«Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 191.
1938 թվականին Գերմանիան միավորվում է [[Ավստրիա|Ավստրիայի]] հետ և շուտով իր ուշադրությունը կենտրոնացնում արևելյան հարևանների վրա{{sfn|Smith|2007|pp=423–424}}։ Ռուզվելտը հասկացրեց, որ [[Չեխոսլովակիա|Չեխոսլովակիայի]] դեմ Գերմանիայի կողմից իրականցվող ագրեսիայի դեպքում նա կպահպանի չեզոքություն{{Sfn|Dallek|1995|pp=166–73}}։ [[Մյունխենի համաձայնագիր|Մյունխենյան համաձայնագրի]] կնքումից և [[Բյուրեղապակյա գիշեր|«Բյուրեղապակյա գիշեր» գործողության]] ավարտից հետո ամերիկյան հասարակության կարծիքը փոխվեց Գերմանիայի նկատմամբ և Ռուզվելտը սկսեց պատրաստվել հնարավոր պատերազմի վերջինիս դեմ{{sfn|Smith|2007|pp=425–426}}։ Հենվելով Հարավի դեմոկրատների և գործարար հանրապետականների քաղաքական կոալիցիայի միջամտության վրա` Ռուզվելտը վերահսկում էր զինված օդուժին և պատերազմական իրավիճակի զարգացումը{{sfn|Smith|2007|pp=426–429}}:
1939 թվականի սեպտեմբերին [[Լեհաստան]] և [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիա]] Գերմանիայի ներխուժմամբ սկսվում է [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ|Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը{{Sfn|Black|2005|pp=503–06}}:]][[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ#cite note-Black—2005——503–06-177|<span class="mw-reflink-text">[173]</span>]]:[[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ#cite note-Black—2005——503–06-175|<span class="mw-reflink-text">[172]</span>]]:[[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ#cite note-Black—2005——503–06-175|<span class="mw-reflink-text">[172]</span>]]:[[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ#cite note-Black—2005——503–06-175|<span class="mw-reflink-text">[172]</span>]]:[[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ#cite note-Black—2005——503–06-175|<span class="mw-reflink-text">[172]</span>]]:[[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ#cite note-Black—2005——503–06-175|<span class="mw-reflink-text">[172]</span>]]:[[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ#cite note-Black—2005——503–06-175|<span class="mw-reflink-text">[172]</span>]]:[[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ#cite note-Black—2005——503–06-175|<span class="mw-reflink-text">[172]</span>]]:[[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ#cite note-Black—2005——503–06-175|<span class="mw-reflink-text">[14]</span>]]:[[Մասնակից:Diana2545/Ավազարկղ#cite note-Black—2005——503–06-14|<span class="mw-reflink-text">[14]</span>]]: Ֆրանսիան պատերազմ է հայտարարում Գերմանիային, իսկ Ռուզվելտը ձգտում էր ռազմական բնույթի աջակցություն ցույց տալ Բրիտանիային և Ֆրանսիային: Իսլամիստական առաջնորդները, ինչպիսիք են [[Չարլզ Լինդբերգ|Չարլզ Լինդբերգը]] և սենատոր [[Ուիլյամ Բորա|Ուիլյամ Բորան]], հաջողությամբ մոբիլիզացրեցին Ռուզվելտի կողմից ընդունված Չեզոքության մասին օրենքի ուժը կորցրած ճանաչելու վերաբերյալ ընդդիմությանը, սակայն Ռուզվելտը ստացավ Կոնգրեսի կողմից զենքի վաճառքի վերաբերյալ հավանությունը{{sfn|Smith|2007|pp=436–441}}: Նա նաև սկսում է հերթական գաղտնի նամակագրությունը Մեծ Բրիտանիայի առաջին ծովակալ [[Ուինսթոն Չերչիլ|Ուինսթոն Չերչիլի]] հետ. միայն 1939 թվականի սեպտեմբերին մոտ 1700 նամակ և հեռագիր{{Sfn|Gunther|1950|p=15}}: Ռուզվելտը սերտ անձնական կապեր է ունեցել Չերչիլի հետ, ով 1940 թվականի մայիսին ստանձնում է Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի պաշտոնը<ref>{{cite web |title=Roosevelt and Churchill: A Friendship That Saved The World |url=https://www.nps.gov/articles/fdrww2.htm |website=National Park Service}}</ref>:
[[File:US President Franklin Roosevelt Presidential Trips.PNG|thumb|Ռուզվելտն իր նախագահության ժամանակ կատարած այցերը <ref>{{cite web |url=https://history.state.gov/departmenthistory/travels/president/roosevelt-franklin-d |title=Travels of President Franklin D. Roosevelt |publisher=U.S. Department of State |work=Office of the Historian, Bureau of Public Affairs |accessdate=December 2, 2015}}</ref>]]
Տող 221.
