«Հանգըլ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 62.
Հանգըլի ուղղագրությունը մասամբ ստանդարտացվեց 1912 թվականին: Այդ ժամանակ «''արե»'' ({{lang|ko|ㆍ|nocat=yes}}) ձայնավորը սկսեց օգտագործվել միայն սինո-կորեական արմատներում, շեշտված բաղաձայնները ստանդարտացվեցին և դարձան {{lang|ko|ㅺ|nocat=yes}}'','' {{lang|ko|ㅼ|nocat=yes}}'','' {{lang|ko|ㅽ|nocat=yes}}'','' {{lang|ko|ㅆ|nocat=yes}} և {{lang|ko|ㅾ|nocat=yes}}, իսկ բառավերջի բաղաձայնները՝ {{lang|ko|ㄱ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㄴ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㄹ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㅁ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㅂ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㅅ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㅇ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㄺ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㄻ|nocat=yes}} և {{lang|ko|ㄼ|nocat=yes}}: Երկար ձայնավորների վրա դրվում էր դիակրիտիկ կետ, սակայն դա վերացվեց 1921 թվականին:
Գաղութային երկրորդ բարեփոխումը իրականացվեց 1930 թվականին: «''Արե»'' ({{lang|ko|ㆍ|nocat=yes}}) ձայնավորը լիովին վերացվեց, շեշտված բաղաձայնները վերափոխվեցին {{lang|ko|ㄲ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㄸ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㅃ|nocat=yes}}, {{lang|ko|ㅆ|nocat=yes}} և {{lang|ko|ㅉ|nocat=yes}}-ի, թույլատրվեց բառավերջի՝ ավելի շատ թվով բաղաձայնների ({{lang|ko|ㄷ, ㅈ, ㅌ, ㅊ, ㅍ, ㄲ, ㄳ, ㄵ, ㄾ, ㄿ և ㅄ|nocat=yes}}) գործածությունը: Այդ կերպ ուղղագրությունը դարձավ ավելի [[
Ջու Սի-Գյոնգը, ով 1912 ստեղծել է ''Հանգուլ'' տերմինը, 1933 թվականին հիմնադրեց« Կորեերենի հետազոտության հասարակություն»ը (հետագայում վերանվանվել է՝ «Հանգուլի հասարակություն»), որը 1933 թվականին «Հանգուլի ստանդարտացված համակարգ»-ով բարեփոխեց ուղղագրությունը: Հիմնական փոփոխությունը հանգըլի՝
1938 թվականին Ճապոնիան արգելեց դպրոցներում կորեերենի գործածումը՝ որպես [[Մշակութային ձուլում|մշակութային ձուլման]] քաղաքականություն<ref>{{cite web|url=http://enc.daum.net/dic100/viewContents.do?&m=all&articleID=b24h2804b|title=Hangul <span lang="ko">한글</span>|work=The modern and contemporary history of hangul (<span lang="ko">한글의 근·현대사</span>)|publisher=[[Daum (web portal)|Daum]] / [[Britannica]]|language=Korean|accessdate=2008-05-19|quote=<span lang="ko">1937년 7월 중일전쟁을 도발한 일본은 한민족 말살정책을 노골적으로 드러내, 1938년 4월에는 조선어과 폐지와 조선어 금지 및 일본어 상용을 강요했다.</span>}}</ref>, և կորեական դպրոցները սահմանվեցին օրենքից դուրս<ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/krtoc.html|title=under The Media|date=2011-03-22|publisher=Lcweb2.loc.gov|accessdate=2012-04-13}}</ref>:
=== Հետագա բարեփոխումներ ===
Ժամանակակից հանգըլի վերջնական ուղղագրությունը հրապարակվել է 1946 թվականին՝ Կորեայի անկախացումից անմիջապես հետո: 1948 թվականին Հյուսիսային Կորեայում փորձեր արվեցին հանգըլը լիովին
=== Ժամանակակից գործածություն ===
Տող 671.
