Վիքիպեդիա

«Սանկտ Պետերբուրգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-books.google.ru +books.google.am)
No edit summary
Տող 77.
|страниц =
|isbn =
}}</ref>։}} ({{lang-ru|Санкт-Петербург}}, [[օգոստոսի 18]], [[1914]] - [[հունվարի 26]], [[1924]]՝ '''Պետրոգրադ''', [[հունվարի 26]], [[1924]] -– [[սեպտեմբերի 6]], [[1991]]{{Ն|1991 թվականի սեպտեմբերի 6-ի ՌԽՖՍՀ Գերագույն Խորհրդի նախագահության № 1643-I հրամանով Լենինգրադին վերադարձվել է նրա պատմական անվանումը՝ Սանկտ Պետերբուրգ։ Սահմանադրական մակարդակով այս փոփոխությունը ամրագրվել է 1992 թվականի ապրիլի 21-ին (օրենքն ուժի մեջ է մտել 1992 թվականի մայիսի 16-ին՝ հրապարակվելու պահից։)}}՝ '''Լենինգրադ'''), բնակչությամբ [[Ռուսաստան]]ի երկրորդ քաղաքը։ [[Դաշնային նշանակության քաղաք]]։ [[Հյուսիսարևմտյան դաշնային տարածաշրջան (ՌԴ)|Հյուսիսարևմտյան դաշնային տարածաշրջանի]] և [[Լենինգրադի մարզ]]ի [[վարչական կենտրոն]]։ Քաղաքը հիմնադրել է [[Պետրոս I]]-ը 1703 թվականի մայիսի 27-ին ({{Հուլյան տոմար|մայիսի 16}})։ [[1712-]]–[[1918]] թվականներին՝ Ռուսաստանի մայրաքաղաք{{Ն|Մինչև 1721 թվականը՝ [[Ռուսական թագավորություն|Ռուսական թագավորության]], 1721-1917 թվականներին՝ [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]], 1917 թվականի սեպտեմբեր-հոկտեմբերին՝ [[Ռուսաստանի հանրապետություն|Ռուսաստանի հանրապետության]], 1917 թվականի հոկտեմբերին՝ [[Խորհրդային Ռուսաստան]]ի։}}։
 
Քաղաքն իր անունը ստացել է [[Պետրոս առաքյալ]]ի՝ հիմնադիր արքայի երկնային հովանավորի պատվին, սակայն ժամանակի ընթացքում սկսեց ավելի ասոցացվել հենց Պետրոս I-ի անվան հետ։ Սանկտ Պետերբուրգի պատմությունն ու մշակույթը կապված է Ռուսական կայսրության և Ռուսաստանի՝ որպես եվրոպական գերտերություն ժամանակակից պատմության մեջ մտնելու հետ։ Կայսերական իշխանության և զինվորական փառքի խորհրդանիշն է<ref>''Елена Хеллберг-Хирн.'' Печать империи. Постсоветский Петербург. Перевод с английского Д. Д. Невельской. Издательство «Европейский Дом» — 2008—414 с., илл. ISBN 978-5-8015-0232-8, С. 41.</ref>։
Տող 83.
Տեղակայված է Ռուսական Դաշնության հյուսիս-արևմուտքում, [[Ֆիննական ծոց]]ի և [[Նևա (գետ)|Նևա]] գետի ափին։ Սանկտ Պետերբուրգում է գտնվում [[Ռուսական Դաշնության Սահմանադրական դատարան]]ը, [[ՌԴ Նախագահին կից Հերալդիկ խորհուրդ]]ը, Լենինգրադի մարզի իշխանության մարմինները<ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.lenobl.ru/gov/law/regulations/ustav_LO|title=Закон Ленинградской области от 27 октября 1994 г. № 6-ОЗ|publisher=lenobl.ru|accessdate=2010-09-17|lang=|archiveurl=https://www.webcitation.org/616CsGBO4|archivedate=2011-08-21}}</ref>, [[ԱՊՀ միջխորհրդարանական ասամբլեա]]ն։ Քաղաքում են տեղակայված նաև [[Ռուսաստանի Դաշնության Ռազմածովային նավատորմ|Ռազմածովային նավատորմի Գլխավոր հրամանատարություն]]ը և [[Արևմտյան ռազմական շրջան (Ռուսաստան)|Ռուսաստանի Զինված ուժերի Արևմտյան ռազմական շրջան]]ի շտաբը<ref>{{cite web|url=http://structure.mil.ru/structure/okruga/west/history.htm|title=Западный военный округ|publisher=Министерство обороны Российской Федерации|accessdate=2014-01-02|archiveurl=https://www.webcitation.org/6MTr1o0mU|archivedate=2014-01-09}}</ref>։
 
Եղել է երեք հեղափոխությունների կենտրոնը՝ [[1905-1907 թվականների հեղափոխությունը Ռուսաստանում|1905-19071905–1907 թվականների]], 1917 թվականի [[Փետրվարյան հեղափոխություն|Փետրվարյան]] և [[Հոկտեմբերյան հեղափոխություն|Հոկտեմբերյան]] հեղափոխությունների<ref>[http://sobchak.org/rus/books/izlen/2.html Собчак А. А. Город четырёх революций. // Собчак А. А. Из Ленинграда в Петербург: Путешествие во времени и пространстве. — СПб.: Контрфорс, 1999. — 216 с.]</ref>։ [[1941-]]–[[1945]] թվականների [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի ժամանակ քաղաքը 872 օր գտնվում էր [[Լենինգրադի շրջափակում|շրջափակման]] մեջ, որ արդյունքում ավելի քան 2 մլն մարդ է զոհվել։ 1945 թվականի մայիսի 1-ին [[ԽՍՀՄ Զինված ուժերի գերագույն հրամանատար|գերագույն հրամանատար]] [[Իոսիֆ Ստալին]]ի հրամանով Լենինգրադին շնորհվեց [[հերոս քաղաք]]ի կոչում։ 2018 թվականի տվյալներով դաշնային նշանակություն ունեցող Սանկտ Պետերբուրգի կազմի մեջ են մտնում նաև [[Զինվորական փառքի քաղաք|զինվորական փառքի]] 3 քաղաք՝ [[Կրոնշտադտ]], [[Կոլպինո (քաղաք)|Կոլպինո]], [[Լոմոնոսով]]։
 
5 356 755 (2018) [[Սանկտ Պետերբուրգի բնակչություն|բնակչությամբ]]՝ Սանկտ Պետերբուրգը աշխարհում ամենահյուսիսային քաղաքն է, որն ունի մեկ միլիոնից ավել բնակիչ։ Ամբողջովին Եվրոպայում տեղակայված քաղաքների մեջ Սանկտ Պետերբուրգը բնակչությամբ երրորդ քաղաքն է, ինչպես նաև ոչ մայրաքաղաք առաջին քաղաքը, որն ունի այդքան բնակչություն։ «[[Մինչև 2030 թվականը Սանկտ Պետերբուրգի զարգացման ռազմավարություն]]ը» նորարարական սցենարը ենթադրում է, որ 2030 թվականին բնակչությունը կկազմի 5.9 մլն<ref>[http://www.online812.ru/2014/05/19/005/ Что нужно сделать, чтобы летом на Невском не возникало ощущение тесноты]</ref>։ Քաղաքը [[Սանկտ Պետերբուրգ ագլոմերացիա|Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքային ագլոմերացիայի]] կենտրոնն է։ Քաղաքի մակերեսը 1439<ref name="gov.spb.ru-helper-day">[http://gov.spb.ru/helper/day/ Петербург в цифрах. Официальный сайт Администрации Санкт-Петербурга]</ref> կմ² է, 2012 թվականի հուլիսի 1-ին [[Մոսկվայի ընդարձակում (2011-2012)|Մոսկվայի ընդարձակումից]] հետո Սանկտ Պետերբուրգն իր տարածքով երկրի երկրորդ քաղաքն է, նախքան [[Սևաստոպոլ]]ի՝ ՌԴ-ին [[Ղրիմի բռնակցումը Ռուսաստանի Դաշնությանը|միանալը]], Սանկտ Պետերբուրգը [[Ռուսաստանի Դաշնության սուբյեկտների մակերես|Ռուսաստանի Դաշնության ամենափոքր դաշնային սուբյեկտն]] էր։
Տող 96.
 
