«Ֆրանսիայի չորրորդ հանրապետություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 51.
| Նշումներ =
}}
'''Ֆրանսիայի չորրորդ հանրապետություն''' -, [[Ֆրանսիա]]յի պետականության պատմության 1946-1958 թթ.թվականների ժամանակաշրջանըժամանակաշրջանը։
 
[[1946 թվական]]ի [[հունիսի 2]]-ին ընտրված Սահմանադիր ժողովը սեպտեմբերին ընդունեց նոր սահմանադրության նախագիծը, որը հավանության արժանացավ [[1946 թվական]]ի [[հոկտեմբերի 13]]-ին անցկացված [[հանրաքվե]]ով: Նոր սահմանադրությանը բնորոշ էին խորհրդարանական կարգի առկայությունը, հանրապետության նախագահի իշխանության թուլացումը<ref name="ReferenceA">"France", Microsoft® Encarta® Encyclopedia 2001</ref>:
Տող 72.
[[1958 թվական]]ի մայիսին ալժիրյան [[ճգնաժամ]]ի ալիքի վրա իշխանության գլուխ անցավ Շառլ դը Գոլը: Զբաղեցնելով [[վարչապետ]]ի պաշտոնը՝ նա սահմանադրական մի շարք բարեփոխումներ իրականացրեց, որոնք հանգեցրին Ֆրանսիայում նախագահական հանրապետության հաստատմանը: 1958 թվականի նոյեմբերին նոր [[սահմանադրություն]]ը ընդունվեց հանրաքվեով, և հանրապետության գործող նախագահ Կոտին նոյեմբերին ստորագրեց այն: Դրանով իսկ դրվեց չորրորդ հանրապետության վերջը և հինգերորդի սկիզբը: Այդ նույն տարվա դեկտեմբերին [[Շառլ դը Գոլ]]ը ընտրվեց հանրապետության [[նախագահ]]<ref> Alan Fimister, ''Robert Schuman: Neo-Scholastic Humanism and the Reunification of Europe'' (2008) </ref>:
 
== Տնտեսություն ==
'''ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆԸ'''
 
Չորրորդ հանրապետության օրոք ազգայնացվեցին ածխի, գազի, ավտոմեքենաշինական ու ավիացիոն արդյունաբերությունը, խոշորագույն հինգ բանկ, խնայդրամարկղերը, ապահովագրական ընկերությունների մի մասը: Ազգայնացված ձեռնարկություններում ստեղծվեցին վարչական խորհուրդներ, որոնցում ընդգրկված էին նաև աշխատավորներ:
 
Տող 90 ⟶ 89՝
փոստային կապի և հեռահաղորդակցության օպերատոր - PTT - Postes, télégraphes et téléphones —ը:
 
== Երկրի առաջնորդներ ==
'''ՆԱԽԱԳԱՀՆԵՐԸ ԵՎ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱՎՈՐ ԱՅԼ ԳՈՐԾԻՉՆԵՐԸ'''
 
Չորրորդ հանրապետության նախագահներ են եղել.
 
* Վենսան Օրիոլը (մինչև 1954 թ.)
 
* Ռենե Կոտին
 
Քաղաքական նշանավոր գործիչներ էին՝ վարչապետներ Ռենե Պլևենը (երկու ժամկետ է ղեկավարել կառավարությունը), Գի Մոլլը (1956-1957 թթ.), ինչպես նաև Անտուան Պինեն, Ռոբեր Շումանը, Պիեռ Պֆիմլենը:
 
== Պետական կարգ ==
'''ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳԸ'''
Օրենսդիր մարմիններն էին. Հանրապետության խորհուրդը, որն ընտրվում էր Ազգային ժողովի և ընտրարարների կոլեգիաների կողմից, ինչպես նաև հենց ինքը՝ Ազգային ժողովը, որն ընտրվում էր ժողովրդի կողմից:
 
Օրենսդիր մարմիններն էին. Հանրապետության խորհուրդը, որն ընտրվում էր Ազգային ժողովի և ընտրարարների կոլեգիաների կողմից, ինչպես նաև հենց ինքը՝ Ազգային ժողովը, որն ընտրվում էր ժողովրդի կողմից:
 
Պետության գլուխը հանրապետության նախագահն էր, որն ընտրվում էր Ազգային ժողովի և Հանրապետության խորհրդի կողմից:
Տող 110 ⟶ 107՝
Սահմանադրական վերահսկողության մարմինը Սահմանադրական կոմիտեն էր, որը նշանակվում էր Ազգային ժողովի ու Հանրապետության խորհրդի կողմից: Դատական մարմիններում ծառայության նշանակման համար կադրեր ընտրող մարմինը Մագիստրատուրայի բարձրագույն խորհուրդն էր, որը նշանակվում էր Ազգային ժողովի և հեղինակություն վաստակած դատավորների կողմից:
 
== Քաղաքական կուսակցություններ ==
'''ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԿՈւՍԱԿՑՈւԹՅՈւՆՆԵՐԸ'''
 