== Վերականգնված տառեր ==
[[Պատկեր:NOoK-example.png|մինի|{{lang|ko|놉니다, 흘렀다, 깨달으니, 지어, 고와, 왕, 가져서|nocat=yes}} բառերը՝ գրված նոր ուղղագրությամբ ]]
Հանգըլը
Վերականգնվեցին երկու հնացած տառեր՝ ⟨ㅿ⟩ (리읃), որն օգտագործվում էր սկզբնատառ {{IPA|/l/}}-ի և վերջնատառ {{IPA|/d/}}-ի արտասանությունները փոփոխելու համար, և ⟨ㆆ⟩ (히으), որն արտասանվում էր միայն ձայնավորների միջև: Ներմուծվեցին {{lang|ko|ㄹ|nocat=yes}}տառի փոփոխված երկու տարբերակներ, մեկը՝ {{lang|ko|ㄹ|nocat=yes}}-ի համար՝ որպես վերջնատառ (այս դեպքում այն համր հնչյուն է), մյուսը՝ {{lang|ko|ㄹ|nocat=yes}}-ի համար, երբ այն արտասանվում է ձայնավորների միջև (այս դեպքում հնչյունը կրկնապատկվում է): {{lang|ko|ㅂ-ㅜ|nocat=yes}} տառը, որը խառնուրդ է, ներմուծվեց այն բառերի համար, որոնք փոփոխվում էին այս երկու հնչյունների միջև (այսինքն {{IPA|/b/}}-ն ձայնավորից առաջ դառնում էր {{IPA|/w/}}): Ներմուծվեց նաև ⟨''1''⟩ ձայնավորը` յոտացման տարբեր դեպքերի համար:
== Ձևույթա-վանկային կապակցություններ ==
Կորեերենում տառերը, բացի քերականական որոշ ձևույթներից, առանձին-առանձին չեն կարող կորեերենի տարբեր տարրեր արտահայտել: Փոխարենը, դրանք խմբվում են տարբեր վանկային և ձևաբանական կապակցություններում, որոնք պարունակում են ամենաքիչը երկու կամ երեք (1) բաղաձայն կամ կրկնակի բաղաձայն, որը կոչվում է '''սկզբնատառ''' (<span lang="ko">초성, 初聲</span> ''չոսոնգ'' ), (2) ձայնավոր կամ երկհնչյուն, որը կոչվում է '''միջնատառ''' (<span lang="ko">중성, 中聲</span> ''ջունգսոնգ''), և երբեմն (3) բաղաձայն կամ բաղաձայնային կապակցություն՝ վանկի վերջում, որը կոչվում է '''վերջնատառ''' (<span lang="ko">종성, 終聲</span> ''ջոնգսոնգ''): Երբ վանկի սկզբում չկա որևէ բաղաձայն, նրա տեղում օգտագործվում է զրո բաղաձայնը՝ {{lang|ko|ㅇ|nocat=yes}} ''յունգը'' (ժամանակակից հանգըլում փոխարինող այսպիսի հնչյունները չեն օգտագործվում բառավերջում) : Այսպիսով, կապակցությունը բաղկացած է ամենաքիչը երկու տառից՝ սկզբնատառից և միջնատառից: Չնայած հանգըլն ավանդականորեն դասակարգվել է վանկերով, ժամանակակից ուղղագրությունում այն սկզբում դասակարգվում է ձևույթներով, ապա այդ ձևույթների մեջ՝ վանկերով: Միայն մեկ բաղաձայն պարունակող ձևույթները առանձին չեն գրվում:
Որպես սկզբնատառեր և վերջնատառեր հանդես եկող բաղաձայնները սովորաբար տարբեր են: Օրինակ՝ {{lang|ko|ㅇ|nocat=yes}}''նգ-''ն միայն հանդիպում է վերջում, մինչդեռ վերջում հանդիպող կրկնատառերը միայն {{lang|ko|ㅆ|nocat=yes}} ''սս'' և{{lang|ko|ㄲ|nocat=yes}} ''կկ'' տառերն են:
Չհաշված հնացած տառերը՝ այժմ հանգըլից կարող են կազմվել 11,172 կապակցություներ:
=== Letter placement within a block ===
{{Alphabet}} The placement or "stacking" of letters in the block follows set patterns based on the shape of the medial.
Consonant and vowel sequences such as {{lang|ko|ㅄ|nocat=yes}} ''bs,'' {{lang|ko|ㅝ|nocat=yes}} ''wo,'' or obsolete {{lang|ko|ㅵ|nocat=yes}} ''bsd,'' {{lang|ko|ㆋ|nocat=yes}} ''üye'' are written left to right.
Vowels (medials) are written under the initial consonant, to the right, or wrap around the initial from bottom to right, depending on their shape: If the vowel has a horizontal axis like {{lang|ko|ㅡ|nocat=yes}} ''eu,'' then it is written under the initial; if it has a vertical axis like {{lang|ko|ㅣ|nocat=yes}} ''i,'' then it is written to the right of the initial; and if it combines both orientations, like {{lang|ko|ㅢ|nocat=yes}} ''ui,'' then it wraps around the initial from the bottom to the right:{{col-begin|width=auto}}
{{col-break}}
{|
|- align=center
| style="width:30px; background:#faa; height:60px;"|initial|| style="background:#afa; width:30px;"|medial
|}
{{col-break|gap=1em}}
{|
|- align=center
| style="width:60px; background:#faa; height:30px;"|initial
|- align=center
| style="background:#afa; height:30px;"|medial
|}
{{col-break|gap=1em}}
{|
|- align=center
| style="width:30px; background:#faa; height:30px;"|initial
| style="background:#afa; width:30px;" rowspan="2"|med.<br>2
|- align=center
| style="background:#afa; height:30px;"|med. 1
|}
{{col-end}}
A final consonant, if there is one, is always written at the bottom, under the vowel. This is called {{lang|ko|받침|nocat=yes}} ''batchim'' "supporting floor":{{col-begin|width=auto}}
{{col-break}}
{|
|- align=center
| style="width:30px; background:#faa; height:40px;"|initial
| style="background:#afa; width:30px;"|medial
|- align=center
| style="background:#aaf; height:20px;" colspan="2"|final
|}
{{col-break|gap=1em}}
{|
|- align=center
| style="width:60px; background:#faa; height:20px;"|initial
|- align=center
| style="background:#afa; height:20px;"|medial
|- align=center
| style="background:#aaf; height:20px;"|final
|}
{{col-break|gap=1em}}
{|
|- align=center
| style="width:30px; background:#faa; height:20px;"|initial
| style="background:#afa; width:30px;" rowspan="2"|med.<br>2
|- align=center
| style="background:#afa; height:20px;"|med.