[[Պատկեր:Sg 1678 beling.jpg|thumb|300px|left|Նևայի գետաբերանը նախքան Սանկտ Պետերբուրգի հիմնումը։ Հատված շվեդական «Ինգերմանլանդիա պրովինցիայի ընդհանուր քարտեզ»-ից, որը 1678 թվականին կազմել է Էրիկ Բելինգը։]]
[[1700-]]–[[1721]] թվականների [[Հյուսիսային պատերազմ]]ի արդյունքում Նևա գետի հովիտը ետ գրավվեց [[Շվեդիա]]յից, որը մտավ [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] կազմի մեջ (1721 թվականի օգոստոսի 30-ին (սեպտեմբերի 10-ին) կնքված [[Նիշտադտի հաշտություն|Նիշտադտի հաշտության պայմանագրով]])։ 1703 թվականի մայիսի 27-ին ({{Հուլյան տոմար|16}}) Նևայի գետաբերանին՝ Նիենից ոչ շատ հեռու, հիմնադրվեց Սանկտ Պետերբուրգը<ref name="Ленинградская область: исторический очерк"/>։ Այս օրով է թվագրվում ցար Պետրոս I-ի կողմից քաղաքի առաջին շենքի՝ [[Պետրոպավլովյան ամրոց]]ի հիմնադրումը [[Զայաչի կղզի (Սանկտ Պետերբուրգ)|Զայաչի կղզում]]<ref name="История города С.-Петербурга в лицах и картинках">{{книга|автор = Авсеенко В. Н.|заглавие =История города С.-Петербурга в лицах и картинках. 1703—1903|ответственный=|место =СПб.|издательство =Сотис|год =1993|страницы =20}}</ref>։ Նոր ամրոցը պետք է փակեր 2 խոշոր գետերի՝ Նևայի և [[Մեծ Նևկա]]յի դելտաների գետաբազուկների [[ֆարավատեր]]ները։ 1704 թվականին Ռուսաստանի ծովային սահմանները պաշտպանելու համար Ֆիննական ծոցի [[Կոտլին]] կղզու վրա հիմնադրվեց [[Կրոնշտադտ (քաղաք)|Կրոնշտադտի]] ամրոցը։ Նոր քաղաքին Պետրոս I-ը կարևոր ռազմավարական նշանակություն էր տալիս Ռուսաստանից [[Արևմտյան Եվրոպա]] ջրագծի ապահովման համար<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Санкт-Петербург, столица России/История}}</ref>։
 
Քաղաքի գոյության առաջին տաս տարիներին նրա գլխավոր մասն էր Քաղաքային կղզին (ներկայումս՝ [[Պետրոգրադի կղզի]])։ Այստեղ էին գտնվում [[Գոստինի գավիթ]]ը, [[Սուրբ Երրորդության եկեղեցի (Սանկտ պետերբուրգ)|Սուրբ Երրորդության եկեղեցի]]ն, բազում ծառայողական շինություններ, արհեստակցական արվարձաններ և զորամասեր։ Առաջին արդյունաբերական ընկերությունը [[Ծովակալության նավաշինարան]]ն էր, որը բացվեց 1705 թվականին Նևայի ձախ ափին՝ [[Ադմիրալտեյսկի կղզի|Ադմիրալտեյսկի կղզում]], որտեղ հետագայում կառուցվեցին Գալերնայա նավաշինարանը, [[Պետրոս I-ի ձմեռային պալատ]]ը և [[Պետրոս I-ի ամառային պալատ|Ամառային պալատը]]՝ [[Ամառային այգի (Սանկտ Պետերբուրգ)|Ամառային այգով]]։ 1712 թվականից Սանկտ Պետերբուրգը դարձավ [[Ռուսաստան]]ի մայրաքաղաք, իսկ 1713 թվականից ցարական արքունիքին ծառայող բոլոր անձինք պետք է բնակություն հաստատեին այնտեղ․ այստեղ տեղափոխվեց նաև [[կառավարական սենատ]]ը։ 1712 թվականի հունվարի 16-ին Պետրոս Մեծի հրամանով Պետերբուրգում ստեղծվեցին ճարտարագիտական և հրետարանային դպրոցներ։ 1712 թվականին Պետրոս I-ը հրաման արձակեց [[Սանկտ Պետերբուրգի գլխավոր հատակագիծ|Սանկտ Պետերբուրգի գլխավոր հատակագծի]] ստեղծման մասին։ Հենց այդ ժամանակից ակտիվորեն սկսեցին կառուցապատել [[Վասիլևսկի կղզի]]ն, որը պետք է դառնար քաղաքի կենտրոնը և [[Վիբորգ]]ը, ծավալվում է [[Պետերգոֆ]]ի, [[Եկատերինգոֆ]]ի, [[Լոմոնոսով (քաղաք)|Օրանիենբաումի]] մերձքաղաքային պալատների շինարարությունը<ref name="Витязева. Ленинград"/>։ 1725 թվականին կառուցվում են Սմոլնի գավիթը, ձուլարանը, ջրային սղոցարանները, աղյուսի, մոմի, վառոդի, զինագործական, պաստառագորգի, կաշվի և այլ գործարանները, սննդի ձեռնարկությունները․ 1724 թվականից Մոսկվայից տեղափոխվում է [[Սանկտ Պետերբուրգի դրամահատարան|դրամահատարանը]]։ 1725 թվականին ստեղծվեց [[Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա]]ն, որտեղ 1728 թվականից սկսեց թողարկվել ռուսական առաջին թերթը՝ «[[Սանկտ Պետերբուրգսկիե վեդոմոստի]]»-ն<ref name="Санкт-Петербург 1703—1719">{{книга |автор = Даринский А. В., Старцев В. И., Мурин Д. Н., Браже Т. Г., Бойко А. Г.|часть =|заглавие = Санкт-Петербург 1703—1917|издание =|ответственный = Под ред. А. В. Даринского|место = СПб.|издательство = Фирма «ГЛАГОЛ»|год = 2000|страницы = 68—69|isbn = 5-88662-013-6}}</ref>.
Տող 110.
=== Պետերբուրգը 19-րդ դարում ===
[[Պատկեր:Coat of Arms of St Petersburg proposal large (XIX century).png|300px|right|Սանկտ Պետերբուրգի զինանշանը 19-րդ դարում]]
1809 թվականին բացվում է [[Սանկտ Պետերբուրգի Հաղորդակցման ուղիների պետական համալսարան|Հաղորդակցման ուղիների ինժեներների կորպուսի ինստիտուտը]]։ 1810 թվականին մարդիկ արդեն կարող էին ինժեների բարձրագույն կրթություն ստանալ 1806 թվականին հիմնադրված [[Զինվորական ինժեներա-տեխնիկական համալսարան|Գլխավոր ինժեներային ուսումնարանում]]։ 1811 թվականին հիմնադրվեց [[Ցարսկոյե Սելոյի կայսերական լիցեյ|Ցարսկոյե Սելոյի լիցեյ]]ը։ 1824 թվականի նոյեմբերի 19-ին ({{Հուլյան տոմար|նոյեմբերի 7}}) տեղի ունեցավ Սանկտ Պետերբուրգի պատմության մեջ ամենամեծ և ավերիչ ջրհեղեղը․ ջուրը ընդունվածից բարձրացավ 421 սմ։ Արդյունքում զոհվեցին, ըստ տարբեր հաշվարկների, 400-4000 մարդ, նյութական վնասը գնահատվում էր միլիոնավոր ռուբլի։ 1825 թվականի դեկտեմբերի 26-ին ({{Հուլյան տոմար|դեկտեմբերի 14}}) Պետերբուրգի [[Սենատի հրապարակ]]ում [[Դեկաբրիստների հեղաշրջում|պետական հեղաշրջման անհաջող փորձ]] կատարվեց, որի նպատակը [[ինքնակալություն|ինքնակալության]] և ճորտատիրական կարգերի վերացումն էր<ref name="Витязева. Ленинград" />։ 19-րդ դարի առաջին կեսին ավարտվում է [[Պալատական հրապարակ|Պալատական]], Սենատի, [[Օստրովսկու հրապարակ (Սանկտ Պետերբուրգ)|Ալեքսանդրինսկի]], [[Արվեստների հրապարակ|Միխայլովսկի հրապարակների]], Վասիլևսկի կղզու Սլաքի ճարտարապետական ձևավորումը։ Դրանց ստեղծման, ինչպես նաև այլ ճարտարապետական հուշարձանների վրա աշխատել են այնպիսի ճարտարապետներ, ինչպիսիք են [[Կարլ Ռոսսի]]ն ([[Անիչկովի պալատ]] (վերակառուցում), [[Ելագինի պալատ]], [[Սենատի և սինոդի շենք]], [[Միխայլովսկի պալատ]], [[Ալեքսանդրինսկի թատրոնի շենք]]), [[Ջակոմո Կվարենգի]]ն ([[Սմոլնի|Սմոլնիի ինստիտուտ]]), [[Անդրեյան Զախարով]]ը (Վասիլևսկի կղզու կառուցապատման նախագիծ ([[1803-]]–[[1804]]), [[Ծովակալության շենք]]), [[Ժան Ֆրանսուա Տոմա դե Տոմոն|Ժան Տոմա դե Տոմոն]]ը ([[Բորսայի շենք (Սանկտ Պետերբուրգ)|բորսայի շենք]]՝ ռոստրավոր սյուներով), [[Անդրեյ Վորոնիխին]]ը ([[Կազանի Աստվածամոր տաճար (Սանկտ Պետերբուրգ)|Կազանի Աստվածամոր տաճար]], Պետական գանձարանի շենք), [[Ավգուստ Մոնֆերան]]ը ([[Ալեքսանդրի սյուն]], [[Սուրբ Իսահակի տաճար]]) և շատ ուրիշներ<ref name="Зодчие Санкт-Петербурга XIX — начала XX века Бенуа">{{книга|заглавие=Зодчие Санкт-Петербурга XIX — начала XX века|ответственный=Составитель А. Г. Исаченко|место=СПб.|издательство=Лениздат|год=1998|страницы=556—558}}</ref>։
 
