«Էրեբունի (վարչական շրջան)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-(հարավ|հյուսիս)\-(արևելյան|արևմտյան) +\1\2)
No edit summary
Տող 9.
 
Ներկայումս Էրեբունու շրջանի ղեկավարն է Դավիթ Մովսեսի Գրիգորյանը<ref>[https://armenpress.am/arm/news/876384/yerevan-mayor-dismisses-head-of-erebuni-administrative-district.html Էրեբունի վարչական շրջանի ղեկավարն ազատվել է աշխատանքից. ''Արմենպրես'':]</ref><ref>[https://news.am/arm/news/145556.html Հանրապետականի ցուցակում 195 ավագանու թեկնածու կա. ''Նյուս.ամ'':]</ref>:
 
== Ընդհանուր բնութագիր ==
Էրեբունին ունի 48ք․ կիլոմետր տարածք (Երևանի քաղաքի ընդհանուր տարածքի 21.52% -ը), որից 29 կմ² զբաղեցնում են բնակելի կամ առեւտրային շենքերը: Էրեբունին Երեւանի ամենամեծ թաղամասն է: Թաղամասը ոչ ֆորմալ կերպով բաժանում է փոքր շրջանների, ինչպիսիք են՝ Էրեբունի թաղամաս, Նոր Արեշ, Սարթաղը, Վարդաշեն, Մուշավան, Վերին Ջրաշեն և Նոր Բուտանիա: [[Սասունցի Դավթի հրապարակ (Երևան)|Սասունցի Դավիթ հրապարակը]] մետրոյի կայարանի հետ միասին կազմում է թաղամասի հիմքը: Թաղամասի հիմնական փողոցներն են՝ [[Էրեբունու փողոց (Երևան)|Էրեբունի փողոցը]], [[Սասունցի Դավթի փողոց (Երևան)|Սասունցի Դավիթ փողոցը]], [[Ազատամարտիկների փողոց (Երևան)|Ազատամարտիկների փողոցը]], [[Իվան Այվազովսկու փողոց|Իվան Այվազովսկու փողոցը,]] [[Դավիթ Բեկ փողոց|Դավիթ Բեկ փողոցը]], Արին Բերդ փողոցը, [[Արցախի պողոտա (Երևան)|Արցախի պողոտան]] (նախկին Բաքու պողոտան) և [[Մովսես Խորենացու փողոց (Երևան)|Մովսես Խորենացու փողոցը]]։
 
Էրեբունին Երեւանի խոշոր արդյունաբերական թաղամաս է`մեծ գործարաններով: Այնուամենայնիվ, թաղամասը հիմնականում այնտեղ բնկավում են ցածր եկամուտ ունեցող բնակիչները:
 
Վերջերս շատ լքված այգիները վերաբացվել են, ինչպես օրինակ` [[Լիոնի այգի (Երևան)|Լիոնի այգին]], արհեստական ​​[[Վարդավառի լիճ|Վարդավառ լիճը]], Ազատամարտիկների այգին եւ այլն: Երեւանի կենտրոնական գերեզմանատունը, ինչպես նաև ռազմական գերեզմանատունը գտնվում են Էրեբունի թաղամասում:
 
Թաղամասը սպասարկում է [[Սասունցի Դավիթ (մետրոյի կայարան)|Սասունցի Դավիթ մետրոյի կայարանում]], իսկ [[Երևան (երկաթուղային կայարան)|Երեւանի երկաթուղային կայարանը]] գտնվում է շրջանի Սասունցի Դավիթ հրապարակում: Էրեբունում նաև Երևանի կենտրոնական բանտն է, որը հայտնի է որպես «Էրեբունի քրեակատարողական հիմնարկ»:
 
Էրեբունի պետական ​​արգելոցը, որը ստեղծվել է 1981 թվականին, գտնվում է Երեւանի կենտրոնից մոտ 8 կմ հեռավորության վրա, Էրեբունի շրջանի շրջակայքում: Ծովի մակարդակից 1300-1450 մ բարձրության վրա, արգելոցը զբաղեցնում է 120 հեկտար տարածք, հիմնականում բաղկացած է կիսաեզրափակված լեռներից։
 
