«Շնչառություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 177.
== Շնչառական օրգանների հիվանդություններ և դրանց կանխարգելումը ==
Շնչառության անոմալիաները ներառում են [[Կուսմալուի շնչառություն|Կուսմալուի շնչառությունը]], [[Բիոի շնչառություն|Բիոյի շնչառությունը]] և [[Չեին-Ստոկսի շնչառություն|Չեին-Ստոկսի շնչառությունը]]։
Այլ շնչառական խանգարումները ներառում են [[Կարճացված շնչառություն|կարճացված շնչառությունը]], [[Աղմկոտ շնչառություն|աղմկոտ շնչառությունը]], [[Շնչականգ|շնչականգը]], [[Քնային շնչականգ|քնային շնչականգը]] (առավել հաճախ՝ [[Քնային օբստրուկտիվ շնչականգ|քնային օբստրուկտիվ շնչականգը]]), [[Բերանային շնչառություն|բերանային շնչառությունը]] և [[Խռմփոց|խռմփոցը]]։ Շատերը կապված են շնչառական ուղիներ անանցանելիության հետ։ [[Հիպոպնեա|Հիպոպնեայի]] ժամանակ շնչառությունը բավականին դանդաղ է ընթանում, [[Հիպերպնեա|հիպերպնեայի]] ժամանակ՝ շատ արագ և խորը, որը հրահրվում է առավել մեծ քանակությամբ թթվածնի պահանջով, օրինակ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության դեպքում։ [[Գերօդափոխություն]] և [[թերօդափոխոխություն]] տերմինները նույնպես պատկանում են համապատասխանաբար հիպո- և հիպերպնեային, սակայն անհարմար իրավիճակներում կամ էլ հիվանդությունների դեպքում։Սակայն այս տարբերությունը միշտ չէ պահպանվում, ուստի այս տերմինները հաճախ փոխանակաբար օգտագործվում են<ref name="Dorlands">{{Citation|last1=Andreoli|first1=Thomas E.|last2=et. al.|publisher=Saunders|title=Dorland's Illustrated Medical Dictionary|edition=30th|pages=887, 891, 897, 900|location=Philadelphia, PA|url=http://dorlands.com/}}</ref>։
Մի շարք [[շնչառական թեստեր]] կարող են օգտագործվել հիվանդությունների ախտորոշման համար, ինչպիսիք են օրինակ դիետիկ անհանդուրժողականությունը: [[Ռինմանոմետրիա|Ռինմանոմետրիայում]] օգտագործվում է ակուստիկ տեխնոլոգիաներ` քթի միջոցով օդի հոսքը ուսումնասիրելու համար<ref>{{citation|page=101|title=Functional Reconstructive Nasal Surgery|author1=E. H. Huizing|author2=J. A. M. de Groot|year=2003|isbn=978-1-58890-081-4}}</ref>։
Հիվանդ մարդու քթի և բերանի խոռոչից հազալիս, փռշտալիս, խոսելիս և նույնիսկ արտաշնչման պահին դուրս են թափվում բազմաթիվ ջրային կաթիլներ, որոնք պարունակում են հիվանդաբեր [[մանրէ]]ներ։ Այդ մանրէները կարող են թափանցել առողջ մարդու օրգանիզմ օդակաթիլային ճանապարհով և առաջացնել շնչառական օրգանների բազմաթիվ հիվանդություններ, որոնցից են հատկապես գրիպը, տուբերկուլյոզը, անգինան, դիֆթերիան և այլն։
Տող 223 ⟶ 228՝
Դժբախտ պատահարների դեպքում (շնչահեղձություն, կայծակի հարված, այրվածքներ, թունավորում) մարդը կարող է կորցնել գիտակցությունը։ Նրա [[սիրտ]]ը կանգ է առնում, ընդտահվում է շնչառությունը, և վրա է հասնում '''[[կլինիկական մահ]]'''։ Ի տարբերություն կենսաբանական մահվան՝ այդ դեպքում հնարավոր է վերականգնել օրգանիզմի կենսական գործառույթները։ Կլինիկական [[մահ]]ը տևում է 5-7 րոպե, որի ընթացքում [[գլխուղեղ]]ի [[բջիջ]]ները դեռ պահպանում են իրենց կենսունակությունը թթվածնի և արյան մատակարարման պայմաններում։ Կլինիկական մահին հաջորդում է '''կենսաբանական մահը''',որի ընթացքում նյարդային, ապա նաև բոլոր բջիջներում տեղի են ունենում անվերադարձ փոփոխություններ, ուստի վերակենդանացումը (ռեանիմացիա) հնարավոր չէ։ Վերակենդանացման համար կիրառվող միջոցառումներից են '''արհեստական շնչառությունը և սրտի անուղղակի մերսումը'''։ Տուժածի պարանոցը, կրծքավանդակը և որովայնը ազատում են հագուստի ճնշող մասերից (բացում են օձիքը, հանում փողկապը, կաշեգոտին և այլն),պառկեցնում են մեջքի վրա հորիզոնական ամուր մակերևույթին։ Գլուխը պետք է պահել ետ թեքած վիճակու, իսկ ստորին ծնոտը՝ ուղղված առաջ։ Օգնություն ցույց տվողը պետք է բերանով ներփչի մաքուր թաշկինակով ծածկված տուժածի բերանի կամ քթի մեջ։ Ներփչումը կատարվում է 1 րոպեում 16 անգամ հաճախականությամբ։ Պետք է հետևել, որ յուրաքանչյուր արհեստական «ներշնչումից» հետո տուժածի կրծքավանդակը տեղաշարժվի դեպի ներքև։ Արտաշնչման տևողությունը երկու անգամ պետք է գերազանցի ներշնչմանը։ Դա պետք է զուգակցել սրտի անուղղակի մերսման հետ։[[Թոք]]ի մեջ [[օդ]] մղելուց հետո կրծոսկրի ստորին մասի վրա կատարում են 4-5 անգամ արագ, հարվածանման սեղմումներ (մեծահասակների կրծոսկրն այդ ընթացքում տեղաշարժվում է 4-5 սմ, իսկ երեխաներինը՝ 1,5-2 սմ) մեկ րոպեում, իրականացնելով 60-90 սեղմում։ Յուրաքանչյուր 5-6 սեղմումից հետո անհրաժեշտ է նորից օդ փչել տուժածի բերանի կամ քթի խոռոչ։ Անընդհատ ստուգվում է անոթազարկի առկայությունը, որը սրտի աշխատանքի վերականգնման նշան է։ Առաջին օգնությունն ավարտվում է, երբ շնչառությունը և սրտի աշխատանքը վերականգնվում են։
== Հասարակություն և մշակույթ ==
«Ոգևորություն» բառը գալիս է [[Լատիներեն|լատինական]] ոգի բառից, որը նշանակում է շունչ: Պատմականորեն շնչառությունը հաճախ դիտվում է կյանքի ուժի գաղափարի տեսանկյունից: [[Եբրայերեն Աստվածաշունչ|Եբրայերեն Աստվածաշունչը]] վերաբերում է Աստծուն, ով շնչում է կավի մեջ կյանքով՝ Ադամին կենդանի հոգի դարձնելու համար ([[նեպեյշ]]): Այն նաև անդրադառնում է շնչին, որը վերադառնում է Աստծուն մահանալուց հետո: [[Հոգի|Ոգի]], կենսական ուժ, «Պոլինեզյան [[Մանանեխ (համեմունք)|մանան]]<nowiki/>», «Եբրայական շղթա» և հոգեբանական [[Հոգի|հոգին]] վերաբերում են շունչ հասկացությանը<ref>[http://www.wordinfo.info/words/index/info/view_unit/2730/6/?spage=14&letter=P psych-, psycho-, -psyche, -psychic, -psychical, -psychically + (Greek: mind, spirit, consciousness; mental processes; the human soul; breath of life)<!-- Bot generated title -->]</ref>։
[[Տաիչի|Տաիչիում]] [[Աերոբ վարժություններ|աերոբ վարժությունները]] համարվում են կոնկրետ շնչառական վաչժությունները, որոնք ուժեղացնում են [[Ստոծանու մկաններ|ստոծանու մկանները]], լավացնում ՝ կեցվածքը և մեծացնում են էներգիայի օգտագործման արդյունավետությունը։ [[Յոգա|Յոգայի]] տարբեր ձևերը և [[Մեդիտացիա|մեդիտացիան]] ամրապնդում են շնչառությունը: [[Բուդդայական մեդիտացիա|Բուդդայական մեդիտացիայի]] ձևը՝ «անապանասատի», նշանակում է շունչը, որը առաջին անգամ ներկայացրեց [[Բուդդա|Բուդդան]]: Շնչառական առարկաները ներառված են մեդիտացիայի յոգայի որոշ ձևեր մեջ, ինչպիսիք են [[Պրանայամա|պրանայանման]] և [[Բուտեյկոի մեթոդ|Բուտեյկոի մեթոդը]], որոնք նախատեսված են ասթմայի և այլ պայմանների բուժման համար<ref>Swami Saradananda, The Power of Breath, Castle House: Duncan Baird Publishers, 2009</ref>։ Երաժշտության մեջ որոշ հոգու գործիքային նվագարկիչներ օգտագործում են տեխնիկաներ, որոնք կոչվում են [[շրջանաձև շնչառություն]]: Երգիչները նաև ապավինում են շունչը վերահսկելու վրա։ Շնչառությանը վերաբերող «շունչը տեղը բերել», «շունչը կանգնեց», «ոգեշնչում» արտահայտությունները լայնորեն օգտագործվում են հասարակության կողմից։
=== Շնչառություն և տրամադրություն ===
Որոշ շնչառական ձևեր միտում ունեն որոշակի տրամադրությունների հետ կապված ի հայտ գալու: Սրա շնորհիվ, տարբեր առարկաների պրակտիկանտները համարում են, որ նրանք կարող են պայմանավորել որոշակի տրամադրության առաջացումը` ընդունելով շնչառական այնպիսի օրինակ, որն ամենից հաճախ հանդիպում է այդ տրամադրության հետ: Օրինակ, և, ամենայն հավանականությամբ, ամենատարածված առաջարկությունն այն է, որ ավելի խորը շնչառությունը, որն օգտագործում է ստոծանին և որովայնը, կարող է ավելի հանգիստ և վստահ զգացողություն խթանել: Տարբեր առարկաների պրակտիկանտները հաճախ շեշտում են շնչառության կարգավորման կարևորությունը և նրա տրամադրության վրա տարբեր ձևերով ընկալվող ազդեցությունը: Բուդիստները կարող են մտածել, որ այն օգնում է ներքին խաղաղության և առողջության հաստատմանը, որը խթանում է գործարար խորհրդատուների ընդհանուր առողջական վիճակը<ref>Hobert, Ingfried, 'Healthy Breathing – The Right Breathing' in ''Guide to Holistic Healing in the New Millenium'', Munchen: Verlag Peter Erd, 1999, pp. 48–49</ref> և ապահովում է աշխատանքով պայմանավորված սթրեսի ազատվելը։
== Բույսերի շնչառություն ==
| |||