[[Պատկեր:Plan SPb 1885-1887.jpg|250px|left|Սանկտ Պետերբուրգի հատակագիծը՝ արքունական շինություններով, այգիներով, զբոսայգիներով, ճանապարհներով, 1887։]]
Տող 123.
 
=== Մայրաքաղաքի կարգավիճակի կորուստ և վերանվանում ===
1897 թվականի մարդահամարի տվյալներով քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 1 265 000 մարդ, իսկ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի նախօրեին գերազանցում էր 2 միլիոնը (երրորդ տեղն էր զբաղեցնում [[Լոնդոն]]ից ու [[Փարիզ]]ից հետո)։ [[1905-]]–[[1907]] թվականների [[1905-1907 թվականների հեղափոխությունը Ռուսաստանում|ռուսական հեղափոխության]] արդյունքում, որի սկիզբն է համարվում [[Արյունոտ կիրակի (1905)|հունվարի 9-ի Արյունոտ կիրակին]], ստեղծվեց Ռուսաստանի պատմության մեջ առաջին [[խորհրդարան]]ը՝ [[Ռուսական կայսրության Պետական դումա|Պետական դուման]]։ Դարասկզբում բուռն զարգանում էր տնտեսությունը։ 1913 թվականին Պետերբուրգի արդյունաբերական արտադրության ծավալը հասավ 632 մլն ռուբլու, 1012 ընկերություններում աշխատում էր 242 600 մարդ։ Մայրաքաղաքն արտադրում էր Ռուսաստանի արդյունաբերական ապրանքների 12%-ը, այդ թվում՝ էլեկտրաէներգիական արտադրության 70%-ը, քիմիական արտադրության 50%-ը, մեքենաների 25%-ը, տեքստիլի 17%-ը։ Քաղաքում գործում էր 567 բանկ։ Մայրաքաղաքային արդյունաբերությանն էներգիայով ապահովում էին 294 էլեկտրական սարքերը և 3 ջերմաէլեկտրակենտրոնները։ 1914 թվականին Պետերբուրգի 60 համալսարաններում սովորում էր մոտ 40 000 ուսանող<ref name="Витязева. Ленинград" />։
 
{{Համայնապատկեր|1861. Панорама Санкт-Петербурга.jpg|3000px|Սանկտ Պետերբուրգի համայնապատկերը՝ բաղկացած 13 կադրերից։ Լուսանկարվել է Ծովակալության շենքի աշտարակից, 1861}}
Տող 154.
| тираж =
| ref =
}}, с. [https://books.google.am/books?id=s0gdAAAAMAAJ&hl=ru&pg=PA128&img=1&pgis=1&dq=%2216+июня+1931%22&sig=ACfU3U3FybrLrH5FlUqUHo078hxUR1eSsQ&edge=0 128]</ref> և Լենինգրադը (դեկտեմբերի 3)<ref>Там же, с. [https://books.google.am/books?id=s0gdAAAAMAAJ&hl=ru&pg=PA116&img=1&pgis=1&dq=%22подчинения+с+3+декабря+1931+года%22&sig=ACfU3U39WD_tiXn2FPWBIGLHofJe6O3v-w&edge=0 116]</ref> տարբերակվեցին որպես առանձին վարչական միավորներ՝ ՌԽՖՍՀ հանրապետական ենթակայության քաղաքներ։ [[1935-]]–[[1937]] թվականներին մշակվեց [[Լենինգրադի գլխավոր նախագիծ|Լենինգրադի առաջին գլխավոր նախագիծը]], որը նախատեսում էր քաղաքի զարգացումը հարավային ուղղությամբ՝ [[Պուլկովոյի բարձունքներ]]ին սահմանակից։ Քաղաքի կենտրոնը պետք է դառնար [[Մոսկովյան պողոտա (Սանկտ Պետերբուրգ)|Միջազգային պողոտայի]] և [[Լենինի պողոտա (Սանկտ Պետերբուրգ)|Կենտրոնական աղեղային ավտոմայրուղու]] հատման մասում գտնվող հրապարակը (այժմ՝ [[Մոսկվայի հրապարակ (Սանկտ Պետերբուրգ)|Մոսկվայի հրապարակ]])՝ [[Խորհուրդների տուն (Սանկտ Պետերբուրգ)|Խորհուրդների տնով]] և վարչական այլ շինություններով։ 1939 թվականին մշակվեց գլխավոր հատակագծի նոր տարբերակը, որն այդպես էլ չհաստատվեց, սակայն դրան համապատասխան սկսվեց բնակելի թաղամասերի շինարարությունը [[Մալայա Օխտա (պատմական շրջան)|Մալայա Օխտա]]յում, [[Իվանովսկայա (Սանկտ Պետերբուրգ)|Իվանովսկայա փողոցի վրա]], [[Ավտովո (պատմական շրջան)|Ավտովոյում]] և Միջազգային պողոտայի վրա<ref name="Ленинград: районы новостроек">{{книга|автор = Лисовский В. Г.|часть =|заглавие = Ленинград: Районы новостроек|ссылка =|ответственный =|издание = |место = Л.|издательство = Лениздат|год = 1983|страницы = 7–81}}</ref>։ Ամբողջ քաղաքով մեկ ստեղծվում են [[մշակույթի պալատ]]ներ․ 1930-ական թվականների կեսերին պալատներ կային արդեն բոլոր արդյունաբերական շրջաններում։ 1932 թվականին բացվում է Լենինգրադի առաջին օդանավակայանը՝ Պուլկովոն<ref>{{cite web|author=Анна Тирле|date=|url=http://www.opeterburge.ru/history1917_974_981.html|title=Архитектура и благоустройство: массовое строительство. Эра ДК и ЦПКиО. Часть II|publisher=opeterburge.ru|accessdate=2010-09-17|lang=|archiveurl=https://www.webcitation.org/616DGp7DN|archivedate=2011-08-21}}</ref>։ 1934 թվականի դեկտեմբերի 1-ին սպանվում է [[Սանկտ Պետերբուրգի նահանգապետ|Լենինգրադի ՀԿ(բ)Կ շրջկոմի և քաղկոմի առաջին քարտուղար]], [[ՀԿ(բ)Կ Քաղբյուրո|ՀԿ(բ)Կ Քաղբյուրոյի]] անդամ [[Սերգեյ Կիրով]]ը․ այս դեպքը սկիզբ է դնում «[[Կիրովի հոսք]]ին» և [[1930-ականների բռնաճնշում|Մեծ տեռոր]]ին։ Կիրովին փոխարինելու է գալիս [[Անդրեյ Ժդանով]]ը։
 