Գերմանիայի [[Լեհաստան]] ներխուժումից հետո Ռուզվելտի և նրա գլխավոր ռազմական անձնակազմի հիմնական մտահոգությունը Եվրոպայում ընթացող պատերազմն էր, սակայն [[Ճապոնիա|Ճապոնիան]] ևս մի շարք արտաքին քաղաքական մարտահրավերների պատճառ հանդիսացավ: 1931 թվականին Ճապոնիայի կողմից [[Մանջուրիա]] ներխուժումից հետո, հարաբերությունները նրա հետ գնալով վատթարացան, որին նպաստեց նաև [[Երկրորդ ճապոնա-չինական պատերազմ|Երկրորդ ճապոնա-չինական պատերազմի]] ժամանակ Ռուզվելտի օգնության տրամադրումը [[Չինաստան|Չինաստանին]]{{sfn|Smith|2007|pp=506–508}}: Երբ Եվրոպայում ընթացող պատերազմի մեջ ներգրավվեցին հիմնական գաղութատիրական տերությունները, ճապոնական առաջնորդները շեշտը դրեցին այնպիսի խոցելի գաղութների վրա, ինչպիսիք են [[Հոլանդական Արևելյան Հնդկաստան|հոլանդական Արևելյան Հնդկաստանը]], [[Ֆրանսիական Հնդկաչին|ֆրանսիական Հնդկաչինը]] և [[Բրիտանական Մալայա|բրիտանական Մալայան]]{{sfn|Smith|2007|pp=509–510}}: Ի պատասխան Ճապոնիայի կողմից ֆրանսիական Հյուսիսային Հնդկաչինի օկուպացիային, Ռուզվելտը Չինաստանին տրամադրեց հարյուր միլիոն դոլարի վարկ, որից հետո Ճապոնիան ստորագրեց եռակողմ համաձայնագիր [[Գերմանիա|Գերմանիայի]] և [[Իտալիա|Իտալիայի]] հետ: Ըստ համաձայնագրի կողմերից յուրաքանչյուրը պետք է պաշտպաներ մյուսին հարձակումից, և Գերմանիան, Ճապոնիան և Իտալիան դարձան «<nowiki/>[[Առանցքի ուժեր]]<nowiki/>»{{sfn|Smith|2007|pp=510–511}}: Հաղթահարելով նրանց, ովքեր նախընտրեցին ներխուժել Խորհրդային Միություն` ճապոնական բանակի հրամանատարությունը հայտարարեց հաջող կերպով [[Հարավարևելյան Ասիա|Հարավարևելյան Ասիայի]] նվաճման մասին որոշումը, որը նպատակ էր հետապնդում ապահովել հումքի շարունակական հասանելիությունը{{sfn|Smith|2007|pp=513–514}}: 1941 թվականի հուլիսին Ճապոնիայի կողմից ֆրանսիական Հնդկաչինի մյուս մասի շրջափակումից հետո, Ռուզվելտը դադարեցրեց դեպի Ճապոնիա նավթի վաճառքը` զրկելով նավթի մատակարարման ավելի քան 95%-ից{{Sfn|Burns|1970|pp=134–46}}: Նա նաև սահմանեց հսկողություն ֆիլիպինյան զորքերի նկատմամբ և Ֆիլիպիններում ԱՄՆ-ի զորքերի հրամանատարի պաշտոնում վերականգնեց գեներալ [[Դուգլաս Մակարթուր|Դուգլաս Մակարթուրին]]{{sfn|Smith|2007|pp=516–517}}:
