Վիքիպեդիա

«Մայա Էնջելոու»–ի խմբագրումների տարբերություն

Հոդված քննարկում

Մայա Էնջելոու (խմբագրել)

16:30, 10 Մայիսի 2018-ի տարբերակ

Ավելացվել է 9 բայտ ,  4 տարի առաջ
→‎Անձնական կյանքը
No edit summary
'''Մայա Էնջելոու''' (<ref>{{cite web|url = http://www.swisseduc.ch/english/readinglist/angelou_maya/pronun.html|title = Maya Angelou|date = դեկտեմբերի 17, 2013|publisher = SwissEduc.com}}</ref><ref>{{Cite journal|title = Dr. Maya Angelou|date = December 2009|last = Glover|first = Terry|journal = Ebony|issue = 2|page = 67|volume = 65}}</ref> ծնվ. '''Մարգարեթ Էնի Ջոնսոն''', {{ԱԾ}}), [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ամերիկացի]] [[գրող]], [[բանաստեղծ]] և քաղաքացիական իրավունքների պաշտպան։ Նա հրապարակել է յոթ ինքնակենսագրություններ, [[էսսե]]ների երեք գիրք, և բանաստեղծությունների ժողովածուներ։ Ավելի քան հիսուն տարվա ընթացքում նա եղել է մի շարք պիեսների, ֆիլմերի և հեռուստատեսային շոուների հեղինակ։ Նա բազում մրցանակների և ավելի քան 50 պատվավոր աստիճանների մրցանակակիր է։ Էնջելոուն առավել հայտնի է դարձել իր յոթ ինքնակենսագրությունների շնորհիվ, որտեղ պատմում է իր մանկության և վաղ պատանեկության մասին։ Առաջին «''[[Ես գիտեմ, թե ինչու է թռչունը վանդակում երգում]]''» ([[1969]]) ստեղծագործությունը պատմում է նրա մինչև 17 տարեկանը վարած կյանքի մասին։ Ստեղծագործությունը Մայա Էնջելոուին միջազգային ճանաչում է բերել և բուռն ընդունելության է արժանացրել։
 
Նա բանաստեղծ և գրող է դարձել մի շարք մասնագիտություններ փոխելուց հետո։ Եղել է խոհարար, մարմնավաճառ, գիշերային ակումբի պարուհի և կատարող, ''[[Porgy and Bess]]'' օպերայի անդամ, Քրիստոնեական Առաջնորդությանառաջնորդության Հարավայինհարավային համաժողովի համակարգող, [[Աֆրիկա]]յի ապագաղութացման ընթացքում [[Եգիպտոս]]ում և [[Գանա]]յում լրագրող։ Մայա Էնջելոուն եղել է [[դերասան]], գրող, ռեժիսոր, մի շարք ֆիլմերի, հեռուստաշոուների և պիեսների պրոդյուսեր։ Նա ակտիվ մասնակցություն է ունեցել 1955-1968 թվականներին [[ԱՄՆ]]-ում Քաղաքացիական իրավունքների շարժման ժամանակ և աշխատել է [[Մարտին Լյութեր Քինգ]]ի և [[Մալքոլմ Իքս]]ի հետ։ [[1990]]-ական թվականների սկզբին նա տարեկան գրեթե 80 դասախոսություն է կարդացել։ [[1993]] թվականին Էնջելոուն ասմունքեց իր «Առավոտվա զարկերակին» բանաստեղծությունը նախագահ [[Բիլ Քլինթոն]]ի երդմնակալության ժամանակ՝ դառնալով նման պատվի արժանացած առաջին բանաստեղծը [[Ռոբերտ Ֆրոսթ]]ի՝ [[1961]] թվականին [[Ջոն Քենեդի]]ի երդմնակալությանը ելույթ ունենալուց հետո։
 