Լենինգրադցիների հերոսությունն ու տոկունությունն ի հայտ է գալիս [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի ժամանակ։ 1941 թվականի սեպտեմբերի 8-ին հակառակորդը դուրս է գալիս Լադոգայի լիճ, զավթում [[Շլիսելբուրգ]]ը՝ իր հսկողության տակ վերցնելով Նևայի ակունքը և շրջափակում Լենինգրադը ցամաքից։ Այդ օրն ընդունված է համարել քաղաքի շրջափակման սկիզբը՝ հարավից [[Ադոլֆ Հիտլեր|հիտլերյան]] Գերմանիայի, իսկ հյուսիսից՝ Ֆինլանդիայի զորքերով։ Գրեթե 900 օր ու գիշեր Լենինգրադի լիովին շրջափակման պայմաններում բնակիչները ոչ միայն պահեցին քաղաքը, այլև մեծ օգնություն ցուցաբերեցին ռազմաճակատին։ Շրջափակման տարիներին տարբեր տվյալներով զոհվել է ավելի քան 650 000-2 մլն քաղաքացիական բնակչություն։ [[Լենինգրադի ռազմաճակատ|Լենինգրադի]] և [[Վոլխովի ռազմաճակատ]]ների [[«Կայծ» գործողություն|պատասխան հարձակման]] արդյունքում 1943 թվականի հունվարի 18-ին շրջափակման օղակը հաջողվեց ճեղքել, սակայն միայն 1944 թվականի հունվարի 27-ին քաղաքի շրջափակումն ամբողջովին հանվեց։ Դրանից հետո Լենինգրադում մնաց միայն 560 000 բնակիչ<ref>{{cite web|author=|date=|url=http://vip.lenta.ru/topic/victory/blokada.htm|title=Блокада Ленинграда|publisher=Lenta.Ru|accessdate=2012-08-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/69y0yDwGm|archivedate=2012-08-16}}</ref>։
Տող 170.
1991 թվականին հանրաքվեի արդյունքներով լենինգրադցիների 54%-ը կողմ քվեարկեց քաղաքին իր պատմական՝ Սանկտ Պետերբուրգ անվանումը ետ վերադարձնելուն։ 1991 թվականի սեպտեմբերի 6-ին [[Ռուսաստանի Գերագույն խորհրդի նախագահություն|ՌԽՖՍՀ Գերագույն խորհրդի նախագահության]] հրամանով այն ետ է վերադարձվել<ref>{{cite web|url=http://bestpravo.com/fed1991/data01/tex11077.htm|title=Указ Президиума ВС РСФСР от 06.09.91 № 1643-I О возвращении городу Ленинграду его исторического названия Санкт-Петербург|accessdate=2011-10-21|archiveurl=https://www.webcitation.org/64vAb8sjl|archivedate=2012-01-24}}</ref>, իսկ 1992 թվականի ապրիլի 21-ին ՌԴ ժողովրդական դեպուտատների համագումարն այն ներառել է [[ՌԽՖՍՀ սահմանադրություն (1978)|ՌԽՖՍՀ սահմանադրության]] մեջ<ref name="constitution.garant.ru">[http://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1978/zakony/183094/ Закон РФ от 21 апреля 1992 г. № 2708-I «Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) Российской Советской Федеративной Социалистической Республики»]</ref>։ 1993 թվականի դեկտեմբերի 25-ին համաժողովրդական քվեարկության արդյունքում ուժի մեջ է մտնում ՌԴ սահմանադրությունը, որը հաստատում է Սանկտ Պետերբուրգ անվանումը։ 1991 թվականի հունիսի 12-ին [[Անատոլի Սոբչակ]]ը ընտրվում է քաղաքապետ։ 1996 թվականի մարտի 13-ին գործադիր իշխանությունը փոխանցվում է Սանկտ Պետերբուրգի վարչությանը, որը ձևավորում է [[Սանկտ Պետերբուրգի նահանգապետ]]ը։ Քաղաքապետի պաշտոնը վերացվում է։
 
Պետերբուրգի համար կարևոր իրադարձություն էր 1994 թվականի [[Բարի կամքի խաղեր (1994)|Բարի կամքի խաղեր]]ը։ 1995 թվականին մետրոպոլիտենի «[[Լեսնայա (մետրոյի կայարան, Սանկտ Պետերբուրգ)|Լեսնայա]]» և «[[Արիության հրապարակ (մետրոյի կայարան)|Արիության հրապարակ]]» կայարանների միջև ընկած հատվածում տեղի ունեցած [[Ողողուտ Սանկտ Պետերբուրգի մետրոպոլիտենում|վթարի]] պատճառով դադարեցվել է գնացքների շարժը (վերականգնվեց 2004 թվականին)։ [[1991-]]–[[2007]] թվականներին տեղադրվել են բազում հուշարձաններ, վերականգնվել [[Կոնստանտինովսկի պալատ]]ը, [[Քրիստոսի արյան հարության տաճար]]ը և այլն։ 1991 թվականի մայիսի 25-ին՝ երկար ընդմիջումից հետո առաջին անգամ եկեղեցական պատարագ է կատարվել [[Կազանի Աստվածամոր տաճար (Սանկտ Պետերբուրգ)|Կազանի Աստվածամոր տաճար]]ում։ 2000 թվականին կառուցվել է [[Սառցե պալատ (Սանկտ Պետերբուրգ)|Սառցե պալատ]]ը, որտեղ նույն թվականին անց է կացվել [[Տափօղակով հոկեյի աշխարհի առաջնություն (2000)|հոկեյի աշխարհի առաջնությունը]]։ [[1998-]]–[[2011]] թվականներին [[Օղակային ավտոմոբիլային ճանապարհ Սանկտ Պետերբուրգի շուրջ|Սանկտ Պետերբուրգի շուրջը կառուցվել է օղակային ավտոմոբիլային ճանապարհ]]<ref>{{статья|автор=Тучинская И.|заглавие=КАД почти замкнулась|оригинал=|ссылка=http://kp.ru/online/news/778375/|автор издания=|издание=Комсомольская правда|тип=газета|место=|издательство=|год=2010|выпуск=|том=|номер=17.11.2010|страницы=|isbn=}}</ref>․ 2004 թվականի դեկտեմբերի 15-ին բացվել է [[Օբուխովի մեծ կամուրջ (Սանկտ Պետերբուրգ)|Օբուխովի մեծ կամուրջ]]ը (հայտնի որպես «կայմապարաններով կամուրջ»)<ref>{{cite web|url=http://www.dsto-spb.ru/showcontent.aspx?id=24|title=По итогам работы. Строительство|publisher=Дирекция по строительству транспортного обхода Санкт-Петербурга|accessdate=2011-10-21|archiveurl=https://www.webcitation.org/64vAguVHT|archivedate=2012-01-24}}</ref>։ 2005 թվականին քաղաքի օրենսդիր ժողովն ընդունել է [[Սանկտ Պետերբուրգի գլխավոր նախագիծ|Սանկտ Պետերբուրգի նոր գլխավոր նախագիծը]], որը սահմանում էր քաղաքի հետագա զարգացումը մինչև 2025 թվականը<ref>{{cite web|url=http://www.kgainfo.spb.ru/genplan/zakon/001.html|title=Закон Санкт-Петербурга "О Генеральном плане Санкт-Петербурга и границах зон охраны объектов культурного наследия на территории Санкт-Петербурга" от 21 декабря 2005 г.|publisher=Комитет по градостроительству и архитектуре Санкт-Петербурга|accessdate=2012-07-17|archiveurl=https://www.webcitation.org/69eaAT6Nm|archivedate=2012-08-04}}</ref><ref name="Хроника Санкт-Петербурга 20 век. 1981—2000">{{cite web|url=http://www.guide-spb.ru/history_15|title=Хроника Санкт-Петербурга 20 век. 1981—2000|publisher=Гид Петербурга|accessdate=2012-08-17|archiveurl=https://www.webcitation.org/6A4Cnvb6d|archivedate=2012-08-21}}</ref>։
 
