«Յոգա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ենթադրվում է, որ յոգայի առաջացումը թվագրվում է [[նախավեդյան]] հնդկական ավանդույթներով։ Այս մասին նշված է [[Ռիգվեդա|Ռիգվեդայում]]{{refn|Քերել Վերները պնդում է, որ յոգայով զբաղվողների գոյությունը չի կարող կասկածի տակ դրվել՝ մեջբերելով Ռիգվենդայի Կեսին հիմնը՝ որպես Վեդյան դարաշրջանում յոգայի ավանդույթների վկայություն<ref name=kwerneryrv289/>։|group=նշում}}, բայց հավանաբար զարգացում է ապրել մ․թ․ա․ վեցերորդ և հինգերորդ դարերում<ref>E. Easwaran, Essence of the Bhagavad Gita, Nilgiri Press, {{ISBN|978-1-58638-068-7}}, pages 117–118</ref> անտիկ Հնդկաստանի [[Ասկետիզմ|ասկետիկ]] ու [[սրամանա]] շարժումներում{{sfn|Samuel|2008|p=8}}{{refn|Բուդդիստներ, ջայնիստներ և աջիվիկներ{{sfn|Samuel|2008|p=8}}|group=նշում}}։ Յոգայի հմտությունները նկարագրող հնագույն տեքստերի ժամանակագրությունը պարզ չէ՝ բազմազանորեն վերագրվելով հինդու [[Ուպանիշադներ|Ուպանիշադներին]]<ref name="marksing2">Mark Singleton (2010), ''Yoga Body: The Origins of Modern Posture Practice'', Oxford University Press, {{ISBN|978-0-19-539534-1}}, pages 25–34</ref>։ ''[[Յոգա սուտրա|Պատանջալիի Յոգա սուտրաները]]'' թվագրվում են մ․թ․ սկսած առաջին հազարամյակի առաջին կեսով<ref>Whicher, pp. 1–4, chronology on pp. 41–42</ref><ref>Whicher, p. 25–26.</ref>, բայց միայն 20-րդ դարում դրանք ճանաչում գտան Արևմուտքում։{{sfn|White|2014|p=xvi–xvii}} Հաթհա յոգայի տեքստերը ի հայտ են եկել մոտ 11-րդ դարում [[Տանտրիզմ|տանտրիկ]] յոգայում<ref name="khecari12">James Mallinson, "Sāktism and Hathayoga," 28 June 2012. {{cite web|url=http://www.khecari.com/resources/SaktismHathayoga.pdf|title=Archived copy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130616025645/http://www.khecari.com/resources/SaktismHathayoga.pdf|archivedate=16 June 2013|accessdate=2014-06-04|deadurl=yes|df=dmy-all}} [accessed 19 September 2013] pg. 20, Quote: "The techniques of hatha yoga are not taught in Sanskrit texts until the 11th century or thereabouts."</ref><ref name="autogenerated162">Burley, Mikel (2000). ''Hatha Yoga: Its Context, Theory and Practice''. Delhi: Motilal Banarsidass. p. 16. "It is for this reason that hatha-yoga is sometimes referred to as a variety of 'Tantrism'."</ref>։

[[Պատկեր:Shiva_Bangalore_.jpg|աջից|մինի|Statue of [[ShivaՇիվա|Շիվայի]] inարձանը՝ [[Bangalore]],Պադմասանայի դիրքով յոգիկ մեդիտացիա անելիս [[KarnatakaԲանգալոր|Բանգալորում]], [[IndiaԿառնատակա]], performing yogic meditation in the [[Lotus position|PadmasanaՀնդկաստան]] posture.։]]

[[Պատկեր:Swami_Vivekananda_1896.jpg|մինի|[[SwamiՍվամի VivekanandaՎիվեկանանդա|Սվամի Վիվեկանանդան]] equatedՊատանջալիի rajaՅոգա yogaՍուտրաները withնույնականացնում the Yogaէ Sutrasռաջա ofյոգայի Patanjali.հետ<ref name="vivekarajayoga">Swami Vivekananda, Raja Yoga, {{ISBN|978-1500746940}}</ref>։]]