2016 թ․-ի դրությամբ թաղամասի բնակչության թիվը 126,500 մարդ է:
 
== Պատմություն ==
 
=== Հին պատմություն ===
[[Պատկեր:Վարդավառի լիճ, 2015, ArmAg (5).JPG|մինի|Սարի թաղ թաղամասը Էրեբունիում]]
Հնագիտական վկայությունները վկայում են, որ Էրեբունիի ուրարտական ռազմական ամրոցը հիմնադրվել է 782 թ., [[Արգիշտի Ա|Արգիշտի]] թագավորի հրամանով, Արեվ-Բերդ լեռան ժամանակակից Էրեբունի վարչական շրջանում, ծառայելու որպես ամրոց եւ պահակ, որը պահպանում է հարձակումներից [[Հյուսիսային Կովկաս|Հյուսիսային Կովկասը]]։
 
Էրեբունիում և շրջակա տարածքներում կառուցվել են ուրարտական իշխանության համար ոռոգման ջրանցքներ և արհեստական ջրամբարներ: Մ.թ.ա. 585 թ.-ին, Երեւանից 45 կմ դեպի հյուսիս գտնվող Թեյշբաունիի (Կարմիր Բլուր) ամրոցը, քանդվել է Մեդեսի եւ սիղիների դաշինքով:
 
=== Նոր պատմություն ===
Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո, Երևանը վարչական տարածքները աստիճանաբար ընդլայնեց, ընդգրկելով Էրեբունի հնագույն տարածքները, որոնք հայտնի են որպես Արին-Բերդ:
[[Պատկեր:Erebuni Fortress, Yerevan, Armenia 02.JPG|մինի|Էրեբունի ամրոց]]
Տարածքի շուրջ 60 ընտանիքները՝ առաջին բնակիչները, վերապրեցին [[Հայոց ցեղասպանություն|Հայոց ցեղասպանությունը]], որոնք փախան Արևմտյան Բութանիայից: 1925-ին հիմնադրել են Նոր Բութանիայի հարևանությունը: Նոր Արեշի հարեևանությամբ հնագույն հայկական քաղաքը անվանվեց «Արեշ»: Նոր Արեշի առաջին բնակիչները ժամանել են Նուխաից՝ Ադրբեջան:
 
Հայերի հայրենադարձման գործընթացի արդյունքում Նոր Արեշ եւ Վարդաշեն թաղամասերը վերաբնակեցվել են [[Սիրիա|Սիրիայի]], [[Լիբանան|Լիբանանի]], [[Հունաստան|Հունաստանի]], [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիայի]], [[Բուլղարիա|Բուլղարիայի]] և [[Եգիպտոս|Եգիպտոսի]] հայ գաղթականների կողմից, 1950-ական և 1960-ական թվականներին:
 
1991 թ. օգոստոսի 8-ին, Հայաստանի Ազգային ժողովի ընդունած որոշմամբ, Լենինյան շրջանի տարածքը վերանվանվեց Էրեբունի: 1996 թ.-ին Երևանը բաժանվեց 12 համայնքների: 1997 թ. Էրեբունու շրջանի տարածքը կազմավորվել է նախկին Լենինի շրջանի և նախկին Օրդոնիկիձեի շրջանի մի մասեր իր մեջ ներառելով:
 
== Ժողովրդագրություն ==
[[Պատկեր:David of Sasun Yerevan.jpg|մինի|Սասունցի Դավթի արձանը երկաթգծի կայարանի հրապարակում]]
[[Պատկեր:Erebuni district admin2.jpg|մինի|Էրեբունու թաղապետարան]]
2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով, թաղամասում բնակվում է 123.092 բնակիչ (Երևան քաղաքի բնակչության 11.61%-ը): Ըստ 2016 թ. պաշտոնական հաշվարկի`թաղամասի բնակչությունը կազմում է շուրջ 126,500 հոգի (Երևանի թաղամասերում 4-րդ տեղը):
 