1997 թվականից անց է կացվում ամենամյա տնտեսական գագաթնաժողովը՝ [[Սանկտ Պետերբուրգի միջազգային տնտեսական ֆորում|Պետերբուրգի միջազգային տնտեսական ֆորում]]ը, որը միջազգային կարևոր տնտեսական և քաղաքական միջոցառում է․ այն ոչ պաշտոնապես ստացել է «Ռուսական [[Համաշխարհային տնտեսական ֆորում|Դավոս]]» անունը։ 2006 թվականից ֆորումը փոխել է ձևաչափը՝ դառնալով ռուսական և արտասահմանյան խոշոր ընկերությունների ղեկավարների, պետությունների ղեկավարների և քաղաքական առաջնորդների, վարչապետների, փոխվարչապետների, նախարարների, նահանգապետների մասնակցությամբ միջոցառում (2017 թվականին մասնակցում էր ավելի քան 14000 մարդ ավելի քան 143 երկրներից)<ref>{{cite web|url=http://www.forumspb.com/smi/itogi/|title=СМИ - ИТОГИ ПМЭФ-2017|publisher=Фонд «Росконгресс»|accessdate=2017-08-30|archiveurl=|archivedate=}}</ref>։ 2006 թվականի հուլիսի 15-1715–17-ը [[Ստրելնա]]յի Կոնստանտինովսկի պալատում տեղի է ունեցել «մեծ ութնյակի» գագաթնաժողովը<ref>{{cite web|url=http://telegrafua.com/archive/322/6076/|title=Большая «энергетическая игра»|publisher=Киевский ТелеграфЪ|accessdate=2011-10-21|archiveurl=https://www.webcitation.org/64vArneFc|archivedate=2012-01-24}}</ref>։ 2011 թվականի օգոստոսի 31-ին Սանկտ Պետերբուրգի նահանգապետ է նշանակվել [[Գեորգի Պոլտավչենկո]]ն<ref>{{cite web|url=http://www.regnum.ru/news/polit/1440701.html|title=Георгий Полтавченко вступил в должность губернатора Санкт-Петербурга|publisher=REGNUM|accessdate=2012-07-17|archiveurl=https://www.webcitation.org/69eaBUAL0|archivedate=2012-08-04}}</ref>։
 
2017 թվականին «Կրեստովսկի» մարզադաշտում անց են կացվել խմբային փուլի ֆուտբոլային հանդիպումները և [[ՖԻՖԱ Կոնֆեդերացիաների գավաթ 2017|ՖԻՖԱ-ի Կոնֆեդերացիաների գավաթ]]ը։ 2018 թվականին ծրագրված են [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2018|ՖԻՖԱ-ի աշխարհի առաջնության]] եզրափակիչ հանդիպումները։ Քաղաքում անց են կացվելու խմբային փուլի հանդիպումները, կիսաեզրափակիչը և երրորդ տեղի համար հանդիպումը։
 
=== Պարգևներ ===
* [[Հերոս քաղաք]]ի կոչումը շնորհվել է 1945 թվականի մայիսի 1-ին Գերագույն հրամանատար Ի․ Ստալինի № 20 հրամանով։ «[[Ոսկե աստղ մեդալ (ԽՍՀՄ)|Ոսկե աստղ]]» մեդալը շնորհվել է 1965 թվականի մայիսի 8-ին «Հայրենիքի նկատմամբ ունեցած նշանակալի վաստակի, երկարամյա թշնամական շրջափակման պայմաններում ֆաշիստական զավթիչների դեմ պայքարում ցուցաբերած արիության և հերոսության համար և [[1941-]]–[[1945]] թվականներին Հայրենական մեծ պատերազմում խորհրդային ժողովրդի տարած հաղթանակի 20-ամյակի կապակցությամբ»<ref name="Памятные даты Петербурга май">{{cite web|url=http://mirpeterburga.ru/dats/?mo=5|title=Памятные даты Петербурга. Май|publisher=Мир Петербурга|accessdate=2012-11-09|archiveurl=https://www.webcitation.org/6C5ymLjdn|archivedate=2012-11-11}}</ref>։
* [[Լենինի շքանշան]] (հունվարի 26, 1945)՝ շրջափակման պայմաններում ֆաշիստական զավթիչների դեմ պայքարում ցուցաբերած արիության և խիզախության համար<ref name="Памятные даты Петербурга январь">{{cite web|url=http://mirpeterburga.ru/dats/?mo=1|title=Памятные даты Петербурга. Январь|publisher=Мир Петербурга|accessdate=2012-11-09|archiveurl=https://www.webcitation.org/6C5z6waMB|archivedate=2012-11-11}}</ref>։
* Լենինի շքանշան (հունիսի 21, 1957)՝ Լենինգրադի 250-ամյակի կապակցությամբ<ref name="Памятные даты Петербурга июнь">{{cite web|url=http://mirpeterburga.ru/dats/?mo=6|title=Памятные даты Петербурга. Июнь|publisher=Мир Петербурга|accessdate=2012-11-09|archiveurl=https://www.webcitation.org/6C5z89C3e|archivedate=2012-11-11}}</ref>։
* [[Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան]] (նոյեմբերի 4, 1967)՝ Հոկտեմբերյան մեծ սոցիալիստական հեղափոխության 50-ամյակի կապակցությամբ<ref name="Памятные даты Петербурга ноябрь">{{cite web|url=http://mirpeterburga.ru/dats/?mo=11|title=Памятные даты Петербурга. Ноябрь|publisher=Мир Петербурга|accessdate=2012-11-09|archiveurl=https://www.webcitation.org/6C5z9YOlX|archivedate=2012-11-11}}</ref>։
* [[Կարմիր դրոշի շքանշան|ՌԽՖՍՀ կարմիր դրոշի շքանշան]] (դեկտեմբերի 5, 1919)՝ Պետրոգրադի պրոլետարիատի հերոսության և անձնազոհության, Քաղաքացիական պատերազմում Պետրոգրադի պաշտպանության համար<ref name="Памятные даты Петербурга декабрь">{{cite web|url=http://mirpeterburga.ru/dats/?mo=12|title=Памятные даты Петербурга. Декабрь|publisher=Мир Петербурга|accessdate=2012-11-09|archiveurl=https://www.webcitation.org/6C5zBCn4E|archivedate=2012-11-11}}</ref>։
* Զբոսաշրջության մեջ «''World Travel Awards''» մրցանակի դափնեկիր «Եվրոպական լավագույն քաղաքային ուղղություն» անվանակարգում (2015, 2016, 2017)<ref>[https://russian.rt.com/russia/news/435265-peterburg-premiya-world-travel-awards Петербург в третий раз получил премию World Travel Awards]</ref>։
 