=== Ձախակողմյան ===
'''Ձախեր'''
 
* Ֆրանսիայի կոմունիստական կուսակցություն -կուսակցություն՝ կոմունիստական
 
'''=== Ձախակենտրոն''' ===
 
* Ֆրանսիայի սոցիալիստական կուսակցություն -կուսակցություն՝ սոցիալիստական
 
'''=== Կենտրոնամետ''' ===
 
* Արմատական հանրապետական և արմատական սոցիալիստական կուսակցություն -կուսակցություն՝ ազատական
 
* Ժողովրդական-հանրապետական շարժում -շարժում՝ քրիստոնեա-դեմոկրատական
 
'''=== Աջակենտրոն''' ===
 
* Անկախների և ագրարայինների ազգային կենտրոն -կենտրոն՝ պահպանողական
 
=== Աջակողմյան ===
'''Աջեր'''
 
* Ֆրանսիական ժողովրդի միավորում -միավորում՝ պահպանողական
 
ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԲԱԺԱՆՈւՄԸ
 
== Վարչատարածքային բաժանում ==
Չորրորդ հանրապետության ժամանակաշրջանում Ֆրանսիան կենտրոնացված ունիտար պետություն էր, որի տարածքը բաժանված էր դեպարտամենտների, վերջիններս էլ՝ համայնքների: Դեպարտամենտների ներկայացուցչական մարմինները գերագույն խորհուրդներն էին, համայնքներինը՝ համայնքային խորհուրդները:
 
Տարածաշրջանային 22 օկրուգները (ֆր.՝ circonscriptions d'action regionale)
 
(Հյուսիս-արևելք)
 
Էլզաս
 
Լոթարինգիա
 
Շամպեն-Արդեններ
 
Բուրգունդիա
 
Ֆրանշ-Կոնտե
 
(Հյուսիս-արևմուտք)
 
Նոռ-պա-դե Կալե
 
Պիկարդիա
 
Իլ-դը-Ֆրանս
 
Վերին Նորմանդիա
 
Ներքին Նորմանդիա
 
Բրետան
 
Լուարի երկրամաս
 
Կենտրոն - Լուարի հովիտ
 
(Հարավ-արևմուտք)
 
Լիմուզեն
 
Ակվիտանիա
 
Պիրենեյներ-հարավ
 
(Հարավ- արևելք)
 
Օվերն
 
Ռոն
 
Ալպեր
 
Պրովանս և Կորսիկա
 
Լանգեդոկ-Ռուսիլիոն
 
4 անդրծովյան դեպարտամենտները (les territoires d'outre-mer).
 
Գվադելուպա
 
Մարտինիկա
 
Գվիանա
 
Ռեյունիոն
 
Անդրծովյան տարածքները (les territoires d'outre-mer).
 
Ֆրանսիական Արևմտյան Աֆրիկա
 
(Արևմտյան ափ)
 
Մավրիտանիա
 
Սենեգալ
 
Գվինեա
 
Սուդան (Մալի)
 
(Հարավարևմտյան ափ)
 
Կոտ-դ՛Իվուար
 
Դագոմեա (Բենին)
 
Վերին Վոլտա (Բուրկինա-Ֆասո)
 
Նիգեր
 
Ֆրանսիական Արևադարձային Աֆրիկա
 
Չադ
 
Ուբանգի-Շարի (ԿԱՀ)
 
Կոնգո
 
Գաբոն
 
Մադագասկար
 
Ֆրանսիական տիրույթներ Հնդկաստանում
 
Ֆրանսիական Սոմալի (Ջիբութի)
 
Կոմորյան կղզիներ
 
Նոր Կալեդոնիա
 
Ֆրանսիական Պոլինեզիա
 
Սեն-Պիեռ և Միքելոն
 
Ալժիր (Ալժիր, Օրան, Կոնստանտինա և Հարավային տարածքներ)
 
ՈւԺԱՅԻՆ ԿԱՌՈւՅՑՆԵՐ
 
Ֆրանսիական բանակ
 
1-ին կորպուս (Փարիզ, Իլ դը Ֆրանս)
 
2-րդ կորպուս (Լիլ, Նոռ-պա-դե-Կալե)
 
3-րդ կորպուս (Ռեն, Բրետան)
 
4-րդ կորպուս (Բորդո, Ակվիտանիա)
 
5-րդ կորպուս (Թուլուզ, Հարավ-Պիրենեյներ)
 
6-րդ կորպուս (Մեց, Լոթարինգիա)
 
7-րդ կորպուս (Դիժոն, Բուրգունդիա)
 
8-րդ կորպուս (Լիոն, Ռոն-Ալպեր)
 
9-րդ կորպուս (Մարսել, Պրովանս-Ալպեր-Լազուրե ափ)
 
10-րդ կորպուս (Ալժիր, Ալժիր)
 
== Ծանոթագրություններ ==