Մինչեւ 1988թ. Էրեբունին ունեցել է շուրջ 3000 ադրբեջանական փոքրամասնություն: Այնուամենայնիվ, ադրբեջանական համայնքի անդամների գերակշիռ մասը ղարաբաղյան հակամարտության ընթացքում բնակչության փոխանակման արդյունքում տեղափոխվել է Ադրբեջան:
 
Ներկայումս Էրեբունին հիմնականում բնակվում է Հայ Առաքելական եկեղեցու պատկանող հայերի կողմից: Թաղամասի Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցին դեռեւս կառուցվում է 2004 թվականից:
 
== Տրանսպորտ ==
Շենգավիթ շրջանի տրանսպորտը հիմնականում հիմնված է ավտոբուսներից, տրոլեյբուսներից, մետրոյից և այլն: Էրեբունում գտնվում է «Սասունցի Դավիթ» մետրոյի կայարանը։ Գործում է 1981 թ. մարտի 7-ից։
[[Պատկեր:2014 Erywań, Kwietnik na Placu Dawida Sasuńskiego (01).jpg|մինի|Էրեբունի]]
Հայկական երկաթուղու Երևանի երկաթուղային կայարանը գտնվում է Էրեբունիում 1956 թվականից (հիմնադրված 1902 թ.): Այն կապում է Երևանին հետ, հետևյալ ուղղություններով՝
 
Երեւան - [[Բաթում|Բաթումի]],
 
* Երեւան - [[Թբիլիսի]],
 
* Երեւան - [[Գյումրի]],
 
* Երեւան - [[Արարատ]],
 
* Երեւան - Արաքսի Մյասնիկյան երկաթուղային կայարան,
 
* Երեւան - Երասխ և այլն։
 
Էրեբունի թաղամասում գտնվում է Երևանի երկրորդ օդանավակայանը՝ Էրեբունի օդանավակայանը: Անկախությունից ի վեր «Էրեբունին» հիմնականում օգտագործվում է ռազմական կամ մասնավոր թռիչքների համար:
 
== Կրթություն ==
[[Պատկեր:Արգիշտի Ա (3).JPG|մինի|Արգիշտի Ա արքայի քանդակը Էրեբունիում]]
2016-2017թ․-ի դրությամբ թաղամասը ունի 23 հանրակրթական դպրոց, 3 մասնավոր դպրոց, ինչպես նաեւ 2 մասնագիտական դպրոց և նաև հատուկ կարիքներով երեխաների համար: Կա նաև Միքայել Մալունցյանի անվան գեղարվեստի դպրոցը և Տիգրան Չուխաջյանի անվան երաժշտական դպրոցը:
 
== Սպորտ ==
«Էրեբունի» ֆուտբոլային ակումբը մարզադաշտ է դուրս է եկել 1992 թվականից`մի քանի ընդմիջումներով: Նրանք ներկայումս խաղում են Հայաստանի Առաջին լիգայում: 544 տեղանոց «Էրեբունի» մարզադաշտը թիմի «տունն» է:
 
Տարածքի Վարդավառի արհեստական լիճը հաճախ օգտագործվում է քամու սպորտի սիրահարների կողմից: 2015 թ-ին բացվել է Էրեբունու մանկապատանեկան մարզադպրոցը:
 
== Միջազգային հարաբերություններ ==
Էրեբունի վարչական շրջանի վարչակազմը պաշտոնական համագործակցություն ունի հետեւյալ քաղաքի հետ՝
 
* [[Պատկեր:Blason_Vienne.svg|25x25փքս]] [[Վիեն]], [[Ֆրանսիա]], 2015թ․
 
[[Պատկեր:Vardavar lake2, Yerevan.jpg|կենտրոն|մինի|883x883փքս|Վարդավարի լիճը Էրեբունիում]]
 
== Ծանոթագրություններ ==