=== Քաղաքի անվանման պատմություն ===
Տող 410.
[[Ռուսաստանի Դաշնության Բնական ռեսուրսների և էկոլոգիայի նախարարություն|Ռուսաստանի Դաշնության Բնական ռեսուրսների և էկոլոգիայի նախարարության]] տվյալներով 2011 թվականի դրությամբ Ռուսաստանի խոշոր քաղաքների էկոլոգիական վարկանիշային սանդղակում Սանկտ Պետերբուրգը զբաղեցնում էր երկրորդ տեղը<ref name="МПРиЭ РФ">{{cite web|url=http://www.mnr.gov.ru/news/detail.php?ID=130961&sphrase_id=309653|title=Экологический рейтинг городов Российской Федерации|publisher=официальный сайт Министерства природных ресурсов и экологии Российской Федерации|accessdate=2013-06-07|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HEH5c6GF|archivedate=2013-06-08}}</ref>։ Քաղաքում գործում է մթնոլորտային օդը մոնիթորինգ անող 21 ինքնաշարժ կայան։ 2009 թվականին օդի արտանետումները կազմեցին 625.3 հազ․ տոննա։ Վնասակար նյութերի արտանետումները բնակչության մեկ շնչի հաշվարկով կազմում է տարեկան 135.9 կգ, 1 կմ²-ին՝ 434,5 տոննա։ Բոլոր արտանետումների 91.9%-ը տրանսպորտի արտանետումներն են։ 2009 թվականին, նախորդ տարվա հետ համեմատած, տրանսպորտի արտանետումների քանակն ավելացել է 1%-ով, իսկ ստացիոնար աղբյուրների արտանետումները՝ 9.8%-ով<ref name="Доклад об экологии в СПб">{{статья|автор=Под редакцией Д. А. Голубева, Н. Д. Сорокина.|заглавие = Доклад об экологической ситуации в Санкт-Петербурге|издательство=ООО «Сезам-принт»|год=2011|ссылка=http://gov.spb.ru/static/writable/ckeditor/uploads/2012/04/06/Doklad-ob-ekol-situacii-v-Spb1329391372[1]_.pdf|издание=Официальный портал администрации СПб |место= СПб }}</ref>։
 
Նևա գետի, Նևայի ծովախորշի և Ֆիննական ծոցի էկոլոգիական վիճակը գնահատվում է ոչ բավարար։ Սանկտ Պետերբուրգի սահմաններում Նևան աղտոտված է արդյունաբերական թափոններով, գետ են լցվում հարյուրավոր արդյունաբերական ընկերությունների թափոններ<ref name="Гринпис">{{cite web|url=http://www.greenpeace.org/russia/ru/campaigns/water-pollution/saveneva/|title=Чистая Нева|publisher=Гринпис|accessdate=2012-08-23|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BOkOfocY|archivedate=2012-10-14}}</ref>։ Նևայով սովորաբար փոխադրում են [[նավթամթերք]]։ Յուրաքանչյուր տարի գետ է լցվում ավելի քան 80 հազ․ տոննա աղտոտիչ նյութ։ Ամեն տարի Պետերբուրգի բնօգտագործման կոմիտեն միջինում գրանցում է նավթամթերքի լցման ավելի քան 40 դեպք<ref name="Гринпис 2">{{cite web|url=http://www.greenpeace.org/russia/ru/campaigns/water-pollution/saveneva/condition/|title=Состояние Невы|publisher=Гринпис|accessdate=2012-08-23|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BOkNntRW|archivedate=2012-10-14}}</ref>։ 2013 թվականին Ռուսաստանի սպառողների իրավունքները և մարդու բարօրությունը պաշտպանող դաշնային ծառայությունը քաղաքի տարածքում գտնվող 24 լողափերից լողալու համար պիտանի ճանաչեց միայն մեկը<ref name="Фонтанка">{{cite web|url=http://www.fontanka.ru/2013/06/10/006/|title=В Санкт-Петербурге и пригородах есть только один безопасный пляж|publisher=«Фонтанка» — петербургская интернет-газета|accessdate=2013-06-10|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HGnTXzo0|archivedate=2013-06-10}}</ref>։ 2009 թվականին քաղաքի բնակարանային տնտեսության մեջ առաջացավ 8 մլն մ³ պինդ կենցաղային թափոն։ Քաղաքի արդյունաբերությունն արտադրական տարատեսակ թափոնների աղբյուր է հանդիսանում, որոնց զգալի մասը լուրջ վտանգ է ներկայացնում շրջակա միջավայրի համար։ I֊IIII–III կարգի թափոնները տարվում են [[Կրասնի Բոր հրաձգարան|«Կրասնի Բոր» հրաձգարան]] (Լենինգրադի մարզի [[Տոսնենսկի շրջան]], քաղաքից 30 կմ դեպի հարավ)՝ թունավոր թափոնների, քիմիական, բժշկական, արդյունաբերական ընկերությունների արտադրանքում օգտագործելու համար<ref name="Доклад об экологии в СПб" />։
 
