«Պելտյեի էֆեկտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Պելտյեի էֆեկտը թերմոէլեկտրական '''[[Ջերմաէլեկտրական երևույթներ|երևույթ]] է, երբ 2 տարբեր հաղորդիչների հպման([[Զոդում|զոդման]]) հատվածով հոսանք անցնելիս մի հաղորդչից մյուսը ջերմության քանակ է անցնում։

Անցած [[Ջերմաքանակ|ջերմաքանակի]] մեծությունը և ուղղությունը կախված են հպվող նյութերի տեսակից և անցնող էլեկտրական հոսանքի ուժից և  ուղղությունից։  

: <math>Q </math> — կլանված կամ անջատված [[Ջերմության քանակ|ջերմության քանակն]] է;

: <math>I< /math> — հոսանքի ուժը;

: <math>t </math> — հոսանքի անցման ժամանակը;

: <math>\Pi </math> — Պելտյեր գործակիցն է, որը ըստ<nowiki/>[[Ուիլյամ Թոմսոն| Թոմսոնի]] 2րդ հարաբերության, կախված է թերմոԷլշուի <math>\alpha </math><math>{\displaystyle \Pi =\alpha T}</math>, որտեղ <math> T </math> բացարձակ ջերմաստիճանն է, արտահայտված բացարձակ միավորով([[Կելվին (չափման միավոր)|K]]).

Պելտյեի էֆեկտը բացահայտել է ֆրանսիացի ֆիզիկոս Ժան Շարլ Պելտյեն՝ վիսմուտից[[Բիսմութ|բիսմութից]] պատրաստված լարով(որին միացված են եղել պղնձի լարեր) էլեկտրական հոսանք բաց թողնելիս՝ 1834թ-ին։ Ավելի ուշ՝ 1838թ-ին էֆեկտն ուսումնասիրվել է Լենցի կողմից, ով փորձի ժամանակ [[Բիսմութ|բիսմութի]] և [[Ծարիր|ծարիրի]] զոդման տեղում տեղադրեց ջրի կաթիլ։ Մի ուղղությամբ հոանք բաց թողնելիս ջրի կաթիլը վեր էր ածվում [[Սառույց|սառույցի]], իսկ հոսանք ուղղությունը փոխելիս սառույցը հալչում էր, ինչը թույլ տվեց հաստատել, որ փորձում հոսանքի ուղղությունը փոխելիս բացի [[Ջոուլ-Լենցի օրենք|ջոուլյան ջերմությունից]] կլանվում կամ անջատվում է հավելյալ ջերմություն, որն էլ անվանվեց Պելտյեր ջերմություն։ Պելտյեի էֆեկտը հանդիսանում է Զեեբեկի էֆեկտի հակառակ էֆեկտը։

Պելտյեի էֆեկտի առաջացման պատճառը հետևյալն է։ 2 նյութերի հպման տեղում առաջանում է պ<nowiki/>[[Պոտենցիալների կոնտակտային տարբերություն|ոտենցիալների կոնտակտային տարբերություն]], որն էլ ստեղծում է ներքին կոնտակտային դաշտ։ Եթե կոնտակտով [[էլեկտրական հոսանք]] է անցնում, ապա այդ դաշտը կամ կդիմադրի անցնող հոսանքին, կամ հակառակը՝ կհեշտացնի դրա անցումը։ Եթե հոսանքն անցի կոնտակտային դաշտին հակառակ ուղղույթյամբ, ապա արտաքին աղբյուրը պետք է հավելյալ <nowiki/>[[էներգիա]] ծախսի, որը կանջատվի կոնտակտի վրա՝ այն տաքացնելով։ Եթե հոսանքն անցնի կոնտակտային դաշտի ուղղությամբ, ապա դաշտը աշխատանք կկատարի [[Լիցք|լիցքերի]] տեղափոխման համար, և դրա համար անհրաժեշտ էներգիան կվերցնի նյութից, ինչի հետևանքով էլ նյութը կոնտակտի հատվածում կսառչի։