«''Ես գիտեմ, թե ինչու է թռչունը վանդակում երգում''» ստեղծագործության հրապարակմամբ Էնջելոուն հրապարակավ քննարկեց իր անձնական կյանքի դրվագները։ Էնջելոուն՝ որպես խոսնակ հարգված է սևամորթ տղամարդկանց և կանանց կողմից, և նրա աշխատանքները համարվում են Սևական մշակույթի պաշտպանությանն ուղղված ստեղծագործություններ։ Փորձեր էին արվում ԱՄՆ-ի գրադարաններում արգելել նրա գրքերը, սակայն Մայա Էնջելոուի աշխատանքները լայնորեն գործածվում են [[դպրոց]]ներում և համալսարաններում։ էնջելոուի խոշորագույն աշխատանքները որակվում են որպես ինքնակենսագրական գեղարվեստական գրականություն, սակայն շատ քննադատներ դրանք բնորոշում են որպես [[ինքնակենսագրություն]]ներ։ Նա գիտակցված փորձեր է կատարել՝ փոխելու ինքնակենսագրության ընդունված կառուցվածքը՝ քննադատելով, ընդլայնելով և փոփոխելով ժանրը։ Նրա գրքերը կենտրոնանում են այնպիսի թեմաների վրա, ինչպիսիք են [[ռասիզմ]]ը, [[անհատականություն]]ը, [[ընտանիք]]ը և ճանապարհորդությունը։
Չորս տարի անց երեխաների հայրը «գալիս է [[Սթեմփս]] առանց նախազգուշացման»<ref>Angelou (1969), էջ 52</ref> ու նրանց վերադարձնում իրենց մոր խնամքի տակ [[Սենթ Լուիս]]: Ութ տարեկանում, երբ նա դեռ ապրում էր մոր հետ, Էնջելոուին [[Սեռական բռնություն երեխաների նկատմամբ|սեռական բռնության]] էր ենթարկում ու բռնաբարում իր մոր սիրեկանը՝ Ֆրիման անունով մի տղամարդ: Էնջելոուն պատմում է եղբորը, ով պատմում է ընտանիքի մյուս անդամներին: Ֆրիմանը մեղավոր է ճանաչվում բայց բանտարկվում է միայն մի օրով: Իր ազատվելուց չորս օր անց նրան սպանում են, հավանաբար, Էնջելոուի հորեղբայրները<ref>{{cite book |title=Մայա Էնջելոուի «''Ես գիտեմ, թե ինչու է թռչունը վանդակում երգում''»: Դիպաշար|author=Braxton|publisher=Oxford University Press |year=1999 |page=121 |isbn=978-0-19-511607-6|first = Ջոան Մ.}}</ref>: Էնջելոուն համրանում է գրեթե հինգ տարով<ref>Lupton, էջ 5</ref>: Ինչպես ինքն է նշում. «Ես կարծում էի, որ իմ ձայնը սպանել է նրան: Ես սպանեցի այդ մարդուն, որովհետև ասացի նրա անունը: Ու հետո ես մտածեցի, որ էլ երբեք չեմ խոսի, որովհետև ձայնս ինչ-որ մեկին կսպանի»:<ref>{{cite web|url = http://www.bbc.co.uk/worldservice/specials/133_wbc_archive_new/page2.shtml| title = Maya Angelou I Know Why the Caged Bird Sings|date = October 2005|accessdate = December 17, 2013|publisher = [[BBC World Service]]|work=[[World Book Club]]}}</ref> Ըստ [[Մարսիա Գիլլսփի|Մարսիա Էնն Գիլլսփիի]] ու նրա պաշտոնակիցների, ովքեր գրել են Էնջելոուի կենսագրության մասին, Էնջելոուի լռության շրջանի ժամանակ է, որ նա զարգացնում է իր զարմանալի հիշողությունը, իր սերը գրքերի ու գրականության հանդեպ ու իր լսելու ու շրջակա աշխարհը զննելու կարողությունը: <ref>Gillespie, էջ 22</ref>
 
