«Մայիսյան իրադաձությունները Ֆրանսիայում 1968 թվականին»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 70.
Ֆրանսիական մայիսը գրավեց նաև մի շարք այլ երկրներ որտեղ ուսանողների և բանվորների շրջանում ևս ցույցեր տեղի ունեցան; Դա անհասկանալի է առանց այդ ընդհանուր եռացող կոնտեքստի, որը գոյություն ուներ երկաթ վարագույրի երկու կողմերում մասնավորապես Գերմանիայում, Իտալիայում Ամերիկայի Միացիալ Նահանգներում, Ճապոնիայում, Մեքսիկայում, Բռազիլիայում առանց մոռանալու Չեխոսլովասիան՝ Պրահայի գարունը և Չինաստանում տեղի ունեցած մշակութային հեղափոխությունը։ Քաղաքագետ Իզաբելլ Սոմմեյի կարծիքով Մայիս 68-ի միջազգային բնույթը բացատրվում է այդ ժամանակաշրջանում աշխարհում տեղի ունեցող մի շարք իրադարձություններ օրինակ՝ մարքսիստական կուսակցության միջազգային ճգնաժամը երտասարդների ինքնավար հաղորդասիրության երևան գալը, բուհերի ժողովրդավարացման հետեւանքով առաջացած կառուցվածքային խնդիրները եւ Վիետնամական պատերազմի մեժումը<ref>Isabelle Sommier, « Les processus de diffusion des révoltes juvéniles de 68 », ''Histoire@Politique. Politique, culture, société'', n° 6, septembre-décembre 2008.</ref>: Ֆրանսիայում այս իրադարձությունները որոշակի երանգավորում ստացան, քանի որ ուանողների բողոքի ցույցերին միացան նաև բանվորները և մայսիս 13-ին տեղի ունեցավ 20-րդ դար ամենախոշոր և անեմանշանակալի գործադուլներից մեկը, որը գործադուլին մասնակցողների թվով գերազանցեց 1936 թվականի հունիսին տեղի ունեցած գործադուլին<ref name="Ross 2010">{{Harvsp|Ross|2010}}.</ref>։ Այն ամբողջությամբ կաթվածահար արեց երկիրը շաբաթներ շարունակ, որը ուղեկցվում էր բուռն ելույթներով, ֆորմալ և ոչ ֆորմալ քննարկումներ ու բանավեճեր, որոնք էին տեղի ունենում փողոցներում, կազմակերպություններում, տարատեսակ ընկրություններում, վարչություններում, ավագ դպրոցներում և համալսարաններում, թատրոններում երիտասարդական և մշակությաին կենտրոններում։
Պայթունը շատ հաճախ շփոթոցնող է և բարդ ավելի հաճախ խաղարկային և տոնական է, Մայիս 68-ը հանդես եկավ որպես քնարական հեղափոխական պատրանքի մի պահ` պայթուն, անմար և ուտոպիական հավատ առ այն որը հնարավոր է արմատապես փոխել կյանքը և աշխարհը։ Ահա այն ինչ հիմնականում արտացոլում էին հեղինակային կարգախոսները, պաստառները և գրաֆֆիտիները ինչպիսին օրինակ՝ « Sous les pavés, la plage ! », « Il est interdit d'interdire ! », « Jouissez sans entraves », « Cours camarade, le vieux monde est derrière toi », « La vie est ailleurs », « Soyez réalistes, demandez l'impossible », « Élections, piège à cons » <ref>{{ouvrage |prénom1=Bernard |nom1=Lachaise |prénom2=Sabrina |nom2=Tricaud |titre=Georges Pompidou et mai 1968 | éditeur = Peter Lang |année=2009 |pages totales=203 |passage=34 |isbn=978-90-5201-468-5 |lire en ligne=https://books.google.fr/books?id=d-aPmqpfWesC&pg=PA34&dq=%22%C3%89lections+pi%C3%A8ge+%C3%A0+cons%22+mai+1968&hl=fr&sa=X&ei=rKCST4KqOpDb8QPNsKzODA&ved=0CDYQ6AEwAA#v=onepage&q=%22%C3%89lections%20pi%C3%A8ge%20%C3%A0%20cons%22%20mai%201968&f=false}}.</ref> և այլն։
1968 թվակնինթվականին Ֆրանսիայում տեղի ունեցած իրադարձություննները շատ հաձախ անվանում եմ նաև ձախողված հեղափոխություն ու չնայած նախկին ֆրանսիական հեղափոխությունների հռետորաբանության և խորհրդանիշների՝ բարիկադների սև և կարիմիր դրոշների լայն տարածմանը, Մայիս 68-ի դեպքերում մենք չտեսանք ոչ մի փորձ պետական հեղաշրջման, քաղաքացիական պատերազմի չնայած մի շարք հեղափոխական կազմակերպությունները եւ շարժումները, կոմունիստներ և անարխիստների, ովքեր ակտիվորեն պայքարում էին շարժման համար և իրենց մասնակցությունն ուներին դրա կազմակերպմանը մեջ։ Ճգնաժամի ինքնաբուխ բռնկումը հանկարծակիի բերեց իշխանություններին ինչպես նաև գործնականում բոլոր ընկերությունները, կուսակցությունները, և կազմակերպված արհմիությունները։ Իշխանական ճամբարը այլևս միասնական չէր ի տարբերություն շարժման մասնակիցների ճակատի։ Ֆրանսիական կոմունիստական կուսակցությունը եւ նրա արհմիությունը՝ CGT-ը սկզբնական շրջանում հրաժարվում էին միանալ շաժմանը պատճառաբանելով այն, որ ուսանողները ունեն հայացքներ ինչպես բուրժուազները , բացի դրանից նրանց՝ ուսանողների այսպես կոչված առաջնորդները շատ ազատատենչ են և լիբերալ մտքեր ունեեն կամ էլ սերում են տարբեր ձախական խմբավորումներից ։ Սակայն կոմունիստական կուսակցության ներսում, որում շատ հաճախ պառակտությունները(մայոիստներ, տրոցկիստներ և այլն) և անհամաճայնություններ կային ինչն էլ պատճառն էր նրա, որ կուսակցության վերաբերմունքը շարժմանը միանշանակ չէր։ Պետության վերնախավում ճգնաժամը խորացնում է տարաձայնությունները գեներալ դը Գոլի և այլ պաշտոնյաների միջև: Այդ ժամանակահատվածում Ֆրանսիայի վվարչապետը՝ Ժորժ Պոմպիդուն որոշում և նախընտրում է մեղմ և հանգուրժող քաղաքակնություն վարել թողնելով շարժմանը գնալ իր հունով, կարծելով, որ ուշ թե շուտ շարժումը կսպառի իրեն և քիչ-քիչ կմարի։ Կենտրոնական և ձախական ուժերը (Պիեռ Մենդես, Ֆրանսուա Միտտերրան) դժվարությամբ, սակայն փորձում էին ստեղծել գոլական վարչակարգին հակադիր իմ այլընտրանքաիյն վարչակարգ, հակաբռնապետական շարժումը հիմնականում անտարբեր էր վերաբերվում իշխանություն վերցնելու հարցին:
Պատմաբանները իրադարձությունները պայմանականորեն բաժանել են երեք փուլերի։
* «Ուսանողական շրջան»՝ մայիսի երեքից տասներեքը (մայիսի տասներեքին տեղի ունեցավ մեծ գործադուլ, որը մոբիլիզացրեց ամբողջ [[Ֆրանսիա]]ն)