[[Վանանդեցիներ]]. հայ գրահրատարակիչ-տպագրիչներ [[Գողթան գավառիգավառ]]ի [[Վանանդ]] գյուղից (այժմ՝ Նախիջևանի[[Նախիջևան]]ի ԻՀ-ում)։ Գործել են Ամստերդամում[[Ամստերդամ]]ում, XVII դ. վերջերին և XVIII դ. սկզբներին։
Գողթանի[[Գողթան]]ի Ս. Խաչ վանքի վանահայր, [[եպիսկոպոս]] [[Թովմաս ՎանանդեցինՎանանդեցի]]ն 1670-ին իր քեռորդուն՝ Մատթեոս Հովհաննիսյանին տարել է Մարսել՝[[Մարսել]]՝ Ոսկան Երևանցու մոտ տպագրության արվեստ սովորելու։ 1679-ին իր եղբորորդիներին՝ Ղուկաս և Միքայել Նուրիջանյաններին ուսման է տվել [[Հռոմի Ուրբանյան ճեմարանում։ճեմարան]]ում։
1683-ին, կրկին այցելելով [[Մարսել]], Մատթեոսին ուղարկել է Ամստերդամ՝[[Ամստերդամ]]՝ նոր տպարան հիմնելու։ 1685-ից տպարանն սկսել է գործել։ Շուտով չորս Վանանդեցիները[[Վանանդեցիներ]]ը Թովմասի ղեկավարությամբ հավաքվել են Ամստերդամում՝[[Ամստերդամ]]ում՝ նպատակ ունենալով կատարելագործել տպարանն ու այն տեղափոխել Հայաստան՝[[Հայաստան]]՝ կրթական կենտրոն ստեղծելու համար։ Նույն նպատակով Վանանդեցիների տպարանում հրատարակվել են ուսումնական ձեռնարկներ, որոնց հեղինակներն են Ղուկասը կամ Մատթեոսը. «Համատարած աշխարհացոյց»(1695), «Բանալի համատարածի աշխարհացոյցին մերոյ նորածնի» (1696), «Դուռն իմաստութեան» («Ոսկեա դուռն դպրատան», 1699), «Բնաբանութիւն իմաստասիրական» (1702)։ Իբրև ձեռնարկ հրատարակվել է նաև Մովսես Խորենացու Հայոց պատմությունը (1-ին հրատ. 1695)՝ «Ազգաբանութիւն տոհմին հաբեթեան» վերնագրով։
Տպարանը լույս է ընծայել Շարակնոցներ (1685, 1702, 1712), Թոմա Կեմպացու «Յաղագս համահետևմանն Քրիստոսի» երկը (1696), [[Նոր կտակարան]] (1698) ևն։ Վաճառականների համար է գրված Ղուկաս Վանանդեցու«Գանձ չափոյ, կշռոյ…» աշխարհաբար գիրքը (1699)։
Վանանդեցիների հրատարակությունները 20 անունից ավելի են։ Տպարանը Հայաստան տեղափոխելու ԹովմաԹովմաս Վանանդեցու ջանքերը ապարդյուն են անցել։ Նա մահացել է 1708-ին, Անտվերպենում։[[Անտվերպեն]]ում։ Մինչ այդ տպարանից հեռացել էին Միքայելն ու Մատթեոսը։ Ղուկասն իր օգնական Հովհաննես Վանանդեցու (Միքայելի որդու) հետ տպարանում աշխատել է մինչև 1717-ը (մինչև պարտքերի դիմաց տպարանի բռնագրավումը)։ 1729-ին Վանանդեցիների[[Վանանդեցիներ]]ի տառերը Ամստերդամում[[Ամստերդամ]]ում գնել և [[Վենետիկ]] է ուղարկել [[Մխիթար Սեբաստացի| Մխիթար Սեբաստացու]] ներկայացուցիչը։