{{Quote box| quote=Եվ Էնջելոուի կյանքն իրոք առատ էր՝ Ճգնաժամի խրթին ժամանակաշրջանից Հարավ մինչև կավատ, մարմնավաճառ, գիշերային ակումբի երգչուհի, մենակատար [[ Porgy and Bess]]-ում, [[Մարտին Լյութեր Քինգ|Մարտին Լյութեր Քինգի]] [[Քրիստոնեական առաջնորդության հարավային համաժողով]]ի կազմակերպիչ, լրագրող [[Եգիպտոս|Եգիպտոսում]] ու [[Գանա|Գանայում]] դեկոլոնացման սուր օրերին, [[Մալքոլմ Էքս|Մալքոլմ Էքսի]] ուղեկից ու [[ՈւոտտսիՈւոտսի ապստամբություն|ՈւոտտսիՈւոտսի ապստամբության]] վկա: Նա գիտեր Քինգին ու ՄալկոլմինՄալքոլմին, [[Բիլլի Հոլիդեյ|Բիլլի Հոլիդեյին]] ու [[Էբբի ԼինքոլԼինքոլն|Էբբի Լինքոլնին]]:|source=-- [[Լեզվաբանություն|Լեզվաբան]] [[Ջոն ՄաքՎորթերՄըքՈւորթեր]], [[The New Republic]] <ref>{{cite news|last1=McWhorter|first1=John|title=Saint Maya Angelou: The Product of a Blissfully Bygone America|url=https://newrepublic.com/article/117924/saint-maya-angelou-product-blissfully-bygone-america|publisher=''[[The New Republic]]''|date=May 28, 2014|accessdate=December 25, 2016}}</ref>|align=left|width=25em}}Ֆրիմանի մահվանից քիչ անց Էնջելոուն ու իր եղբայրը ուղարկվում են հետ իրենց տատիկի մոտ:<ref>Gillespie, էջ 21–22</ref> Էնջելոուն նշում է, որ տիկին Բերթա Ֆլաուերսը, որը իր ուսուցիչն ու ընտանիքի բարեկամն էր, օգնեց նրան կրկին խոսել: Ֆլաուերսը նրան ծանոթացրեց այնպիսի գրողների հետ, ինչպիսիք են [[Չարլզ Դիքենս|Չարլզ Դիքենսը]], [[Ուիլյամ Շեքսպիր|Ուիլյամ Շեքսպիրը]], [[Էդգար Ալլան Պո|Էդգար Ալլան Պոն]], [[Դուգլաս Ջոնսոն|Դուգլաս Ջոնսոնն]] ու [[Ջեյմս Ջոնսոն|Ջեյմս Վելդոն Ջոնսոնը]]՝ հեղինակներ, որոնք մեծ ազդեցություն ունեցան նրա կյանքի ու կարիերայի վրա, ինչպես նաև [[Ֆրենսիս Հարպեր|Ֆրենսիս Հարպերը]], [[Էնն սպենսեր|Էնն Սպենսերն]] ու [[Ջեսսի ֆաուստետ|Ջեսսի Ֆաուստետը]]: <ref name="angelou-13">Էնջելոու (1969), էջ 13</ref><ref>Gillespie, էջ 23</ref><ref name="lupton-15">Լուպտոն, էջ 15</ref>{{Quote box|quote=Մինչ այսօր նրա կյանքի պատմությունը միաժամանակ հարց է առաջացնում, թե ինչ էիր դու անում քո կյանքում այսքան ժամանակ, ու ստիպում ուրախանալ, որ պարտավոր չես եղել անցնելու նրա անցածի կեսով:|source=-- [[ԳերրիԳարի Յանգ]], [[The Guardian]], [[2009]]|align=left|width=25em}}Երբ Էնջելոուն 14 տարեկան էր, նա ու իր եղբայրը կրկին տեղափոխվում են մոր մոտ, ով այդ ժամանակ ապրում էր [[Կալիֆոռնիա|Կալիֆոռնիայում]]՝ [[Օքլենդ (Կալիֆոռնիա)|Օքլենդում]]: [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ|Երկրորդ Աշխարհամարտի]] տարիներին Էնջելոուն հաճախում է [[Կալիֆոռնիա|Կալիֆոռնիաի]] Աշխատանքի Դպրոց: Մինչև ավարտելը՝ նա աշխատել է որպես [[Սան Ֆրանցիսկո|Սան Ֆրանցիսկոյի]] առաջին թխամաշկ կին [[Տրամվայ|տրամվայի]] վագոնավար: <ref>Gillespie, էջ 28</ref> Դպրոցն ավարտելուց երեք շաբաթ անց՝ 17 տարեկանում, ծնվում է նրա որդին՝ Կլայդը (ով հետագայում իր անունը փոխեց Գայ Ջոնսոնի): <ref>{{Cite news|title = 35 Who Made a Difference: Maya Angelou|date= November 1, 2005|url = http://www.smithsonianmag.com/people-places/10013086.html|last = Long|first = Richard|work = Smithsonian Magazine|accessdate = December 17, 2013}}</ref>
 