[[Պատկեր:Gorakshanath.jpg|մինի|234x234փքս|A sculpture of [[GorakshanathԳորակշանաթ|Գորակշանաթի]], aքանդակը՝ celebratedՆաթհ 11thավանդույթի century11-րդ yogiդարի ofնշանավոր Nathյոգիստև traditionՀաթհա andյոգայի aհռչակավոր major proponent of Hatha yoga.ջատագով<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ljn1koKa0CQC|title=Philosophy of Gorakhnath with Goraksha-Vacana-Sangraha|author=Akshaya Kumar Banerjea|publisher=Motilal Banarsidass|year=1983|isbn=978-81-208-0534-7|pages=xxi}}</ref>]]։

[[Պատկեր:'Bodhisattva_Manjusri_and_Prajnaparamita',_Nepal,_c._1575,_Norton_Simon_Museum.JPG|մինի|211x211փքս|16th16-րդ centuryդարի Buddhistբուդդիստական artworkարվեստի inգործ՝ Yogaյոգայի posture.դիրքով։]]

Հիմնական տեխնիկաները պահպանվել են հին [[Բուդդիստական գրվածքներ|բուդդիստական գրվածքներում]] և բազմացվել ու զանազանակերպվել են ուսուցիչ-աշակերտ հաղորդակցության միջոցով։ [[Բուդդայականություն|Բուդդիստները]] զբաղվում են մեդիտացիայով՝ որպես դեպի [[Լուսավորություն]] ու [[Նիրվանա|Նիրվանա{{refn|For instance, Kamalashila (2003), p. 4, states that Buddhist meditation "includes any method of meditation that has [[Bodhi|Enlightenment]] as its ''ultimate'' aim." Likewise, Bodhi (1999) writes: "To arrive at the experiential realization of the truths it is necessary to take up the practice of meditation.... At the climax of such contemplation the mental eye … shifts its focus to the unconditioned state, [[Nirvana|Nibbana]]...." A similar although in some ways slightly broader definition is provided by Fischer-Schreiber ''et al.'' (1991), p. 142: "'''Meditation''' – general term for a multitude of religious practices, often quite different in method, but all having the same goal: to bring the consciousness of the practitioner to a state in which he can come to an experience of 'awakening,' 'liberation,' 'enlightenment.'" Kamalashila (2003) further allows that some Buddhist meditations are "of a more preparatory nature" (p. 4).|group=note}}]][[Յոգա#cite note-64|<span class="mw-reflink-text">[note 1]</span>]][[Յոգա#cite note-2|<span class="mw-reflink-text">[note 1]</span>]][[Մասնակից:Anne Arushanyan/Ավազարկղ Ա#cite note-64|<span class="mw-reflink-text">[note 1][note 1][note 1][note 1][note 1][note 1][note 1][note 1][note 1][note 1]</span>]][[Մասնակից:Anne Arushanyan/Ավազարկղ Ա#cite note-63|<span class="mw-reflink-text">[note 3][note 3]</span>]][[Մասնակից:Anne Arushanyan/Ավազարկղ Ա#cite note-56|<span class="mw-reflink-text">[note 3][note 3][note 3]</span>]] տանող ճանապարհի։ Բուդդիզմի դասական լեզուներում մեդիտացիային ամենամոտիկը գտնվող բառերը ''[[Բհավանա|բհավանան]]'' {{refn|[[Պալի]] and [[Սանսկրիտ]] բառ ''բհավանա''-ն բառացիորեն նշանակում է "զարգացում"՝ մտավոր առումով։ "Մեդիտացիա"-յի հետ այս եզրույթի առնչությամբ տե՛ս Էպստեյն (1995), էջ 105; և Ֆիսչեր-Սքրեյբր ''et al.'' (1991), p. 20. As an example from a well-known discourse of the [[Pali Canon]], in "The Greater Exhortation to Rahula" (''Maha-Rahulovada Sutta'', [[Majjhima Nikaya|MN]] 62), Ven. [[Sariputta]] tells Ven. [[Rahula]] (in Pali, based on [http://www.tipitaka.org/romn/cscd/s0202m.mul1.xml VRI, n.d.)]: ''{{IAST|ānāpānassatiṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi.}}'' [http://www.accesstoinsight.org/tipitaka/mn/mn.062.than.html Thanissaro (2006)] translates this as: "Rahula, develop the meditation [''{{IAST|bhāvana}}''] of [[anapanasati|mindfulness of in-&-out breathing]]." (Square-bracketed Pali word included based on Thanissaro, 2006, end note.)|group=նշում}} ու ''[[Ջհանա/դհըանա|Ջհանա/դհըանան]]'' են:

Հիմնական տեխնիկաները պահպանվել են հին [[Բուդդիստական գրվածքներ|բուդդիստական գրվածքներում]] և բազմացվել ու զանազանակերպվել են ուսուցիչ-աշակերտ հաղորդակցության միջոցով։ [[Բուդդայականություն|Բուդդիստները]] զբաղվում են մեդիտացիայով՝ որպես դեպի [[Լուսավորություն]] ու [[Նիրվանա|Նիրվանա{{refn|For instance, Kamalashila (2003), p. 4, states that Buddhist meditation "includes any method of meditation that has [[Bodhi|Enlightenment]] as its ''ultimate'' aim." Likewise, Bodhi (1999) writes: "To arrive at the experiential realization of the truths it is necessary to take up the practice of meditation.... At the climax of such contemplation the mental eye … shifts its focus to the unconditioned state, [[Nirvana|Nibbana]]...." A similar although in some ways slightly broader definition is provided by Fischer-Schreiber ''et al.'' (1991), p. 142: "'''Meditation''' – general term for a multitude of religious practices, often quite different in method, but all having the same goal: to bring the consciousness of the practitioner to a state in which he can come to an experience of 'awakening,' 'liberation,' 'enlightenment.'" Kamalashila (2003) further allows that some Buddhist meditations are "of a more preparatory nature" (p. 4).|group=note}}]][[Յոգա#cite note-116|<span class="mw-reflink-text">[note 11]</span>]][[Յոգա#cite note-2|<span class="mw-reflink-text">[note 1]</span>]][[Մասնակից:Anne Arushanyan/Ավազարկղ Ա#cite note-64|<span class="mw-reflink-text">[note 1][note 1][note 1][note 1][note 1][note 1][note 1][note 1][note 1][note 1]</span>]][[Մասնակից:Anne Arushanyan/Ավազարկղ Ա#cite note-63|<span class="mw-reflink-text">[note 3][note 3]</span>]][[Մասնակից:Anne Arushanyan/Ավազարկղ Ա#cite note-56|<span class="mw-reflink-text">[note 3][note 3][note 3]</span>]] տանող ճանապարհի։ Բուդդիզմի դասական լեզուներում մեդիտացիային ամենամոտիկը գտնվող բառերը ''[[Բհավանա|բհավանան]]'' {{refn|[[Պալի]] and [[Սանսկրիտ]] բառ ''բհավանա''-ն բառացիորեն նշանակում է "զարգացում"՝ մտավոր առումով։ "Մեդիտացիա"-յի հետ այս եզրույթի առնչությամբ տե՛ս Էպստեյն (1995), էջ 105; և Ֆիսչեր-Սքրեյբր ''et al.'' (1991), p. 20. As an example from a well-known discourse of the [[Pali Canon]], in "The Greater Exhortation to Rahula" (''Maha-Rahulovada Sutta'', [[Majjhima Nikaya|MN]] 62), Ven. [[Sariputta]] tells Ven. [[Rahula]] (in Pali, based on [http://www.tipitaka.org/romn/cscd/s0202m.mul1.xml VRI, n.d.)]: ''{{IAST|ānāpānassatiṃ, rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi.}}'' [http://www.accesstoinsight.org/tipitaka/mn/mn.062.than.html Thanissaro (2006)] translates this as: "Rahula, develop the meditation [''{{IAST|bhāvana}}''] of [[anapanasati|mindfulness of in-&-out breathing]]." (Square-bracketed Pali word included based on Thanissaro, 2006, end note.)|group=նշում}} ու ''[[Ջհանա/դհըանա|Ջհանա/դհըանան]]'' են:

[[Պատկեր:Bhagavata_Gita_Bishnupur_Arnab_Dutta_2011.JPG|մինի|[[KrishnaԿրիշնա|Կրիշնան]] narrating the [[Bhagavad GitaԱրջունա|GitaԱրջունային]] toպատմում է [[ArjunaԳիտա|Գիտան]]։]]

[[Պատկեր:Patanjali.jpg|մինի|TraditionalՊատանջալիի Hinduավանդական depictionհինդուիստիկ ofպատկերումը՝ Patanjaliորպես asաստվածային an avatar of the divine serpentօձ [[SheshaՇեշա|Շեշայի]]. ավատար։]]