«Սառցասար»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 4.
[[Այսբերգ]]ները օվկիանոսում կամ ծովում լողացող սառցի խոշոր կտորներ են:
==Ծագումնաբանություն==
Այսբերգ բառը մասնակիորեն փոխառնված է հոլանդական ijsberg բառից, որը տառացիորեն նշանակում է սառցե սար համարժեք դանիական Isbjerg, գերմանական Eisberg, հարավ սաքսոնական Iesbarg, շվեդական Isberg և նորվեգական Isfjell:
==Այսբերգների նկարագրություն==
[[Այսբերգ]]ները առաջանում են ցամաքից ծով սահող [[սառցադաշտ]]երից, հիմնականում [[Արկտիկա]]յի և [[Անտարկտիկա]]յի [[սառցադաշտ]]երից: [[Սառցադաշտ]]ի եզրը որոշ ժամանակ կախված է մնում ծովի վրա: [[Մակընթացություններ]]ը, ծովային հոսանքներն ու քամիները հետզհետե քայքայում են նրա հիմքը: Ի վերջո այն փշրվում է ու դղրդյունով ընկնում ջուրը: Կոտրատված սառույցն ունի անկանոն ձև: Հանձնվելով քամիներին ու հոսանքներին, տարուբերվելով` այսբերգն ուղևորվում է հեռավոր նավարկության՝ իր վիթխարի զանգվածի մեծ մասը (90 %-ը) ջրի տակ թաքցրած: Ճանապարհին այն աստիճանաբար հալվում է և դրանից էլ երբեմն շրջվում: Սովորաբար այսբերգներն ունենում են 1–2 կմ երկարություն, մինչև կես կիլոմետր լայնություն և 150 մ հաստություն: Բայց լինում են նաև մի քանի տասնյակ կիլոմետր երկարությամբ վիթխարի այսբերգներ:
==Դասակարգում==
===Չափերը===
Տարբեր չափերի այսբերգերի անվանումները ընդհանուր չեն, բայց հիմնականում միօրինակ են: Ներքո բերված է այսբերգերի դասակարգումը ըստ չափերի, որը օգտագործվում է [[Միջազգային սառցային վերահսկողություն]]ը:<ref name="iipfaq">{{cite web|url=http://www.uscg.mil/LANTAREA/IIP/docs/VOOP.pdf|title=Ice, Weather, and Sea Surface Temperature Reports|publisher=International Ice Patrol|accessdate=2009-01-14}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Չափման միավոր
! բարձրությունը
! Երկարությունը
|-
| Այսբերգի կտոր
| 1մ-ից կարճ
| 5մ-ից կարճ
|-
| Սառցաբեկորի մասնիկ
| 1-5մ
| 5–15մ
|-
| Փոքր
| 5–15մ
| 15–60մ
|-
| Միջին
| 15–45մ
| 60–120մ
|-
| Մեծ
| 45–75մ
| 120–200մ
|-
| Շատ մեծ
| 75մ-ից ավել
| 200մ-ից ավել
|}
*[[Iceberg B-17B]] {{convert|140|km2|sqmi|abbr=on}}, 1999, [[sea lane|shipping]] alert issued December 2009
[[Օվկիանոս]]ում այսբերգների հանդիպելը վտանգավոր է. չ՞է որ նրանց ստորջրյա մասը չի երևում: Բացի դրանից, տաք ջրերում լողացող այսբերգը սովորաբար պատված է լինում թանձր մառախուղով, որն առաջանում է նրա սառը մակերևույթի հետ ավելի տաք օդի շփումից գոյացած գոլորշուց: 1912 թ-ին [[Եվրոպա]]յից Ամերիկա նավարկող «[[Տիտանիկ]]» մարդատար մեծ [[շոգենավ]]ը [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ում մառախուղի մեջ բախվեց այսբերգին և ջրասույզ եղավ: 1959 թ-ին նույն բախտին արժանացավ դանիական մի նավ: Սակայն այսբերգները կարող են նաև օգտակար լինել մարդկանց, քանզի մեր մոլորակի վրա գնալով ավելի ու ավելի է զգացվում անուշահամ, մաքուր ջրի պակասը: Իսկ սառցալեռները հենց այդպիսի ջրի շտեմարաններ են: Գիտնականները մշակում են այսբերգների տեղափոխման նախագծեր: 1950-ական թվականներին ամերիկացի օվկիանոսագետներն առաջարկում էին սառցալեռների տեղափոխման համար օգտագործել օվկիանոսային սառը հոսանքները և ծովային հզոր նավաքարշները: Մշակվել են միջին չափերի սառցալեռների (երկարությունը՝ 1000 մ, լայնությունը՝ 600 մ, բարձրությունը՝ 300 մ) փոխադրման տեխնիկական նախագծեր: Դրա համար պահանջվում է 5–6 նավաքարշ: Նախագծերում առաջարկվում է այսբերգի մակերեսը պատել ջերմամեկուսիչ նյութով: Եթե այդ ժամանակ սառցալեռը նույնիսկ «նիհարի» և կորցնի իր զանգվածի մեծ մասը, այնուամենայնիվ, փոխադրումը տնտեսապես արդարացված կլինի. նման այսբերգի լրիվությամբ հալվելու համար անհրաժեշտ է 1 ամբողջ տարի:
== Արտաքին հղումներ ==
| |||