|- align=center
| style="background:#aaf; height:20px;" colspan="2"|final
|}
{{col-end}}
A complex final is written left to right:{{col-begin|width=auto}}
{{col-break}}
{|
|- align=center
| style="background:#faa; height:40px;"|initial
| style="background:#afa;" colspan="2"|medial
|- style="text-align:center; background:#aaf;"
| colspan="2" style="height:20px;"|final 1
||final 2
|}
{{col-break|gap=1em}}
{|
|- align=center
| colspan="2" style="background:#faa; width:60px; height:20px;"|initial
|- align=center
| style="background:#afa; height:20px;" colspan="2"|medial
|- style="text-align:center; background:#aaf;"
| style="height:20px;"|final 1
||final 2
|}
{{col-break|gap=1em}}
{|
|- align=center
| style="width:30px; background:#faa; height:20px;"|initial
| style="background:#afa; width:30px;" colspan="2" rowspan="2"|med.<br>2
|- align=center
| style="background:#afa; height:20px;"|med.
|- style="text-align:center; background:#aaf;"
| colspan="2" style="height:20px;"|fin. 1
||fin. 2
|}
{{col-end}}
Blocks are always written in phonetic order, initial-medial-final. Therefore:
* Syllables with a horizontal medial are written downward: {{lang|ko|읍|nocat=yes}} ''eup'';
* Syllables with a vertical medial and simple final are written clockwise: {{lang|ko|쌍|nocat=yes}} ''ssang'';
* Syllables with a wrapping medial switch direction (down-right-down): {{lang|ko|된|nocat=yes}} ''doen'';
* Syllables with a complex final are written left to right at the bottom: {{lang|ko|밟|nocat=yes}} ''balp''.
=== Block shape ===
Normally the resulting block is written within a square of the same size and shape as a Hanja (Chinese character) by compressing or stretching the letters to fill the bounds of the block; therefore someone not familiar with the scripts may mistake Hangul text for Hanja or Chinese text.
However, some recent fonts (for example [http://www.wazu.jp/gallery/Fonts_Korean.html Eun, {{lang|ko|HY깊은샘물M|nocat=yes}}, UnJamo]) move towards the European practice of letters whose relative size is fixed, and the use of whitespace to fill letter positions not used in a particular block, and away from the East Asian tradition of square block characters ({{lang|ko|方块字|nocat=yes}}). They break one or more of the traditional rules:
* Do not stretch initial consonant vertically, but leave [[Space (punctuation)|white space]] below it if no lower vowel and/or no final consonant.
* Do not stretch right-hand vowel vertically, but leave white space below it if no final consonant. (Often the right-hand vowel extends farther down than the left-hand consonant, like a [[descender]] in European typography)
* Do not stretch final consonant horizontally, but leave white space to left of it.
* Do not stretch or pad each block to be a [[fixed width]], but allow variable width ([[kerning]]) where syllable blocks with no right-hand vowel and no double final consonant can be narrower than blocks that do have a right-hand vowel or double final consonant.
So far, these fonts have been used as design accents on signs or headings, rather than for typesetting large volumes of body text.
=== Linear Hangul ===
There was a minor and unsuccessful movement in the early twentieth century to abolish syllabic blocks and write the letters individually and in a row, in the fashion of the European alphabets: e.g. {{lang|ko|ㅎㅏㄴㄱㅡㄹ|nocat=yes}} for {{lang|ko|한글|nocat=yes}} ''Hangeul.''<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=vj8ShHzUxrYC&pg=PA162&vq=karo+ssugi&dq=%22karo+ss%C5%ADgi%22&sig=39QrEwqbXzROfdlEpz3DFo_GJKQ|title=Korea: A Historical and Cultural Dictionary - Keith L. Pratt, Richard Rutt, James Hoare - Google Boeken|date=1999-09-13|publisher=Books.google.com|accessdate=2012-04-13}}</ref>
Avant-garde typographer Ahn Sangsu made a font for the "Hangul Dada" exposition that exploded the syllable blocks; but while it strings out the letters horizontally, it retains the distinctive vertical position each letter would normally have within a block, unlike the century-old linear writing proposals.<ref>{{cite web|url=https://www.flickr.com/photos/oded_ezer/317881477/|title=Hangul Dada, Seoul, Korea|last=Ezer|first=Oded|publisher=Flickr|accessdate=2012-04-13}}</ref>
While Koreans have largely accepted the European-derived conventions of writing successive syllables left-to-right in horizontal lines instead of in vertical columns, adding spaces between words, and European-style punctuation, they have completely resisted getting rid of syllabic blocks, the most distinctive feature of this writing system.
== Գրականություն ==
| |||