=== Հասուն տարիք և վաղ կարիերա: 1951–61 ===
[[2009]] թվականին բամբասանքների կայք [[TMZ]]-ն սխալաբար լուսաբանում է, որ Էնջելոուն հոսպիտալացվել է Լոս Անջելեսում, երբ նա ողջ և առողջ էր [[Սենթ Լուիս|Ստ. Լուիսում]], որն ըստ Էնջելոուի՝ ընկերների ու ընտանիքի անդամների շրջաններում իր մահվան մասին լուրերի պատճառ դարձավ:<ref name=":6">{{Cite news|title = Maya Angelou: 'I'm fine as wine in the summertime|date = November 13, 2013|url = https://www.theguardian.com/books/2009/nov/14/maya-angelou-interview|last = Younge|first = Gary|work = The Guardian|accessdate= December 20, 2013|publication-place = London}}</ref> [[2013]] թվականին Էնջելոուն ասում է իր ընկերուհի [[Օփրա Ուինֆրի|Օպրա Ուինֆրիին]], որ անցել է [[Unity Church]]-ի առաջարկած կուրսերից, որոնք իր համար հոգևոր առումով կարևոր էին:<ref>{{cite news|last=Chapman|first=Michael W|title=Maya Angelou: ‘God Loves Me’&nbsp;– ‘That’s Why I Am Who I Am’|url=http://www.cnsnews.com/news/article/michael-w-chapman/maya-angelou-god-loves-me-s-why-i-am-who-i-am|accessdate=July 30, 2015|work=CNS News.com|date=May 28, 2014}}</ref> Նա չի ստացել [[համալսարան]]ական կրթություն, բայց, ըստ [[Գիլլսփի]]ի, Էնջելոուն ցանկանում էր, որ բոլորը՝ ընտանիքից ու ընկերներից բացի, իրեն կոչեն «Դոկտոր Էնջելոու»: Նա ուներ երկու տուն Վինսթոն-Սալեմում ([[Հյուսիսային Կարոլինա]]) ու «թագավորական անկյուն»<ref name="younge2">{{cite news | last = Younge | first = Gary | title = Maya Angelou: 'I'm fine as wine in the summertime' | work = The Guardian | date =November 13, 2009 | url = https://www.theguardian.com/books/2009/nov/14/maya-angelou-interview | accessdate = December 13, 2013 | location = London}}</ref> [[Հաառլեմ|Հաառլեմում]], որը գնել է [[2004]]<ref name="newyorkcity">{{Cite news|url = https://www.nytimes.com/2014/05/30/nyregion/maya-angelou-often-left-new-york-but-she-always-came-back.html?_r=1|title = Maya Angelou Often Left New York, but She Always Came Back|last = Yee|first = Vivian|date =May 29, 2014|work = The New York Times|accessdate =November 18, 2014|page = A23}}</ref> թվականին ու հպարտանում էր իր «կյանքի ընթացքում հավաքած գրքերի աճող գրադարանով»<ref>Gillespie et al, էջ 150</ref>, բազում տասնամյակներում հավաքված արվեստի գործերով ու լավ կահավորված խոհանոցով: Յանգն ասում է, որ նրա [[Հարլեմ|Հաառլեմում]] տանը գտնվոմ են որոշ [[Աֆրիկա|Աֆրիկյան]] [[Որմնանկարչություն|որմնանկարներ]] ու Էնջելոուի նկարների հավաքածուն՝ ներառյալ մի քանի [[ջազ]]ային [[շեփոր]]ահարների դիմանկարներ, [[Ռոզա Փարքս]]ի ակվարելային գործը ու [[Ֆեյթ Ռինգգոլդ]]ի գործը, որը վերնագրված է «Մայայի կյանքի կաթսան»:<ref name="younge2" />
 
