'''Արցախյան ազատամարտ''' (նաև ''գոյամարտ'', ''պատերազմ''), [[Արցախ]]ի [[հայ]] բնակչության պայքարն հանուն Հայաստանի հետ միացման և ընդդեմ ադրբեջանական [[ագրեսիա]]յի: Հակամարտության երկրորդ կողմն է [[Ադրբեջան]]ը, որը ձգտում էր նվաճել Արցախը։ [[Չարդախլու]] հայկական գյուղում 20111987 թվականին տեղի ունեցած հայ-ադրբեջանական ընդհարումներից Ադրբեջանական ԽՍՀ-ում սկսվեց հայերի բնաջնջում, ինչից հետո հակամարտությունը աստիճանաբար վերաճեց հայ-ադրբեջանական լայնամասշտաբ պատերազմի։<ref name="usip1-forewrd25">United States Institute of Peace. [http://www.usip.org/pubs/peaceworks/pwks25/forewrd25.html Nagorno-Karabakh: Searching for a Solution. Foreword]</ref><ref name="usip2-chap3">United States Institute of Peace. [http://www.usip.org/pubs/peaceworks/pwks19/chap3_19.html Sovereignty after Empire. Self-Determination Movements in the Former Soviet Union. Hopes and Disappointments: Case Studies]</ref><ref name="hrwcommunal">Human Rights Watch. [http://hrw.org/reports/1995/communal/ Playing the "Communal Card". Communal Violence and Human Rights]</ref><ref>Human Rights Watch. [http://www.hrw.org/reports/1993/WR93/Hsw-07.htm The former Soviet Union. Human Rights Developments]</ref>
