«Սիրիա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 30.
|national_anthem = "حماة الديار"<br />{{small|''[[Հումաթ ադ-Դիառ|Հայրենյաց պաշտպաններ]]''}}<br /><center>[[Պատկեր:National Anthem of Syria.ogg]]</center>
|}}
'''Սիրիա''' ({{lang-ar|سوريا}}՝ ''Սուրիա''), պաշտոնական անվանումը՝ '''Սիրիայի Արաբական Հանրապետություն''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية السورية}} ''ալ-Ջումհուրիա ալ-Արաբիյյա աս-Սուրիա''), պետություն «[[Առաջավոր Ասիա]]յում»՝ [[Արաբական Արևելք]]ում։ Սիրիայի ցամաքային սահմանագիծը 2 հազար 363 կմ է
Սիրիայի տարածքը շուրջ 185 000 քառ. կմ է<ref>http://www.azg.am/AM/2016012917 | Գնդապետ Մնացական Ռ. Խաչատրեան, ռազմական պատմաբան, ՍԻՐԻԱԿԱՆ ՌԱԶՄԱՃԱԿԱՏՈՒՄ ԿԱՐՈՂ Է ՎՃՌՈՒԵԼ ՄԵՐՁԱՎՈՐ ԱՐԵՎԵԼՔԻ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ, մասն 2-րդ, «ԱԶԳ» ՕՐԱԹԵՐԹ #3, 29-01-2016</ref> և [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետությանը]] գերազանցում է ավելի քան 6 անգամ։ Բաժանված է [[Սիրիայի մարզեր|տասնչորս մարզի]]՝ «մուհաֆազա»-յի ({{lang-ar|محافظة}}), որոնք էլ իրենց հերթին կազմված են [[Սիրիայի գավառներ|65 գավառներից]]՝ «մենտակադոն»-ներից ({{lang-ar|منطقة}}), վերջիններս՝ [[Սիրիայի շրջաններ|284 շրջաններից]]՝ «նահիեթուն» ({{lang-ar|ناحية}})։ Մարզի՝ ''մուհաֆազ''-ի կարգավիճակ ունի նաև մայրաքաղաք [[Դամասկոսի մարզ|Դամասկոսը]]:
Տող 60.
== Պատմություն ==
[[Ֆրանսիա]]կան տիրապետությունից Սիրիան անկախացել է [[1946]] թվականին, սակայն, երկիրն ունի շուրջ 6000 տարվա պատմություն։ Մայրաքաղաքն է [[Դամասկոս]]ը, որն հանդիսացել է կարևորագույն քաղաք նախկին իսլամական կայսրություններում։ Երկրի տնտեսական մայրաքաղաքը [[Հալեպ]]ն է, խոշոր քաղաքներ են նաև ՝ [[Հոմս]], [[Համա]], [[Իդլիբ]], [[Ռակկա]] և այլն։ Խոշոր նավահանգստային քաղաքներ են [[Լաթակիա]]ն և [[Տարտուս]]ը։
Վաղ անցյալում Սիրիայի տարածքը կազմել է հնագույն [[Խեթեր|Խեթական]], Միտանի, [[Ասորիք|Ասորիք պետության]], Նորբաբելոնական թագավորության, [[Աքեմենյան]] թագավորության մաս, այնուհետև եղել է [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] կայսրության, ապա՝ [[Սելևկիա|Սելևկյան]], [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմեական]] և [[Բյուզանդական կայսրություն]]ների կազմում։ [[7-րդ դար]]ում [[Արաբական թերակղզի|Արաբական թերակղզուց]] այստեղ են ներխուժել մուսուլման [[արաբներ]]ը։ Հենց այդ ժամանակից էլ սկսվել է երկրամասի արաբականացումն ու իսլամացումը։ XI դարում Սիրիայի տարածքի մեծ մասը գրավել են սելջուկյան թուրքերը, որոշ շրջաններ՝ խաչակիրները։ [[13-րդ դար]]ում Սիրիայի զգալի մասին հաջորդաբար տիրել են եգիպտական մամլուքները և մոնղոլները։ [[1516]]–[[1918]] թվականներին երկիրը եղել է [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] տիրապետության տակ։ [[1918]] թվականին արաբական զորքերը մտան Դամասկոս և Խան Թումանի ճակատամարտում հաղթելով թուրքերին՝ ազատագրեցին Հալեպը։ Դրանով վերջ դրվեց թուրքական չորսդարյա տիրապետությանը Սիրիայում։ [[1920]] թվականին Սիրիան հռչակվեց անկախ թագավորություն։ Սակայն [[Մեծ Բրիտանիա]]ն ու [[Ֆրանսիա]]ն չճանաչեցին երկրի անկախությունը։ Ֆրանսիան ստացավ Սիրիայի և [[Լիբանան]]ի կառավարման մանդատը։
Համառ պայքարի շնորհիվ [[1946]] թվականին ապրիլի 17-ին սիրիացիներին հաջողվեց երկրից դուրս մղել օտարերկրյա զորքերը։ [[1956]]-[[1961]] թվականներին Սիրիան և [[Եգիպտոս]]ը միացել են և ստեղծել են Միացյալ Արաբական Հանրապետությունը։ Այնուհետև [[1961]] թվականին և հռչակել է իր անկախությունը։ [[1967]] թ.-ի [[Վեցօրյա պատերազմ]]ում, Իսրայելը գրավել է [[Գոլանի բարձրունքներ|Գոլանի բարձրունքը]] Սիրիայից։ Սակայն այն մինչ այսօր չի ճանաչվում միջազգային հանրության կողմից որպես Իսրայելի մաս՝ այս տարածքում տեղակայված են խաղաղապահներ։
[[1970]]-ական թվականներից Սիրիան որոշակի ռազմական ներկայություն է պահպանում Լիբանանում և ակտիվ մասնակցություն ունենում մերձավորարևելյան հակամարտության կարգավորման խնդրում։ Սիրիան զորքերը Լիբանանից դուրս եկան [[2006]] թվականին, սակայն Սիրիան մինչև այսօր պահպանում է իր ազդեցությունը Լիբանանի վրա։
Տող 202.
=== Համաշխարհային ժառանգություն ===
{{Հիմնական|ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտները Սիրիայում}}
<gallery mode="packed-hover" heights="110px">
Umayyad_Mosque-Dome_of_the_Treasury211099.jpg|[[Հին Դամասկոս]] <br />[[Դամասկոս]]
Roman_theatre,_bosra,_syria,_easter_2004.jpg|[[Բոսրայի անֆիթատրոն]]<br />[[Բոսրա]]
| |||