«Մուհամմադ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Տող 32.
[[Ղուրան]]ը [[իսլամ]]ի գլխավոր կրոնական գիրքն է։ Մահմեդականները հավատում են, որ դա հրեշտակապետ Գաբրիելի կողմից Մուհամմադին փոխանցված Աստծո խոսքի ներկայացումն է<ref name="Britannica">{{cite encyclopedia |last=Nasr |first=Seyyed Hossein |authorlink=Seyyed Hossein Nasr |title=Qurʾān |year=2007 |encyclopedia=Encyclopædia Britannica Online |accessdate=24 September 2013 |location= |publisher= |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/487666/Quran |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150505001543/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/487666/Quran |archivedate=5 May 2015 |df=dmy-all }}</ref><ref name = LivRlgP338>''Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths'', Mary Pat Fisher, 1997, p. 338, I.B. Tauris Publishers.</ref><ref name = QuranC17V106>{{Quran-usc|17|106|style=nosup}}</ref>։ Սակայն Ղուրանը սակավ տեղեկատվություն է տալիս Մուհամմադի ժամանակագրական կենսագրությունից։ Ղուրանի շատ հատվածներ աղքատ են պատմակակ համատեքստով<ref name="Bennett1998a">{{cite book |author=Clinton Bennett |title=In search of Muhammad |url=https://books.google.com/books?id=-VTIkkcUFHQC&pg=PA18 |year=1998 |publisher=Continuum International Publishing Group |isbn=978-0-304-70401-9 |pages=18–19 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150930140431/https://books.google.com/books?id=-VTIkkcUFHQC&pg=PA18 |archivedate=30 September 2015 |df=dmy-all }}</ref><ref name="Peters1994">{{cite book |author=Francis E. Peters |title=Muhammad and the origins of Islam |url=https://books.google.com/books?id=Jrq6boXdJOAC&pg=PA261 |year=1994 |publisher=SUNY Press |isbn=978-0-7914-1876-5 |page=261 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924044319/https://books.google.com/books?id=Jrq6boXdJOAC&pg=PA261 |archivedate=24 September 2015 |df=dmy-all }}</ref>։
=== Կենսագրության վաղ
Մուհամմադի կյանքի մասին արժեքավոր տեղեկություններ կարելի է գտել մուսուլմանական ժամանակաշրջանի 2-րդ և 3-րդ դարերի (8-րդ և 9-րդ դարեր գրիգորյան օրացույցով) պատմական աշխատություններից<ref name="Watt-Mecca-xi">Watt (1953), p. xi</ref>։ Սա ներառում է Մուհամմադի ավանդական մահմեդական կենսագրությունը, որը լրցացուցիչ տեղեկատվություն է տալիս Մուհամմադի կյանքի մասին<ref name="Reeves">Reeves (2003), pp. 6–7</ref>։
Ամենահին պահպանված ''սիրան'' (Մուհամմադի կենսագրությունը և իրեն վերագրված ասացվածքներ) [[Իբն Իշաք]]ի «Աստծո սուրհանդակի կյանքը» աշխատությունն է՝ գրված 767 թվականին։ Թեև աշխատանքը անհետացել է, սակայն այն մեծ ծավալով օգտագործվել է [[Իբն Հիշամ]]ի կողմից և ոչ այնքան ծավալուն՝ [[Ալ Թաբարի]]ի կողմից <ref name="Nigosian6">S.A. Nigosian (2004), p. 6</ref><ref>Donner (1998), p. 132</ref>։ Սակայն, Իբն Հիշամն իր՝ Մուհամմադի կենսագրականի նախաբանում խոստովանում է, որ անտեսել է որոշ փաստեր Իբն Իշաքի գրած կենսագրականից, որոնք «կարող էին վշտացնել կոնկրետ մարդկանց»<ref>{{cite book |author=Holland, Tom |title=In the Shadow of the Sword |url=https://books.google.com/books?id=5u3Ukw7AftwC&pg=PT28&lpg=PT28&dq=%22in+the+shadow+of+the+sword%22+%22would+distress+certain+people%22&source=bl&ots=VJhJynyypb&sig=FQbuUtz0IH554qqVhw4-hy2-r4Q&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwiD1tzrqIjVAhVPahoKHRO5Cd4Q6AEIJjAA#v=onepage&q=%22in%20the%20shadow%20of%20the%20sword%22%20%22would%20distress%20certain%20people%22&f=false |year=2012 |publisher=Doubleday |pages=42}}</ref>։ Մեկ այլ վաղ պատմական աղբյուր է Մուհամմադի քարոզչության պատմության մասին [[Ալ Վաքիդ]]ի (մահացած 207 թվականին, ԻՕ) և քարտուղար Իբն Սադ ալ Բաղդադի (մահացած 230 թվականին, ԻՕ) գիրքը<ref name="Watt-Mecca-xi"/>։ Շատ գիտնականներ ընդունում են այս կենսագրականը հավաստի, չնայած որ կան որոշ անորոշություններ<ref name="Nigosian6"/>։
== Նախաիսլամական Արաբիա ==
[[Պատկեր:Tribes english.png|thumb|Մուհամմադի կյանքի ըթնացքում Արաբական թերակղզու գլխավոր ցեղերը և բնակավայրերը]]
[[Արաբական թերակղզի]]ն հիմնականում չորային և հրաբխային էր, ինչը խոչընդոտում էր գյուղատնտեսությանը, բացառությամբ օազիսների և աղբյուրների շրջանում։ [[Աշխարհագրական լանդշաֆտ|Լանդշաֆտը]] կետավորված էր գյուղերով և քաղաքներով, որոնցից ամենաազդեցիկները [[Մեքքա]]ն և [[Մեդինա]]ն էին։ Մեդինան խոշոր ծաղկող գյուղատնտեսական բնակավայր էր, մինչդեռ Մեքքան՝ շրջակա շատ ցեղերի համար կարևորագույն ֆինանսական կենտրոն<ref name="Muhammad-Mecca-12">Watt (1953), pp. 1–2</ref>։ Համայնքային կյանքը կարևոր էր [[անապատներ|անապատային]] պայմաններում գոյատևելու համար՝ աջակցելով բնիկ ցեղերին ընդդեմ բարդ բնական պայմաններին և ապրելակերպին։ Ազգակցական կամ դաշինքների վրա հիմնված ցեղային միությունները սոցիալական համերաշխության կարևոր աղբյուր էին<ref>Watt (1953), pp. 16–18</ref>։ Տեղաբնիկ արաբները կամ [[քոչվոր]] էին, կամ՝ նստակյաց։ Առաջիններն իրենց հոտի համար ջուր և արոտավայր փնտրելու համար մշտապես մեկ վայրից մյուսն էին տեղափոխվում, մինչդեռ վերջիններս երկար ժամանակ ապրում էին միևնույն վայրում՝ զբաղվելով առևտրով և գյուղատնտեսությամբ։ Քոչվորների գոյատևումը պայմանավորված էր նաև արշավող քարավաններով և օազիսներով։ Նրանք դա չէին դիտում որպես հանցագործություն<ref name="Rue">Loyal Rue, ''Religion Is Not about God: How Spiritual Traditions Nurture Our Biological'',2005, p. 224</ref><ref name="Esposito4">John Esposito, ''Islam'', Expanded edition, Oxford University Press, pp. 4–5</ref>։
Նախաիսլամական Արաբիայում աստվածները կամ աստվածուհիները դիտվում էին որպես առանձին ցեղերի պահապաններ, նրանց հոգիները կապված էին սրբազան ծառերի, քարերի, աղբյուրների և ջրհորների հետ։ Լինելով մշտական ուխտագնացության վայր, Մեքքայի կենտրոնում գտնվող [[Քաաբա]] սրբավայրում էր տեղակայված ցեղերի հովանավոր աստվածների 360 կուռքեր։ Երեք աստվածուհիներ ասոցացվում էին Ալլահի հետ, որպես նրա աղջիկներ՝ [[Ալլաթ]], [[Մանաթ]] և [[Ալ Ուզզա]]։ Արաբական թերակղզում գոյություն ունեին մոնոթեիստական համայնքներ, այդ թվում քրիստոնյաները և հուդայականները<ref>See:
* Esposito, ''Islam'', Extended Edition, Oxford University Press, pp. 5–7
* Quran 3:95</ref>։ Նախաիսլամական արաբները՝ հանիֆները, որոնք դավանում էին բազմաստվածության<ref>{{cite book |last=Ueberweg |first=Friedrich |title=History of Philosophy, Vol. 1: From Thales to the Present Time |publisher=Charles Scribner's Sons |page=409 |url=https://books.google.com/?id=GZfL4GsU3JAC&pg=PA409&dq=Hanifs&cd=2#v=onepage&q=Hanifs&f=false |isbn=978-1-4400-4322-2}}</ref>, երբեմն թվարկվել են հրեաների և քրիստոնյաների կողքին, չնայած որ նրանց ծագումնաբանությունը վիճելի է գիտնականների շրջանում<ref>Kochler (1982), p. 29</ref><ref>cf. Uri Rubin, ''Hanif'', Encyclopedia of the Qur'an</ref>։ Մուսուլմանական ավանդույթների համաձայն, Մուհամմադը նույնպես եղել է հանիֆ և [[Աբրահամ]]ի որդի [[Իսմայիլ]]ի ժառանգներից մեկը<ref>See:
* Louis Jacobs (1995), p. 272
* Turner (2005), p. 16</ref>։
Վեցերորդ դարի երկրորդ կեսը Արաբիայում քաղաքական վայրիվերումներում շրջանն էր, ինչի հետևանքով հաղորդակցման ուղիներն այլևս անվտանգ չէին<ref>{{cite book |author=Christian Julien Robin |title=Arabia and Ethiopia. In The Oxford Handbook of Late Antiquity |url=https://books.google.com/books?id=GKRybwb17WMC&pg=PA297 |year=2012 |publisher=OUP USA |pages=297–299 |isbn=9780195336931 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160516010339/https://books.google.com/books?id=GKRybwb17WMC&pg=PA297 |archivedate=16 May 2016 |df=dmy-all }}</ref>։ Կրոնական տարբերությունները ճգնաժամի պատճառներից մեկն էր<ref name="Robin302">{{cite book |author=Christian Julien Robin |title=Arabia and Ethiopia. In The Oxford Handbook of Late Antiquity |url=https://books.google.com/books?id=GKRybwb17WMC&pg=PA302 |year=2012 |publisher=OUP USA |pages=302 |isbn=9780195336931 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160501235340/https://books.google.com/books?id=GKRybwb17WMC&pg=PA302 |archivedate=1 May 2016 |df=dmy-all }}</ref>։ Մինչ քրիստոնեությունը արմատներ էր գցում Պարսից ծոցի շրջանում, հուդայականությունը գերիշխող կրոն դարձավ Եմենում<ref name="Robin302"/>։
== Տես նաև ==
| |||