Ճապոնացիները բարկացան Ռուզվելտի նման քայլից և վճռականորեն որոշեցին հարձակվել Միացյալ Նահանգների վրա, եթե վերջինս չվերացնի արգելքը: Ռուզվելտի վարչակազմը չէր ցանկանում փոփոխել վարած քաղաքականությունը և պետքարտուղար [[Հալլ|Հալլը]] ամեն ինչ արեց, որպեսզի Ռուզվելտի և Ճապոնիայի վարչապետ [[Ֆումիմարո Կոնոե|Ֆումիմարո Կոնոեի]] միջև հնարավոր գագաթնաժողովը տեղի չունենա{{Efn|Hull and others in the administration were unwilling to recognize the Japanese conquest of China, and feared that an American accommodation with Japan would leave the Soviet Union vulnerable to a two-front war.{{Sfn|Smith|2007|pp=522–523}}}}: Երբ դիվանագիտական ջանքեր գործադրելու արդյունքում արգելքը չվերացավ, Ճապոնիայի Գաղտնի խորհուրդը գործադուլ հայտարարեց ընդդեմ ԱՄՆ-ի{{sfn|Smith|2007|pp=518–530}}: Ճապոնացիները կարծում էին, որ Միացյալ Նահանգների Ասիական նավատորմի (տեղակայված [[Ֆիլիպիններ|Ֆիլիպիններում]]) և Խաղաղօվկիանոսյան նավատորմի (տեղակայված [[Հավայան կղզիներ|Հավայան կղզիներում]]) ոչնչացումը կունենար կենսական կարևոր նշանակություն Հարավարևելյան Ասիայի նվաճման համար{{sfn|Smith|2007|pp=531–533}}: 1941 թվականի դեկտեմբերի 7-ի առավոտյան ճապոնական կողմը հանկարծակի հարձակվում է ԱՄՆ-ի Խաղաղօվկիանոսյան նավատորմի վրա, որի արդյունքում զոհվում են 2403 ամերիկացի զինծառայողներ և քաղաքացիական անձինք: Միևնույն ժամանակ ճապոնական առանձին խմբեր հարձակվեցին [[Թաիլանդ|Թաիլանդի]], Բրիտանական Հոնկոնգի, Ֆիլիպինների վրա: Ռուզվելտը Կոնգրեսին պատերազմ սկսելու կոչ արեց. «Երեկ, 1941 թվականի դեկտեմբերի 7-ին Միացյալ Նահանգները Ճապոնիայի ռազմածովային և օդային ուժերի կողմից հանկարծակի և դիտավորյալ հարձակման ենթարկվեց»: Գրեթե միաձայն քվեարկությամբ Կոնգրեսը պատերազմ հայտարարեց Ճապոնիային{{sfn|Smith|2007|pp=533–539}}: Ճապոնական հարձակման հետևանքով Միացյալ Նահանգներում հակակոռուպցիոն տրամադրությունը գրեթե վերացավ: 1941 թվականի դեկտեմբերի 11-ին [[Ադոլֆ Հիտլեր|Հիտլերը]] և [[Բենիտո Մուսոլինի|Մուսոլինին]] պատերազմ հայտարարեցին ԱՄՆ-ին{{Sfn|Sainsbury|1994|p=184}}:
Տող 228.
