 թ. Էրեբունու շրջանի տարածքը կազմավորվել է նախկին Լենինի շրջանի և նախկին Օրջոնիկիձեի շրջանի մի մասեր իր մեջ ներառելով:
== Ժողովրդագրություն ==
[[Պատկեր:David of Sasun Yerevan.jpg|մինի|Սասունցի Դավթի արձանը երկաթգծի կայարանի հրապարակում]]
[[Պատկեր:Erebuni district admin2.jpg|մինի|Էրեբունու թաղապետարան]]
2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով, թաղամասում բնակվում էէր 123.092 բնակիչ (Երևան քաղաքի բնակչության 11.61%-ը): Ըստ 2016 թ.թվականի պաշտոնական հաշվարկի`վիճակագրական տվյալների թաղամասի բնակչությունը կազմումկազմել է շուրջ 126,500 մարդ (Երևանի թաղամասերում 4-րդ տեղը):
Մինչև 1988 թվականը Էրեբունին ունեցել է շուրջ 3000 ադրբեջանական փոքրամասնություն: Այնուամենայնիվկազմող բնակչություն, ադրբեջանականորոնք համայնքիարցախյան անդամներիհակամարտության գերակշիռակտիվացման մասը ղարաբաղյան հակամարտությանհետևանքով ընթացքումվաճառել բնակչությանեն փոխանակմանիրենց արդյունքումբնակարաններն տեղափոխվելու էմեկնել Ադրբեջան:Ադրբեջան։
Ներկայումս Էրեբունիում հիմնականում բնակվում են Հայ Առաքելական եկեղեցու հետևորդներ: Թաղամասի Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցին դեռևս կառուցվում է 2004 թվականից:
== Տրանսպորտ ==
Շենգավիթ շրջանի տրանսպորտը հիմնականում հիմնված է ավտոբուսներից, տրոլեյբուսներից, մետրոյից և այլն: Էրեբունում գտնվում է «Սասունցի Դավիթ» մետրոյի կայարանը։կայարանը, որը Գործումգործում է 1981 թվականի մարտի 7-ից։
[[Պատկեր:2014 Erywań, Kwietnik na Placu Dawida Sasuńskiego (01).jpg|մինի|Էրեբունի]]
Հայկական երկաթուղու Երևանի երկաթուղային կայարանը գտնվում է Էրեբունիում 1956 թվականից (հիմնադրված 1902 թ.թվականին): Այն կապում է Երևանին հետ,Երևանը հետևյալ ուղղություններով՝
Երևան - [[Բաթում|Բաթումի]],
== Կրթություն ==
[[Պատկեր:Արգիշտի Ա (3).JPG|մինի|Արգիշտի Ա արքայի քանդակը Էրեբունիում]]
2016-2017թ․-ի2017 թվականի դրությամբ թաղամասը ունի 23 հանրակրթական դպրոց, 3 մասնավոր դպրոց, ինչպես նաև 2 մասնագիտական դպրոց և նաև հատուկ կարիքներով երեխաների համար: Կա նաև Միքայել Մալունցյանի անվան գեղարվեստի դպրոցը և Տիգրան Չուխաջյանի անվան երաժշտական դպրոցը:
== Սպորտ ==
«Էրեբունի» ֆուտբոլային ակումբը մարզադաշտ է դուրս է եկել 1992 թվականից` մի քանի ընդմիջումներով: ՆրանքԱյն ներկայումս խաղումհանդես ենէ գալիս Հայաստանի Առաջին լիգայում: 544 տեղանոց «Էրեբունի» մարզադաշտը թիմի «տունն» է:
Տարածքի Վարդավառի արհեստական լիճը հաճախ օգտագործվում է քամու սպորտի սիրահարների կողմից: 2015 թ-ին բացվել է Էրեբունու մանկապատանեկան մարզադպրոցը:
== Միջազգային հարաբերություններ ==
| 