«Ծովային կաթնասուններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{խմբագրում եմ|Նորայր}}{{Բազմապատիկ պատկերներ|գոտի=right|ուղղություն=vertical|վերնագիր=|լայնություն=295|պատկեր1=Zalophus californianus (6338008538).jpg|նկարագրություն1=[[Կալիֆոռնիական ծովառյուծ]]ը [[փոկեր|ականջավոր փոկերի]] [[ընտանիք (կենսաբանություն)|ընտանիքին]] պատկանող [[Խաղաղ օվկիանոս|խաղաղօվկիանոսաբնակ]] ծովային կաթնասուն է։ Կիսածովաբնակ կաթնասուն է՝ օրվա մեծ մասն անցկացնում է [[օվկիանոս]]ային ջրերում, իսկ ցամաքում՝ սնվում և բազմանում է։|պատկեր2=Killerwhales jumping.jpg|նկարագրություն2=Խոյադելֆինը կետանմանների կարգին պատկանող միակ մարդասպան կետն է, որը նաև ծովաբնակ ամենագիշատիչ գազաններից է։ Էվոլյուցիայի ընթացքում ադապտացվել է ջրային միջավայրին՝ ձեռք բերելով ձկներին բնորոշ հատկություններ։ Ժամանակ առ ժամանակ դուրս է գալիս ցամաք՝ մթնոլորտից վերցվելով որոշ քանակությամբ թթվածին։}}'''Ծովային կաթնասուններ''', [[կաթնասուններ]], որոնք [[Բնական միջավայր|միջավայրի պայմաններին]] [[Օրգանիզմներ|օրգանիզմների]] և նրանց [[Հարմարվողականություն|օրգանների կառուցվածքի ու գործունեության հարմարվելու գործընթացների]] ավարտից հետո ադապտացվել են [[Ջուր|ջրային էկոհամակարգերի]] ([[Ծով|ծովեր]], [[օվկիանոսներ]]) կենսապայմաններին։ Ծովային կաթնասունների ենթադասին են պատկանում այնպիսի կենդանատեսակներ, ինչպիսիք են [[Մաշկոտանիներ|մաշկոտանիները]], [[Կետեր|կետերը]], [[Լամանտիններ|լամանտինները]], [[Ստելլերյան կով|դյուգոնգները]], [[Կալան|կալանները]] և [[Սպիտակ արջ|բևեռային արջերը։արջերը]]։ Ծովային կաթնասունները չեն զբաղեցնում ընդհանուր հատկություններով և հատկանիշներով միավորվող դիսկրետային օբյեկտներ [[տաքսոն]], փոխարենը՝ բազմապիսի կապեր ունեն [[Կոնվերգենցիա|կոնվերգենտ էվոլյուցիայի]] հետ։ Մեկ ընդհանուր տաքսոնի մեջ չմիավորվելու հանգամանքը մեծապես պայմանավորված է նրանով, որ ծովային կաթնասունների մեծ մասը չունեն ընդհանուր նախնիններ։ Նրանց միավորում է նաև համընդհանուր [[Սննդային կապեր|սննդառության համակարգըհամակարգն]] ու [[Սննդահայթայթման վարք|սննդահայթայթման վարքը]], որն էլ սերտորեն կապված է [[Ջրային բուսականություն|օվկիանոսի և ծովերի բուսակենդանական բազմազանության]] հետ։
{{խմբագրում եմ|Նորայր}}
'''Ծովային կաթնասուններ''', կաթնասուններ, որոնք միջավայրի պայմաններին օրգանիզմների և նրանց օրգանների կառուցվածքի ու գործունեության հարմարվելու գործընթացների ավարտից հետո ադապտացվել են ջրային էկոհամակարգերի (ծովեր, օվկիանոսներ) կենսապայմաններին։ Ծովային կաթնասունների ենթադասին են պատկանում այնպիսի կենդանատեսակներ, ինչպիսիք են մաշկոտանիները, կետերը, լամանտինները, դյուգոնգները, կալանները և բևեռային արջերը։ Ծովային կաթնասունները չեն զբաղեցնում ընդհանուր հատկություններով և հատկանիշներով միավորվող դիսկրետային օբյեկտներ տաքսոն, փոխարենը՝ բազմապիսի կապեր ունեն կոնվերգենտ էվոլյուցիայի հետ։ Մեկ ընդհանուր տաքսոնի մեջ չմիավորվելու հանգամանքը մեծապես պայմանավորված է նրանով, որ ծովային կաթնասունների մեծ մասը չունեն ընդհանուր նախնիններ։ Նրանց միավորում է նաև համընդհանուր սննդառության համակարգը, որն էլ սերտորեն կապված է օվկիանոսի և ծովերի բուսակենդանական բազմազանության հետ։
 
