«Մաթեմատիկա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 47.
===Մաթեմատիկան որպես գիտություն===
[[Պատկեր:Carl Friedrich Gauss.jpg|thumb|ձախից|230px|[[Կառլ Գաուս]], հայտնի որպես մաթեմատիկայի իշխան]]
Գերմանացի մաթեմատիկոս [[Կառլ Գաուս]]ը մաթեմատիկան անվանել է "Գիտությունների թագուհի"։<ref name="Waltershausen"/> Բոլորովին վերջերս [[Մարկուս դյու Սուտոյ]]ը մաթեմատիկան անվանել է "Գիտության թագուհի&nbsp;... գիտական հայտնագործությունների գլխավոր շարժիչ ուժը"։<ref>{{Cite episode |title=Nicolas Bourbaki |url=http://www.bbc.co.uk/programmes/b00stcgv |access-date=26 October 2017 |series=A Brief History of Mathematics |first=Marcus |last=du Sautoy |station=BBC Radio 4 |date=25 June 2010 |time=min. 12:50 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161216050402/http://www.bbc.co.uk/programmes/b00stcgv |archivedate=December 16, 2016 |df=mdy-all }}</ref> ԲնօրինակԼատիներեն լատիներենով ''«Regina Scientiarum''» բնօրինակում, ինչպես նաև գերմաներենովգերմաներեն ''«Königin der Wissenschaften'',» տարբերակի դեպքում ''գիտություն'' բառը նշանակում է "գիտելիքի դաշտ", և սաորը "գիտություն" բառի սկզբնական իմաստն էր անգլերենով, նաև,անգլերենում: այսԱյս իմաստով այն մաթեմատիկան նաև գիտելիքի դաշտ է։ Բեկոնի մեթոդի, որը հակադրում էր բնական գիտությունը [[սխոլաստիկա|սխոլաստիկային]] (Առաջին սկզբունքներում ներկայացված Արիստոտելի մեթոդ}), զարգացմանը հետևեց "Գիտության" իմաստի սահմանափակումը ''[[բնական գիտության]]''։ Էմպիրիկ փորձարկումների և դիտարկումների դերը մաթեմատիկայում, համեմատած բնական գիտությունների՝ կենսաբանությունկենսաբանության, քիմիաքիմիայի կամ ֆիզիկաֆիզիկայի, աննշան է։ [[Ալբերտ Այնշտայն]]ը հայտարարել է. "քանիՔանի որ մաթեմատիկայի օրենքներն իրականությանն են վերաբերում, դրանք հավաստի չեն;. քանի որ դրանք ճշգրիտ են, ապա դրանք չեն վերաբերում իրականությանը։"<ref name=certain>Einstein, p. 28. The quote is Einstein's answer to the question: "How can it be that mathematics, being after all a product of human thought which is independent of experience, is so admirably appropriate to the objects of reality?" This question was inspired by [[Eugene Wigner]]'s paper "[[The Unreasonable Effectiveness of Mathematics in the Natural Sciences]]".</ref>
 
Շատ փիլիսոփաներ կարծում են, որ մաթեմատիկան փորձով հնարավոր չէ հերքել, և ուստի, ըստ [[Կարլ Փոփեր]]ի սահմանման, այն գիտություն չէ։<ref>{{cite book |title=Out of Their Minds: The Lives and Discoveries of 15 Great Computer Scientists |author1=Shasha, Dennis Elliot |author2=Lazere, Cathy A. |publisher=Springer |year=1998 |page=228}}</ref> Այնուամենայնիվ, 1930-ականներին [[Գյոդելի ոչ լրիվության թեորեմ]]ը շատ մաթեմատիկներիմաթեմատիկոսների համոզեց, որ մաթեմատիկան չի կարելի սեղմել մինչև միայն տրամաբանության, և Կարլ Փոփերը եզրակացրեց, որ "մաթեմատիկայի տեսությունների մեծ մասը, ինչպես [[ֆիզիկա]]ն և [[կենսաբանություն]]ը, [[հիպոթեզ|հիպոթետիկա]] -[[դեդուկցիա| դեդուկցիոն]] են։ Հետևաբար մաքուր մաթեմատիկան ավելի մոտ է բնական գիտություններին, որոնց հիպոթեզները ենթադրություններ են։"<ref>Popper 1995, p. 56</ref> Այլ մտածողներ, մասնավորապես [[Իմրե Լակատոս]]ը, հերքելիության տարբերակը կիրառել են հենց մաթեմատիկայում։{{cn|date = October 2017}}
որ մաթեմատիկան չի կարելի սեղմել մինչև միայն տրամաբանության, և Կարլ Փոփերը եզրակացրեց որ "մաթեմատիկայի տեսությունների մեծ մասը ինչպես [[ֆիզիկա]]ն և [[կենսաբանություն]]ը, [[հիպոթեզ|հիպոթետիկա]]-[[դեդուկցիա| դեդուկցիոն]] են։ Հետևաբար մաքուր մաթեմատիկան ավելի մոտ է բնական գիտություններին, որոնց հիպոթեզները ենթադրություններ են։"<ref>Popper 1995, p. 56</ref> Այլ մտածողներ, մասնավորապես [[Իմրե Լակատոս]]ը, հերքելիության տարբերակը կիրառել են հենց մաթեմատիկայում։{{cn|date = October 2017}}
 
Այլընտրանքային տեսակետ կա, որ կոնկրետ գիտական ոլորտներ (օրինակ,օրինակ՝ [[տեսական ֆիզիկա]]) մաթեմատիկա են աքսիոմաներովաքսիոմներով, որոնք իրականությանն են համապատասխանեցված։ Մաթեմատիկան շատ ընդհանրությունընդհանրություններ ունի ֆիզիկական գիտությունների բազմաթիվ բնագավառների հետ, հատկապես ենթադրությունների [[դեդեւկցիա|տրամաբանական հետևությունների հետազոտության]]։ Ինտուիցիան և փորձարկումները հիպոթեզի ձևակերպման մեջ դեր ունեն թեթե՛ մաթեմատիկայում, և թեթե՛ այլ գիտություններում։ ՓորձարարականԿիրառական մաթեմատիկան շարունակում է բարձրացնել իր կարևորությունը մաթեմատիկայի ներսում, իսկ հաշվելիությանըհաշվելիության և մոդելավորման դերը աճում է գիտության և մաթեմատիկայիբազմաթիվ մեջ։բնագավառներում։
 
==Ոգեշնչում, մաքուր և կիրառական մաթեմատիկա և գեղագիտություն==