[[Ջրհեղեղներից Սանկտ Պետերբուրգը պաշտպանող շինությունների համալիր]]ի կառուցմամբ՝ Նևայի ծովախորշի ջրափոխանակումը՝ Ֆիննական ծոցի արևելյան հատվածից, նվազեց 10-20 %-ով։ Անհանգստության առիթ է Ֆիննական ծոցի՝ քաղաքի և ամբարտակի միջև ընկած փոքր ջրային տարածքների արդեն սկսված աստիճանական [[ճահիճ|ճահճացումը]] և դրա հետ կապված բույսերի մնացորդների փտումը, որը ժամանակի ընթացքում կարող է հանգեցնել ջրամբարի լրացուցիչ [[էվտրոֆիկացիա]]յին և ջրատարածությունից Նևայի ծովախորշի ընդարձակ հատվածների հեռացմանը<ref name="Базы данных по экологии Финского залива и их структура">{{cite web|url=http://www.evol.nw.ru/lew/base1/ftp-ser/base.doc|title=Базы данных по экологии Финского залива и их структура|accessdate=2011-10-21|archiveurl=https://www.webcitation.org/64vARkej2|archivedate=2012-01-24}}</ref>։
Տող 552.
=== Քաղաքային տոներ և հիշատակի օրեր ===
Բացի [[Ռուսաստանի տոներ|համառուսական և միջազգային տոներից]] Սանկտ Պետերբուրգում նշվում են քաղաքային տոները և հիշատակի օրերը<ref>{{cite web|url=http://gov.spb.ru/law?d&nd=8419342&nh=0&ssect=0|title=ЗАКОН САНКТ-ПЕТЕРБУРГА «О праздниках и памятных датах в Санкт-Петербурге» (с изменениями на 14 апреля 2017 года) (редакция, действующая с 1 июля 2017 года)|accessdate=2017-09-08|archiveurl=|archivedate=}}</ref>՝
* հունվարի 14 -– [[Սանկտ Պետերբուրգի կանոնադրություն|Սանկտ Պետերբուրգի կանոնադրության]] օր (ընդունվել է 1998 թվականին),
* հունվարի 18 -– [[Լենինգրադի շրջափակում]]ը ճեղքելու օր (1943 թվական),
* հունվարի 27 -– Լենինգրադի լիովին ազատագրումը ֆաշիստական շրջափակումից (1944 թվական),
* փետրվարի 10 -– [[Ալեքսանդր Պուշկին]]ի հիշատակի օր (բանաստեղծի մահվան օրը 1837 թվականին),
* մայիսի 27 -– Քաղաքի օր, Սանկտ Պետերբուրգի հիմնադրման օր (1703 թվական),
* հունիսի 5 -– Լենինգրադի ծովային ականային շրջափակումը ճեղքելու օր (1946 թվական, նշվում է 2006 թվականից),
* հունիսի 9 -– [[Պետրոս I]]-ի ծննդյան օր (1672 թվական),
* հունիսի 14 -– Սուրբ բարեպաշտ [[Յոհան Կրոնշտադտցի|Յոհան Կրոնշտադտցու]] հիշատակի օր,
* հունիսի 20- – «[[Ալ առագաստներ (շրջանավարտների տոն)|Ալ առագաստներ]]» պետերբուրգյան դպրոցների շրջանավարտների տոն (նշվել է [[1968-]]–[[1979]] թվականներին և 2005 թվականից),
* հուլիսի 1 -– Ռեստավրատորի օր (նշվում է 2006 թվականից)<ref>{{cite web|url=http://www.srspb.ru/article.php?id=75&mode=dr|title=День реставратора|date=2006-07-02|publisher=«Союз реставраторов Санкт-Петербурга»|accessdate=2012-10-02|lang=ru|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BOkR9tbz|archivedate=2012-10-14}}</ref> ,
* հուլիսի 12 -– [[Պետրոս և Պողոս առաքյալների օր|Սուրբ բարեպաշտ Պետրոս և Պողոս]] առաքյալների օր,
* օգոստոսի 15 -– [[Ստարայա Լադոգա|Լադոգայի]]՝ Ռուսիայի առաջին, Սանկտ Պետերբուրգին նախորդող մայրաքաղաքի օր (հիմնադրվել է 753),
* սեպտեմբերի 8 -– Շրջափակման զոհերի հիշատակի օր (Լենինգրադի շրջափակման սկիզբ, 1941),
* սեպտեմբերի 10 -– Սանկտ Պետերբուրգի արդյունաբերության օր (նշվում է 2016 թվականին),
* սեպտեմբերի 12 -– Սուրբ իշխան [[Ալեքսանդր Նևսկի|Ալեքսանդր Նևսկու]] մասունքների տեղափոխում Սանկտ Պետերբուրգ (1724 թվական), [[Նիշտադտի հաշտություն|Նիշտադտի հաշտության]] օր (1721 թվական),
* հոկտեմբերի 30 -– Նավաշինարարի օր (նշվում է 2014 թվականից)։
 
== Բնակչություն ==
Տող 573.
2018 թվականի տվյալներով Սանկտ Պետերբուրգում ապրում է 5 356 755 մարդ։ Իր բնակչությամբ այն Ռուսաստանի երկրորդ և Եվրոպայի չորրորդ քաղաքն է, ինչպես նաև Եվրոպայի երկրորդ ([[Ստամբուլ]]ից հետո) քաղաքը, որը պետության մայրաքաղաք չէ։ Աշխարհի ամենահյուսիսային [[միլիոնանոց քաղաք]]ն է։
 
1990 թվականին քաղաքի բնակչության թիվը գերազանցել է 5 մլն մարդը, սակայն [[1990-]]–[[2007]] թվականներին նկատվել է կայուն ապաբնակեցում։ 2007 թվականին բնակչությունը կազմում էր 4 568 047 մարդ։ 2009 թվականից նկատվում է բնակչության աճ, սակայն 2012 թվականին աճը նկատվել է ներգաղթի հաշվին։ Արդյունքում [[2002-]]–[[2010]] թվականներին բնակչության աճը կազմել է 4%-ից մի քիչ ավել (4661.2-ից 4879.6 հազ․)<ref name="Петерстат2012"/>։ Ըստ [[Պետական վիճակագրության դաշնային ծառայություն|Պետական վիճակագրության դաշնային ծառայության]]՝ 2010 թվականին ծնելիության մակարդակը կազմել է 1000։12.0 հարաբերակցություն, իսկ մահացության մակարդակը՝ 1000։14.2։ 2010 թվականի [[Համառուսաստանյան մարդահամար (2010)|համառուսաստանյան մարդահամար]]ի արդյունքներով բնակչության թիվը կազմել է 4 879 566 մարդ, որոնցից 45.6%-ը տղամարդիկ էին, 54.4%-ը՝ կանայք։ 2012 թվականի սեպտեմբերի 22-ին Սանկտ Պետերբուրգի բնակչությունը կրկին գերազանցել է 5 միլիոնը։
 
Քաղաքի շրջաններում բնակչության թվով առաջատարն է [[Պրիմորսկի շրջան]]ը՝ 507.2 հազ․ մարդ<ref name="Петерстат2012">{{cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm|title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года|publisher=Федеральная служба государственной статистики|accessdate=2012-02-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/65pfOlehN|archivedate=2012-03-01}}</ref>։ 2007 թվականին պետերբուրգցիների [[կյանքի ակնկալվող տևողություն]]ը տղամարդկանց մոտ կազմել է 64 տարի, իսկ կանանց մոտ՝ 75 տարի (այս ցուցանիշները մեկ տարով գերազանցում են 2006 թվականի ցուցանիշները)։ 2008 թվականի դրությամբ՝ քաղաքի ընդհանուր բնակչության 4 571 000-ից 1 100 000-ը թոշակառուներ էին (որոնցից 55%-ը՝ հաշմանդամներ)։ Այդ ժամանակ քաղաքում բնակվում էր 80-90 տարեկան 139 000 մարդ, 90 և ավել տարեկան՝ 13 400 մարդ, 100 և ավել տարեկան՝ 188 մարդ<ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.regnum.ru/news/1061782.html|title=В Санкт-Петербурге на год выросла продолжительность жизни|publisher=regnum.ru|accessdate=2010-09-17|lang=|archiveurl=https://www.webcitation.org/616DQZaC0|archivedate=2011-08-21}}</ref>։
Տող 622.
2016 թվականին Սանկտ Պետերբուրգ է այցելել 6.9 մլն զբոսաշրջիկ (2016 թվականին Հյուսիսարևմտյան դաշնային շրջանի անցակետերով Սանկտ Պետերբուրգ այցելած արտասահմանյան քաղաքացիների քանակը կազմել է 2847.2 հազ․ մարդ (հիմնականում զբոսաշրջիկներ Ֆինլանդիայից, Գերմանիայից, ԱՄՆ-ից, Շվեդիայից և Ֆրանսիայից)։ Քաղաքում աշխատում է ավելի քան 260 [[Սանկտ Պետերբուրգի հյուրանոցներ|խոշոր]] և [[Սանկտ Պետերբուրգի փոքր հյուրանոցներ|ոչ մեծ հյուրանոց]]՝ 27000 սենյակներով (այդ թվում՝ «[[Գրանդ Հոթել Եվրոպա (Սանկտ Պետերբուրգ)|Գրանդ Հոթել Եվրոպա]]», «[[Աստորիա]]», «[[Կորինտիա Սանկտ Պետերբուրգ]]», «[[Մերձբալթիկա (հյուրանոց)|Մերձբալթիկա]]», «[[Պուլկովսկայա (հյուրանոց)|Պուլկովսկայա]]», «[[Սանկտ Պետերբուրգ (հյուրանոց, Սանկտ Պետերբուրգ)|Սանկտ Պետերբուրգ]]», «[[Մոսկվա (հյուրանոց, Սանկտ Պետերբուրգ)|Մոսկվա]]», «Ռոսիա», «[[Հոկտեմբերյան (հյուրանոց, Սանկտ Պետերբուրգ)|Հոկտեմբերյան]]», «[[Ազիմուտ (հյուրանոց, Սանկտ Պետերբուրգ)|Ազիմուտ Հոթել Սանկտ Պետերբուրգ]]» և այլ հյուրանոցներ), հանգստյան տներ։ [[Ծովային բեռնաուղևորափոխադրող նավահանգիստ Սանկտ Պետերբուրգ|Վասիլևսկի կղզու արևմտյան հատվածում ուղևորային ծովային նոր նավահանգստի]] շահագործմամբ և կարճաժամկետ այցով ժամանած զբոսաշրջիկների համար մուտքի [[վիզային ռեժիմ|վիզայի չեղարկման]] շնորհիվ քաղաքը դառնում է Եվրոպայի ծովային զբոսաշրջության կենտրոններից մեկը։ 2016 թվականին Հյուսիսային մայրաքաղաք է ժամանել 457 000 ծովային զբոսաշրջիկ (209 զբոսաշրջություն նավով)<ref>{{cite web|url=http://gov.spb.ru/gov/otrasl/c_tourism/statistic/|title=Развитие туристского рынка|publisher=Администрация Санкт-Петербурга|accessdate=2017-08-30|archiveurl=|archivedate=}}</ref>։
 
