«Ամազոնյան վիկտորիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ամազոնյան վիկտորիան({{lang-la|Victoria amazonica}}) մեծ, ջրային տրոպիկական խոտաբույս է<ref name="victoria-adventure">[http://www.victoria-adventure.org/victoria/mike/gardeners_chronicle_pm.html Victoria regia]</ref><ref name="falconlabs">[http://www.falconlabs.ru/encikloped.php?elsh=1401 Victoria regia (виктория королевская или виктория амазонская)]</ref>: Վիկտորիա ամազոնյան (Victoria amazonica) հանդիպումՀանդիպում է աշխարհի ամենաջրառատ գետի՝ [[Ամազոն|Ամազոնի]] ծանծաղուտներում: Այն բավականին տարօրինակ և զարմանահրաշ բույս է, որը բաղկացած է ջրի մակերեսին լողացող 1,5-ից մինչև 2,0 մետր [[տրամագիծ]] ունեցող 1-2 հսակայական [[Տերև|տերևներից]], մինչև 2 մետր [[Երկարություն|երկարությամբ]] տերևակոթունից և հսակայական [[Ծաղիկ|ծաղիկներից]]:

Բույսը հայտնաբերել է [[Անգլիացիներ|անգլիացի]] ճանապարհորդ Ռիչարդ Շոմբբուրգը<ref>{{Cite book|title=Հետաքրքրաշարժ բուսաբանություն|last=Հարությունյան|first=Լ.Վ՚|publisher=Երևանի Հայբուսակ հրատարակչություն|year=2003|isbn=|location=Երևան|pages=45}}</ref> 1837 թվականին և ի պատիվ [[Անգլիա|Անգլիայի]] թագուհու այն անվանել է վիկտորիա: Հետագայում այն անվանվել է արքայական կամ ամազոնյան վիկտորիա:

Վիկտորիայի կլոր և տաշտականման տերևները ներքևից ծածկված են ուժեղ զարգացած ջլերի ցանցով<ref name="victoria-adventure2">[http://www.victoria-adventure.org/victoria/mike/gardeners_chronicle_pm.html Victoria regia]</ref>: Այն տերևին մեծ ամրություն է տալիս և ունի [[Օդ|օդով]] լցված ամուր [[Հյուսվածք|հյուսվածքներ]], որոնց շնորհիվ տերևը ոչ միայն մնում է ջրի [[Մակերես|մակերեսին]], այլև հեշտությամբ կարող է պահել մինչև 50 կիլոգրամ ծանրություն<ref name="viktoriya-amazonskaya">[http://wolffia.ru/r/viktoriya-amazonskaya/ Виктория амазонская или кувшинка Виктория регия (лат. Victoria amazonica) {{deadlink}}{{v|8|2|2013}}]</ref>: Այսինքն՝ նա իր վրա հեշտությամբ կարող է պահել 14-15 տարեկան [[երեխա]]: Ինչպես պատմում են ճանապարհորդները վիկտորիայի վրա հավաքված ջրում, ինչպես տարրայում, լողանում են զանազան [[թռչուններ]]:

Զարմանահրաշ են նրա հսկայական ծաղիկները, դրանց տրամագիծը անցնում է 25-40 սանտիմետրից<ref name="falconlabs2">[http://www.falconlabs.ru/encikloped.php?elsh=1401 Victoria regia (виктория королевская или виктория амазонская)]</ref>: [[Ծաղկում|Ծաղկումը]] տևում է ուղիղ 2 ցերեկ և 2 [[գիշեր]]: Ծաղիկները խիստ բուրումնավետ են, երեկոյան փակվում են և առավոտյան բացվում: [[Սպիտակ գույն|Սպիտակ]] են՝ կարմրավարդագույն միջնամասով, սակայն ծաղկման հաջորդ օրը բազմազան գունավորում են ստանում՝ մոռագույն կարմիրից մինչև մուգ բոսորագույն: Երբ [[Միջատներ|միջատների]] միջոցով տեղի է ունենում ծաղիկների [[Փոշոտում|փոշոտումը]], դրանք անմիջապես խոնարհվում են, սուզվում [[Ջուր|ջրի]] մեջ և այստեղ կազմավորում պտուղը՝[[Պտուղ|պտուղը]]՝ [[Ոլոռ|ոլոռի]] մեծությամբ սև<ref name="viktoriya-amazonskaya3">[http://wolffia.ru/r/viktoriya-amazonskaya/ Виктория амазонская или кувшинка Виктория регия (лат. Victoria amazonica) {{deadlink}}{{v|8|2|2013}}]</ref>, չափազանց համեղ [[Սերմ|սերմերով]]:

Այս հրաշալի բույսի տերևակոթունները, տերևների ներքին մակերեսը, ծաղկակիր [[Ցողուն|ցողունները]] և ծաղկի բաժակաթերթիկները ծածկված են սուր և խիտ փշերով, որպեսզի գետում վխտացող ագահ, [[Բուսակերություն|բուսակեր]] [[Ձկներ|ձկները]] չհոշոտեն դրանք<ref name="viktoriya-amazonskaya2">[http://wolffia.ru/r/viktoriya-amazonskaya/ Виктория амазонская или кувшинка Виктория регия (лат. Victoria amazonica) {{deadlink}}{{v|8|2|2013}}]</ref>:

Արքայական վիկտորիան խիստ քմահաճ [[Բույսեր|բույս]] է: Նա աճում է միայն այնպիսի ջրերում, որոնց [[Ջերմաստիճան|ջերմաստիճանը]] 25-ից չի իջնում 30-ից չի բարձրանում: Ահա թե ինչու մեր պայմաններում հնարավոր է այս հրաշալի բույսն աճեցնել միայն հատուկ [[Ջերմատուն|ջերմատներում]], որտեղ ջրի ջերմաստիճանը մշտապես պահպանվում է այդ սահմաններում: Սերմերի հասունացումը տևում է մինչև երկու [[ամիս]]: Վայրի [[Բնություն|բնության]] պայմաններում բույսը կարող է ապրել մինչև հինգ [[տարի]]<ref name="viktoriya-amazonskaya4">[http://wolffia.ru/r/viktoriya-amazonskaya/ Виктория амазонская или кувшинка Виктория регия (лат. Victoria amazonica) {{deadlink}}{{v|8|2|2013}}]</ref>:

Ամազոնյան վիկտորիան հանդիպում է Ամազոն գետի ափում, [[Բրազիլիա|Բրազիլիայում]] և [[Բոլիվիա|Բոլիվիայում]], ինչպես նաև Գայանա գետում, որը թափվում է [[Կարիբյան ծով|Կարիբյան ծովը]]: Պարոն Վիլիամ Ջեքսոն Հուկերը կարծում էր, [[Հարավային Ամերիկա|Հարավային Ամերիկայի]] [[Խաղաղօվկիանոսյան կղզիներ|խաղաղօվկիանոսյան]] [[Գետ|գետի]] առափնյա շրջանները չեն համապատասխանում բույսի բնական աճման համար, որի պատճառը գետի փոքր-ինչ արագ [[Հոսք|հոսքն]] է:

Հայտնի է վիկտորիայի մեկ այլ տեսակ՝[[Կենսաբանական տեսակ|տեսակ]]՝ խաչանման վիկտորիան (Victoria cruciana) , որը տարածված է նույնպես Հարավային Ամերիկայում՝ [[Պարանա (գետ)|Պարանա]] գետի ծանծաղուտներում: Վիկտորիայի այս տեսակը, իհարկե, իր [[Չափումներ|չափերով]] և շքեղությամբ զիջում է արքայական վիկտորիային: Այնուամենայնիվ, սա ևս համարվում է բուսական [[Աշխարհի յոթ հրաշալիքներ|աշխարհի]] հրաշալիքներից մեկը: