«Ճարպակալում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 217.
Ճարպակալումը հանդիսանում է մի շարք համախտանիշների առանձնահատուկ նշանը, այդ թվում՝ [[Պրադեր֊Վիլլի համախտանիշ|Պրադեր-Վիլլի համախտանիշ]], Բարդեթ-Բիեդլի համախտանիշ, [[Կոհենի համախտանիշ]] և [[MOMO-համախտանիշ]]։ (Ոչ համախտանշային ճարպկալում տերմինը հաճախ կիրառվում է նշված վիճակները բացառելու համար)<ref name="pmid19506576">{{cite journal |vauthors=Walley AJ, Asher JE, Froguel P | title = The genetic contribution to non-syndromic human obesity | journal = Nature Reviews Genetics | volume = 10 | issue = 7 | pages = 431–42 | date = June 2009 | pmid = 19506576 | doi = 10.1038/nrg2594 | url = | type = Review }}</ref>։ Ճարպակալման վաղ դրսևորմամբ մարդկանց մոտ (վաղ ախտորոշված ճարպակալում՝ մինչև 10 տարեկան և միջին նորմալ արժեքից 3 անգամ ավելի քաշ), 7% դեպքերում հայտնաբերվում է կետային մուտացիա<ref>{{cite journal |vauthors=Farooqi S, O'Rahilly S | title = Genetics of obesity in humans | journal = Endocr. Rev. | volume = 27 | issue = 7 | pages = 710–18 | date = December 2006 | pmid = 17122358 | doi = 10.1210/er.2006-0040 | url = http://edrv.endojournals.org/cgi/content/full/27/7/710 | type = Review }}</ref>։
 
Առավելապես ժռանգականժառանգական գործոնի, այլ ոչ առանձին գեների նշանակութունն ուսումնասիրող հետազոտությունները ցույց են տվել, որ 2 ճարպակալած ծնողների երեխաների 80%-ը ևս ճարպակալած ենէ, մինչդեռ նորմալ քաշ ունեցող ծնողների զավակների միայն 10%-ի մոտ է հայտնաբերվում ճարպակալում<ref>{{cite book|author=Kolata, Gina |title=Rethinking thin: The new science of weight loss&nbsp;– and the myths and realities of dieting |publisher=Picador |location= |year=2007 |page=122 |isbn=0-312-42785-9}}</ref>։ Միևնույն միջավայրայրային գործոններին ենթարկվող տարբեր մարդիք, պայմանավորված տարբեր գենետիկական հատկանիշներով, ունեն ճարպակալմամբ տառապելու տարբեր ռիսկ<ref>{{cite journal | last1= Walley |first1=Andrew J. |last2=Asher |first2=Julian E. |last3=Froguel |first3=Philippe | title = The genetic contribution to non-syndromic human obesity. | journal = Nat. Rev. Genet. | volume = 10 | issue = 7 | pages = 431–42 | date = July 2009 | pmid = 19506576 | doi = 10.1038/nrg2594 | url = http://www.nature.com/nrg/journal/v10/n7/full/nrg2594.html | type = Review |quote=However, it is also clear that genetics greatly influences this situation, giving individuals in the same 'obesogenic' environment significantly different risks of becoming obese. }}</ref>։
 
Խնայող գենի հիպոթեզի ({{lang-en|thrifty phenotype hypothesis}}) համաձայն՝ սննդի անբավարարության հետևանքով էվոլուցիոն զարգացման ընթացքում ձևավորվել է մարդկանց հակվածություն դեպի ճարպի կուտակումը։Սննդիկուտակումը։ Սննդի առատության բացառիկ շրջաններում ճարպի տեսքով էներգիայի կուտակումը համարվել է նպաստավոր՝ սննդի հասանելիության տատանումներով աչքի ընկնող ժամանակահատվածներում, քանի որ սովի ժամանակ մեծ քանակությամբ ճարպային հյուսվածք ունեցող անհատներն ունեին գոյատևելու ավելի մեծ հնարավորություն։ Իսկ կայուն սննդի աղբյուր ունեցող հասրակությնանհասարակության համար այս ճարպ կուտակելու հատկանիշն արդեն ստանում է պակաս հարմարողական բնույթ<ref>{{cite journal |vauthors=Chakravarthy MV, Booth FW | title = Eating, exercise, and "thrifty" genotypes: Connecting the dots toward an evolutionary understanding of modern chronic diseases | journal = J. Appl. Physiol. | volume = 96 | issue = 1 | pages = 3–10 | year = 2004 | pmid = 14660491 | doi = 10.1152/japplphysiol.00757.2003 | type = Review }}</ref>։ Այս տեսակետը հանդիպեց մի շարք քննադատությունների, իսկ այլ էվոլուցա-հիմնված տեսություններից առաջարկվեցին փոփոխական գենի ({{lang-en|drifty gene hypothesis}}) և խնայող ֆենոտիպի ({{lang-en|thrifty phenotype hypothesis}}) հիպոթեզները<ref>{{cite journal | author = Wells JC | title = Thrift: A guide to thrifty genes, thrifty phenotypes and thrifty norms | journal = International Journal of Obesity | volume = 33 | issue = 12 | pages = 1331–1338 | year = 2009 | pmid = 19752875 | pmc = | doi = 10.1038/ijo.2009.175 | type = Review }}</ref><ref>{{cite journal | author = Wells JC | title = The thrifty phenotype: An adaptation in growth or metabolism? | journal = American Journal of Human Biology | volume = 23 | issue = 1 | pages = 65–75 | year = 2011 | pmid = 21082685 | pmc = | doi = 10.1002/ajhb.21100 | type = Review }}</ref>:
 
'''<big>Այլ ախտահարումներ</big>'''
 
Որոշ ֆիզիկական և հոգեկան խանգարումներ, նաև դրանց բուժման համար կիրառվող դեղորայքներ կարող են բարձրացնել ճարպակալման ռիսկը։ Ճարպակալման ռիսկի աճին բերող հիվանդությունների շարքում, ներառյալ յուրահատուկ գենետիկ համախտանիշները (վերևում թվարկված) դասվում են՝ [[Հիպոթիրեոիդիզմ|հիպոթիրեոիդիզմը]], [[Կուշինգի համախտանիշ|Կուշինգի հիվանդությունը/համախտանիշը]], [[Աճի հորմոնի անբավարարություն|աճի հորմոնի անբավարարությունը]]<ref>{{cite journal |vauthors=Rosén T, Bosaeus I, Tölli J, Lindstedt G, Bengtsson BA | title = Increased body fat mass and decreased extracellular fluid volume in adults with growth hormone deficiency | journal = Clin. Endocrinol. | volume = 38 | issue = 1 | pages = 63–71 | year = 1993 | pmid = 8435887 | doi = 10.1111/j.1365-2265.1993.tb00974.x }}</ref>, ինչպես նաև սնման խանգարումները՝ [[սննդընդունման պահվածքի խանգարում]] ({{lang-en|binge eating disorder}}) և [[գիշերային սնման համախտանիշ]] ({{lang-en|night eating disorder}})<ref name="HaslamJames" />: Ամեն դեպքում ճարպակալումը չի ընդունվում որպես հոգեկան շեղում և չի ներառվում հոգեկան հիվանդությունների դասակարգման մեջ<ref>{{cite journal |vauthors=Zametkin AJ, Zoon CK, Klein HW, Munson S | title = Psychiatric aspects of child and adolescent obesity: a review of the past 10 years | journal = J Am Acad Child Adolesc Psychiatry | volume = 43 | issue = 2 | pages = 134–50 | date = February 2004 | pmid = 14726719 | doi = 10.1097/00004583-200402000-00008 | type = Review }}</ref>։Գիրության և ճարպակալման ռիսկն առավել բարձր են հոգեկան խանգարումներ ունեցող հիվանդեներիհիվանդների մոտ՝ ի համեմատ անհատների, ովքեր չունեն հոգեկան խնդիրներ<ref>{{cite journal|vauthors=Chiles C, van Wattum PJ |title=Psychiatric aspects of the obesity crisis |journal=Psychiatr Times |year=2010 |volume=27 |issue=4 |pages=47–51}}</ref>։
 
Որոշ դեղորայքներ կարող են բերել քաշի ավելացման և [[Մարմնակազմություն|մարմնակազմության]] փոփոխության։ Դրանց թվին են պատկանում [[Ինսուլին|ինսուլինը]], [[Սուլֆոնիլուրեազա|սուլֆոնիլուրեազան]], [[Թիազոլիդիդիոններ|թիազոլիդիդիոնները]], ատիպիկ [[Հոգեմետհոգեմետ դեղեր|հոգեմետ դեղերը]]ը, [[Հակադեպրեսանտներ|հակադեպրեսանտներըհակադեպրեսանտներ]]ը, [[Ստերոիդներ|ստերոիդները]], որոշ [[Հակացնցումային դեղեր|հակացնցումայիններ]] ([[ֆենիտոին]] և [[վալպրոատ]]), [[պիզոտիֆեն]] և [[Օրալ հակաբեղմնավորիչներ|օրալ հակաբեղմնավորիչների]] որոշ տեսակներ<ref name="HaslamJames" />։
 
===Սոցիալական դետերմինանտներ===
10 537

edits