2016 թվականի դեկտեմբերին Սանկտ Պետերբուրգը 2016 թվականին զբոսաշրջային արդյունաբերության «World’s Leading Cultural City Destination» անվանակարգում արժանացել է «[[World Travel Awards|''World Travel Awards'']]» մրցանակի, ինչը ռուսական աղբյուրներում ստացել է «Աշխարհի զբոսաշրջային մայրաքաղաք» անվանումը<ref>[http://www.worldtravelawards.com/award-worlds-leading-cultural-city-destination-2016 World’s Leading Cultural City Destination 2016.] — World Travel Awards</ref><ref>[http://gov.spb.ru/gov/otrasl/c_tourism/news/101774/ Санкт-Петербург признан туристической столицей Мира.] — Официальный сайт Администрации Санкт-Петербурга </ref><ref>[https://lenta.ru/news/2016/12/05/piter_awards/ Санкт-Петербург признали туристической столицей мира] — Lenta.ru</ref>։
 
=== Կոմունալ տնտեսություն ===
Տող 737.
* [[Ֆուտբոլ]]՝ «[[Զենիթ (ֆուտբոլային ակումբ, Սանկտ Պետերբուրգ)|Զենիթ]]»՝ [[Պրեմիեր Լիգա (Ռուսաստան)|Ռուսաստանի պրեմիեր լիգայի]] ամենաուժեղ ակումբներից մեկը, [[ՈՒԵՖԱ Եվրոպայի Լիգա|ՈՒԵՖԱ գավաթակիր]] (2007/08), [[ՈՒԵՖԱ Սուպեր գավաթ|ՈՒԵՖԱ Սուպերգավաթակիր]] (2008), «[[Զենիթ-2 (ֆուտբոլային ակումբ)|Զենիթ-2]]»-ը և «[[Դինամո (ֆուտբոլային ակումբ, Սանկտ Պետերբուրգ)|Դինամո]]»-ն հանդես են գալիս Առաջին դիվիզիոնում, «Դինամո-2»-ը՝ Երկրորդ դիվիզիոնում։
* Հոկեյ՝ [[СКА (հոկեյի ակումբ)|СКА]], Մայրցամաքային հոկեյի լիգայի ամենաուժեղ ակումբներից մեկը, [[Գագարինի գավաթ]]ակիր (2014/2015, 2016/2017), «СКА-Нева» և «Դինամո Սանկտ Պետերբուրգ» հոկեյի ակումբները, «СКА-1946», «СКА-Серебряные Львы»<ref>[http://whl.khl.ru/teams/68062/ Клубы: Динамо]</ref։
 
* Բասկետբոլ՝ «[[Զենիթ (բասկետբոլի ակումբ)|«Զենիթ»]]»-ը հանդես է գալիս ՎՏԲ-ի միասնական լիգայում, «[[Սպարտակ (բասկետբոլի ակումբ, Սանկտ Պետերբուրգ)|«Սպարտակ»]]»-ը 2014 թվականից հանդես է գալիս սիրողական մրցումներում, «[[Դինամո (բասկետբոլի ակումբ, Սանկտ Պետերբուրգ)|«Դինամո»]]» (գործել է 2004֊2006 թվականներին)։
* Վոլեյբոլ՝ «[[Ավտոմոբիլիստ (վոլեյբոլի ակումբ, Սանկտ Պետերբուրգ)|«Ավտոմոբիլիստ»]]»՝ հանդես է գալիս Ռուսաստանի առաջնության Բ բարձրագույն լիգայում, «[[Լենինգրադկա (վաոլեյբոլի ակումբ)|«Լենինգրադկա»]]»-ն հանդես է գալիս Ռուսաստանի առաջնության սուպերլիգայում։
* Մինի ֆուտբոլ՝ «[[Պոլիտեխ (մինի ֆուտբոլի ակումբ)|«Պոլիտեխ»]]», որը հանդես է գալիս [[Մինի ֆուտբոլի Ռուսաստանի առաջնություն|Սուպերլիգայում]], «[[Ավրորա (կանանց ֆուտբոլի ակումբ)|«Ավրորա»]]» (կանանց մինի ֆուտբոլի ակումբ)։
* Ձեռքի գնդակ՝ «[[Լեսգաֆտ-Նևայի համալսարան|«Լեսգաֆտ-Նևայի համալսարան»]]»՝ Ռուսաստանի առաջնության սուպերլիգայի տղամարդկանց ամենաուժեղ ակումբներից մեկը։
* Մականախաղ՝ «[[Մետրոստրոյ (մականախաղի ակումբ)|«Մետրոստրոյ»]]» (կանանց հոկեյի ակումբ)։
* Ամերիկյան ֆուտբոլ՝ «Գրիֆոններ»՝ Ռուսաստանի 2015 թվականի չեմպիոններ, 2016 թվականից հանդես է գալիս Պրեմիեր դիվիզիոնում, «Հյուսիսային լեգեոն»՝ 2016 թվականից հանդես է գալիս Հյուսիս դիվիզիոնում, «Վալկիրիաներ»՝ 2016 թվականից հանդես է գալիս Ֆինլանդիայի Բարձրագույն լիգայում։
 
<center><gallery widths="200" heights="210">
Պատկեր:RUS-2016-Aerial-SPB-Krestovsky Stadium 01.jpg|[[Կրեստովսկի (մարզադաշտ)|«Կրեստովսկի» մարզադաշտ]]
Տող 751 ⟶ 753՝
 
== Դիվանագիտական ներկայացուցչություններ ==
ՌԴ երկրորդ քաղաքում բացվել են 50 օտարերկրյա հյուպատոսարաններ<nowiki><ref></nowiki>[http://www.spbconsulate.ru/ Սանկտ Պետերբուրգի հյուպատոսություններ]</ref>։ Դրանք ոչ միայն մուտքի և ելքի թույլտվություն են տրամադրում ռուսաստանցիներին, այլև օգնում ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց, նպաստում մշակութային և տնտեսական կապերի զարգացմանը։ Շատերը սպասարկում են [[Հյուսիսարևմտյան դաշնային տարածաշրջան (ՌԴ)|Հյուսիսարևմտյան տարածաշրջանի]] ուրիշ մարզեր՝ [[Կարելիայի Հանրապետություն|Կարելիայի Հանրապետությանը]], [[Մուրմանսկի մարզ|Մուրմանսկի]], [[Արխանգելսկի մարզ|Արխանգելսկի]], [[Նովգորոդի մարզ|Նովգորոդի]] և այլ մարզերի բնակիչներին։
 
1990-2000-ական թվականների ընթացքում Սանկտ Պետերբուրգում սկիզբ դրվեց միջազգային սուբյեկտների հիմնադրմանը։ Հյուսիսային մայրաքաղաքում բացվել են հետևյալ հյուպատոսությունները՝
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սանկտ_Պետերբուրգ» էջից