==== Պատերազմական ծրագրեր ====
[[File:Ww2 allied axis 1942 jun.png|thumb|upright=1.35|Երկրներ, որոնք վերահսկվում էին Հակահիտլերյան խմբավորման (կապույտ և կարմիր) և «
1941 թվականի դեկտեմբերի վերջին [[Առաջին Վաշինգտոնյան կոնֆերանս|Առաջին Վաշինգտոնյան կոնֆերանսի]] ժամանակ [[Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտ|Ռուզվելտի]] և [[Ուինսթոն Չերչիլ|Չերչիլի]] միջև տեղի ունեցավ հանդիպում, որը հայտնի է նաև [[Արկադիա|«Արկադիա»]] անվամբ, որի ընթացքում էլ ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի միջև հաստատվեց ընդհանուր ռազմավարություն: Երկուսն էլ կողմ էին Եվրոպայի առաջին ռազմավարությանը, ըստ որի առաջնային տեղում [[Ճապոնիա|Ճապոնիայի]] նկատմամբ Գերմանիայի պարտությունն էր: [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներն]] ու [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիան]] ռազմական քաղաքականություն իրականացնելու նպատակով ստեղծում են Աշխատակազմի համանախագահների խորհուրդ և Խորհուրդ` ռազմամթերքը համաձայնեցված կերպով բաշխելու համար{{sfn|Smith|2007|pp=545–547}}: Նաև ձեռք է բերվում համաձայնություն ստեղծել կենտրոնացված հրամանատարություն խաղաղօվկիանոսյան շրջանում, որը կոչվեց ԱԲՀԱ, բաղկացած համապատասխանաբար` ամերիկյան, բրիտանական, հոլանդական և ավստրալիական ուժերից{{Sfn|Burns|1970|pp=180–85}}: 1942 թվականի հունվարի 1-ին Միացյալ Նահանգները, Բրիտանիան, [[Չինաստան|Չինաստանը]], [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միությունը]] և քսաներկու այլ երկրներ ստորագրեցին [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|Միավորված ազգերի կազմակերպության]] հռչակագիրը, որով երկրներից յուրաքանչյուրը խոստանում էր պայքարել [[
1942 թվականին Ռուզվելտը ձևավորեց նոր մարմին` Աշխատակազմի ղեկավարների միացյալ շտաբ, որն էլ ամերիկյան ռազմավարության վերաբերյալ կայացնում էր վերջնական որոշումներ: Ծովակալ [[Էռնեստ Ջ. Քինգ|Էռնեստ Ջ. Քինգը]], որպես ռազմածովային գործողությունների ղեկավար, ստանձնել էր նավատորմի և ծովային հետևակի հրամանատարությունը, գեներալ [[Ջորջ Ք. Մարշալ|Ջորջ Ք. Մարշալը]] ղեկավարում էր ցամաքային ուժերը, իսկ գեներալ [[Հապ Առնոլդ|Հապ Առնոլդը]]` օդային ուժերը<ref>{{cite book|last=Chambers|first=John Whiteclay|title=The Oxford Companion to American Military History|url=https://books.google.com/books?id=_Rzy_yNMKbcC&pg=PA351|year=1999|publisher=Oxford University Press, USA|isbn=978-0-19-507198-6|page=351}}</ref>:Միացյալ շտաբի նախագահ նշանակվեց ամենատարեց սպան` ծովակալ [[Ոիլյամ Դ.Լեհի|Ոիլյամ Դ.Լեհին]]{{sfn|Smith|2007|p=546}}: Ռուզվելտը խուսափում էր պատերազմ ղեկավարելուց և թույլ տվեց իր բարձրաստիճան զինվորականներին ինքնուրույն կայացնել որոշումներ{{sfn|Smith|2007|pp=598–599}}: Քաղաքացիները, որոնց նշանակել էր Ռուզվելտը, մշակեցին զինտեխնիկայի վերաբերյալ ծագրեր, սակայն ոչ մի քաղաքացիական անձ, պատերազմի կամ նավատորմի քարտուղար ռազմավարության ընդունման ժամանակ ձայնի իրավունք չունեին: Ռուզվելտը խուսափում էր [[ԱՄՆ Պետական դեպարտամենտ|պետդեպարտամենտից]] և բարձր մակարդակի դիվանագիտությունն իրականացնում էր իր օգնականների, հատկապես [[Հարրի Հոփկինս|Հարրի Հոփկինսի]] միջոցով<ref>{{cite book|last1=Fullilove|first1=Michael|title=Rendezvous with Destiny: How Franklin D. Roosevelt and Five Extraordinary Men Took America into the War and into the World|date=2013|publisher=Penguin Press|isbn=978-1594204357|pages=147–149}}</ref>:
| |||