Ծովային կաթնասունների տեսակներն ունեն ջրային կենսակերպի [[Հարմարվողականություն|հարմարվողականության]] տարբեր մակարդակներ։ Որոշ [[կետանմաններ]] ու [[մաշկոտանիներ]] ամբողջովին ադապտացվել են [[Ծով|ծովային կենսապայմաններին՝կենսապայմաններին]]՝ դառնալով ջրային համակարգերի կարկառուն ներկայացուցիչներ։ [[Փոկեր|Փոկերն]] ու [[Ծովառյուծներ|ծովառյուծները]] կիսածովային կաթնասուններ են․ նրանք օրվա մեծ մասն անցկացնում են ջրում, սակայն իրենց կենսագործունեության մաս կազմող շատ կարևոր պայմաններ՝ այդ թվում կենսական նշանակության [[Սննդային կապեր|սննդառության]], [[Բազմացում|բազմացման]] և [[Մաշկազգացողություն|մաշկափոխանակության]] գործընթացները, կապված են ցամաքի հետ։ Ի տարբերություն այս տեսակներին՝ [[Կալան|ծովային ջրասամույրներն]] ու [[Սպիտակ արջ|բևեռային արջերը]] շատ ավելի հաճախ հանդիպում են ցամաքում, քան ջրում։ Տարբեր է նաև ծովային կաթնասունների սնդդատության համակարգը։ Նրանց մի մասը սնվում է զուպլանկտոնով, իսկ մյուս մասը՝ զանազան [[Ձկներ|ձկներով]], կազամարներով[[Կաղամարներ|կաղամարներով]], [[Խեցգետնանմաններ|խեցգետիններով]], [[Ջրային բուսականություն|օվկիանոսային բուսականությամբ]] և որոշ դեպքերում նաև այլ ծովայինտեսակի տեսակնի կաթնասուններով։[[Կաթնասուն|կաթնասուններով]]։ Թեև ծովային կաթնասունների տեսակային բազմազանությունն այնքան էլ ընդարձակ չէ, այնուամենայնիվ նրանք մեծ դերակատարություն ունեն տարբեր [[Էկոհամակարգ|էկոհամակարգերի]], հատկապես՝ [[Էկոհամակարգային բազմազանություն|ծովային էկոլոգիական համակարգերի]] պահպանման և բնականոն գործընթացների կարգավորման գործում։ Արդյունքում՝ ծովային կաթնասունների առանձին տեսակների 23 %-ը հայտնվել է վերացման եզրին։
 
Ծովային կաթնասուններն առաջին հերթին ոչնչացվում են տեղացի բնիկ ժողովուրդների կողմից՝ [[սնունդ]] և այլ ռեսուրսներ ստանալու նպատակով։ Շատ ժամանակ վերջիններս օգտագործվում էին առևտրա-արդյունաբերական նկատառումներով, ինչն էլ հանգեցնրեց է պոպուլյացիաներում տեսակների թվի կտրուկ անկմանը։ Մարդու կենսագործունեության, հատկապես՝ կենցաղային [[Որսագողություն|որսագողության]] ազդեցությամբ է պայմանավորված ջովային երկու կաթնասունների՝ [[Ստելլերյան կով|ստելլերյան ծովակովի]] և [[Կարիբյան ծով|կարիբյան]] [[Փոկեր|փոկի]] իսպառ ոչնչացված լինելու փաստը։ Առևտրային որսի արդյունքում այնպիսի տեսակներ, ինչպիսիք են [[Կետեր|մոխրագույն կետն]] ու [[Հյուսիսային ծովափիղ|հյուսիսային ծովափիղը]], հայտնվել են վերացման եզրին։ Ծովային կաթնասուններին սպառնացող լուրջ վտանգ է նաև ձկնորսությունը։[[Ձկնորսություն|ձկնորսությունը]]։ Շատ հաճախ ծովային կաթնասունները խճճվում են ձկնորսների ցանցերում և ապա խեղդվում կամ սովից սատկում։ Շատ հաճախ ծովային կաթնասունների համար վտանգ է հանդիսանում նաև օվկիանոսային երթևեկությունը։ [[Էկոլոգիական խնդիրներ|Բնական միջավայրի դեգրադացիան]] սպառնում է ծովային կաթնասուններին ևս․ այս ենթադասի ներկայացուցիչների գոյությանը սպառնացող կարևոր խնդիրներից է [[Գոյության կռիվ|միջտեսակային և ներտեսակային գոյության կռիվը]] և [[Աղտոտում|միջավայրի աղտոտումը։աղտոտումը]]։ Արտաքին միջավայրիգործոնների ներգործմամբ [[Ծով|ջրային ավազանի]] [[Աղտոտում|աղտոտումը]] կարող է բացասաբար անդրադառնալ ինչպես ծովային կենսաբազմազանության, այնպես էլ [[Գլոբալ տաքացում|գլոբալ տաքացման]] վտանգի տակ գտնվող [[Արկտիկա|արկտիկական միջավայրի]] վրա։