«Թերսնուցում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 3.
 
'''Թերսնուցում''' (սովահարություն<ref name=Dor2017>{{DorlandsDict|five/000062745|malnutrition}}</ref><ref name=FFL2010>{{cite book|title=Facts for life|date=2010|publisher=United Nations Children's Fund|location=New York|isbn=978-92-806-4466-1|pages=61 and 75|edition=4th|url=http://www.unicef.org/nutrition/files/Facts_for_Life_EN_010810.pdf}}</ref>) ընդհանուր տերմին է, որը միավորում է իր մեջ թերի սնվեու բոլոր հետևանքները։ Հաճախ օրգանիզմում սնուցող նյութերը չափից շատ են, կամ հակառակը՝ քիչ։ Օրգանիզմի համր մեծ նշանակություն ունեն [[Կալորիա|կալորիաներ]]ը, [[սպիտակուց]]ները, [[ածխաջրեր]]ը, [[վիտամիններ]]ը կամ [[Հանքանյութ|հանքանյութեր]]ը։ Դրանց պակասը կամ ավելցուկը մեծ խնդիրներ կարող է առաջացնել։ Ամենահաճախ հանդիպող [[հիվանդություն]]ները լինում են հենց օգտակար նյութերի պակասի դեպքում։ Թերսնուցումը հատկապես վտանգավոր է [[Հղիություն (մարդ)|հղիության]] շրջանում և մինչև երկու տարեկան հասակում, քանի որ կարող է մտավոր և ֆիզիկական խնդիրներ աեաջացնել։ Լռիվ թերսնուցման (սվամահության) աղտանիշներից են՝ կարճ հասակը, չափից նիհար մարմինը, ուռած ոտքեր ու որովայն, ցածր էներգիա։ Թերսնուցման դեպքում վարակվելու հավանականությունը ավելի մեծ է [[Ցրտահարություն (բժշկություն)|ցրտահարության]] ժամանակ։
 
Թերսնուցումը առավել հաճախ կապված է որակյալ [[սնունդ]]ի պակասի հետ։ Դրա հիմնական պատճառը սննդի բարձր [[Գին|գներ]]ն են և աղքատությունը: Նորածին երեխաների մոտ թերսնուցմ և մի շարք վարակիչ հիվանդություններ են առաջանում [[Կրծքավանդակ|կրծքով]] չկերակրելու պատճառով․ Տարբերում են թերսնուցման երկու տեսակ՝ Սպիտակուցային էներգիայի և դիետիկ անբավարարվածություններ։ Սպիտակուցային էներգիայի անբավարարությունը ունի երկու ձև՝ Մարազմ (սպիտակուցների և կալորիների պակաս) և կվաշյորկոր (սպիտակուցների պակասը): Մարդու օրգանիզմում բացակայող հիմնական միկրոէլեմենտներից են [[Երկաթ|երկաթը]], [[յոդ|յոդը]] և այլ վիտամինները։
 
Ըստ 2015 թվականի տվյալներին աշխարհում գրանցվել է 793 [[միլիոն]] (ընդհանուր բնակչության 13 տոկոսը) թերի սնուցվող մարդ: 1990 թվականին թերի սնվողները կազմում էին բնակչության 23 տոկոսը։ Մարդկանց թիվը կրճատվել էր 216 միլիոնով։ 2012 թվականի տվյալներից պարզ դարձավ, որ աշխարհում մոտ մեկ [[միլիարդ]] մարդ ունի [[վիտամին]]ների և [[հանքանյութ]]երի անբավարարվածություն։ 2015 թվականին սպիտակուցային էներգիայի անբավարարության պատճառով մահացել է 323.000 մարդ, իսկ 1990 թվականին՝ 510.000 մարդ։ Յոդի և երկաթի անբավարարվածության հետևանքով գրանցվել է 83․000 մահվան դեպք։ 2010 թվականին գրանցվել է կանանց և երեխաների մոտ 1.5 մլն․ մահվան դեպք։ Ըստ որոշ տվյալների թիվը հասնում է 3 միլիոնի։ 2013 թվականին թերսնուցումը ամենից հաճախ հանդիպում էր զարգացող երկրներում։ Մահացածնորի մեծ մասը հղի կանայք էին, մինչև հինգ տարեկան երեխաներ և մեծահասակներ։<ref>{{cite book|last1=editors|first1=Ronnie A. Rosenthal, Michael E. Zenilman, Mark R. Katlic,|title=Principles and practice of geriatric surgery|date=2011|publisher=Springer|location=Berlin|isbn=9781441969996|page=78|edition=2nd|url=https://books.google.com/books?id=VcgmpMZE6a8C&pg=PA87}}</ref>