Ըստ [[ԳիլլսփիԳիլսփի|Գիլսփիի]]ի՝՝ նա տարեկան մի քանի տոնախմբություն էր ընդունում Վինսթոն-Սալեմի իր հիմնական բնակարանում: «Նրա խոհանոցային տաղանդը լեգենդի թեմա է՝ սկսած բարձրակարգ խոհանոցից մինչև հույժ տնական սնունդ»:<ref name="gillepsie-9" /> Վինսթոն-Սալեմ Ամսագիրը փաստում է. «Էնջելոուի [[Շնորհակալության օր]]վա ընթրիքների, [[Տոնածառ]]ի զարդարման երեկույթների կամ ծննդյան երեկույթների հրավիրատոմս ունենալը հանկարծ դարձավ քաղաքի ամենասպասելի հրավերքներից մեկը»:<ref name="hewlett" /> [[Նյու Յորք Թայմս|Նյու Յորք Թայմսը]], նկարագրելով Էնջելոուի [[Նյու Յորք|Նյույորքյան]] կյանքը, նշում է, որ նա հաճախ հյուրընկալում էր Ամանորյա շքեղ երեկույթներ:<ref name="newyorkcity" /> Նա համատեղել էր իր գրելու ու խոհարարական տաղանդները [[2004]] թվականի իր «[[Հալլելու՜յա: Ողջույնի սեղանը]]» գրքում, որում տեղ գտավ 73 բաղադրատոմս, որոնցից շատերը նա սովորել է իր տատիկից ու մորից, ինչպես նաև 28 վինետաներ:<ref>{{Cite news|title = Welcome to her world: Poet-author Maya Angelou blends recipes and memories in winning style|date = January 5, 2005|url = http://articles.chicagotribune.com/2005-01-05/entertainment/0501040395_1_angelou-potato-salad-delicious-dessert|last = Pierce|first = Donna|work = Chicago Tribune|accessdate =November 24, 2013}}</ref> Նա հետագայում թողարկում է իր երկրորդ խոհարարական գիրքը՝ «Հրաշալի սերունդ, ամբողջ օրը: Եփեք սքանչելի, կերեք խելամտորեն», [[2010]] թվականին, որը կենտրոնացված էր քաշը գցելու ու ճիշտ չափաբաժին ընտրելու վրա:<ref>{{Cite news|title = Maya Angelou's cookbook 'Great Food, All Day Long' exudes cozy, decadence|date =January 18, 2011|url = http://www.cleveland.com/taste/index.ssf/2011/01/maya_angelous_cookbook_great_f.html|last = Crea|first = Joe|work = Northeast Ohio Media Group|accessdate=December 20, 2013}}</ref>
 
Սկսած «[[Ես գիտեմ, թե ինչու է թռչունը վանդակում երգում]]»-ից՝ Էնջելոուն օգտագործել է նույն «գրելու ծեսը»<ref name="lupton-15" /> շատ տարիներ: Նա վեր էր կենում առավոտ շուտ ու տեղափոխվում էր [[հյուրանոց]]ային համար, որը կահավորված էր այնպես, որ ոչ մի նկար պատին չլիներ: Նա գրում էր գծագրոցի վրա՝ տեղաշորի մեջ պառկած, ունենալով միայն մի շիշ [[Շերրի (խմիչք)|Շերրի]], խաղաթղթերի կապուկ՝ պասիանս խաղալու համար, [[Ռոժեի տեզաուրուս]]ն ու [[Աստվածաշունչ]]ը, ու դուրս էր գալիս միայն վաղ ցերեկը: Միջինում գրում էր 10-12 էջ նյութ մի օրում, որը երեկոյան խմբագրում էր՝ հասցնելով երեքից չորս էջի:<ref>{{Cite book|title = Conversations with Maya Angelou|last = Sarler|first = Carol|publisher = University Press|year = 1989|isbn = 978-0-87805-362-9|editor-last = Elliot|editor-first = Jeffrey M|publication-place = Jackson, Mississippi|chapter = A Day in the Life of Maya Angelou|page = 217}}</ref> Էնջելոուն այս ամենով անցնում էր ինքն իրեն «հմայելու», ու ինչպես ինքն է ասել [[BBC]]-ի հետ [[1989]] թվականի հարցազրույցում, «հոգեվարքը, տառապանքը, '''Sturm und Drang'''-ը<ref name="bbcinterview">{{cite web|url = http://www.bbc.co.uk/worldservice/specials/133_wbc_archive_new/page2.shtml|title = Maya Angelou I Know Why the Caged Bird Sings|date = October 2005|accessdate =December 20, 2013|work= World Book Club|publisher = BBC World Service|type = interview}}</ref> վերապրելու համար»: Նա իրեն տեղափոխում էր այն ժամանակը, որի մասին գրելու էր, նույնիսկ՝ տրավմատիկ պահեր, ինչպիսիք են իր բռնաբարությունը «[[Թռչունը վանդակում]]»-ի մեջ, որ «պատմի մարդկային ճշմարտությունը»<ref name="bbcinterview" /> իր կյանքի մասին: Էնջելոուն նշում է, որ խաղաթուղթ էր խաղում, որ հասնի հմայության այդ պահին ու որ ավելի արդյունավետ հասնի իր հիշողություններին: Նա ասում էր. «Կարող է մի ժամ խլել այդտեղ հասնելու համար, բայց երբ ես արդեն հասել եմ – հա՛ - այնքան համե՜ղ է»<ref name="bbcinterview" />: Նա այդ գործընթացը ազատագրիչ չէր գտնում, այլ բավարարում էր գտնում «ճշմարտությունը ասելու»<ref name="bbcinterview" /> մեջ:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սպասարկող:MobileDiff/5748805» էջից