Վիքիպեդիա

«Անկախ Պետությունների Համագործակցություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Տող 208.
[[File:Commonwealth of Independent States CSTO vs GUAM.svg|thumb|300px|{{legend|#FFFFD0|CSTO members}}{{legend|#F8A20C|GUAM members}}{{legend|#3CE67B|Other CIS members}}]]
 
[[Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն|Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունը]] (ՀԱՊԿ) (Russian:, {{lang-ru|Организация Договора о Коллективной Безопасности}}) կամ պարզապես [[Տաշքենդի պայմանգիր|Տաշքենդի պայմանգիրը]] (Russian: {{lang-ru|Ташкентский договор}}) սկզբնավորվեց ԱՊՀ Հավաքական անվտանգության պայմանագրով<ref>[http://untreaty.un.org/unts/144078_158780/5/9/13289.pdf The Charter of the CSTO] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110515080137/http://untreaty.un.org/unts/144078_158780/5/9/13289.pdf |date=15 May 2011 }}</ref>, որը ստորագրվեց 1992 թվականի մայիսի 15-ին [[Հայաստան|Հայաստանի]], [[Ղազախստան|Ղազախստանի]], [[Ղրղզստան|Ղրղսզտանի]], [[Ռուսաստան|Ռուսաստանի]], [[Տաջիկստան|Տաջիկստանի]] և [[Ուզբեկստան|Ուզբեկստանի]] կողմից [[Տաշքենդ|Տաշքենդում]]։ [[Ադրբեջան|Ադրբեջանը]] ստորագրեց պայմանագիրը 1993 թվականի սեպտեմբերի 24-ին, [[Վրաստան|Վրաստանը]]՝ 1993 թվականի դեկտեմբերի 9-ին, իսկ [[Բելառուս|Բելառուսը]]՝ 1993 թվականի դեկտեմբերի 31-ին։ Պայմանագիրը ուժի մեջ մտավ 1994 թվականի ապրիլի 20-ին։
 
Հավաքական անվտանգության պայմանագիրը նախատեսված էր 5 տարի ժամկետով՝ երկարաձգման հնարավորությամբ։ 1999 թվականի ապրիլի 2-ին Հավաքական անվտանգության պայմանագրի միայն 6 անդամ ստորագրեցին արձանագրություն, որը երկարաձգում էր պայմանագիրը ևս 5 տարով, մինչդեռ Ադրբեջանը, Վրաստանը և Ուզբեկստանը հրաժարվեցին ստորագրել և դուրս եկան պայմանագրից։ Նրանք [[Մոլդովա|Մոլդովայի]] և [[Ուկրաինա|Ուկրաինայի]] հետ միասին ստեղծեցին ավելի արևմտամետ խմբավորումխմբավորում՝ ՝առավելառավել հայտնի որպես [[ՎՈՒԱՄ]] (''Վ''րաստան, ''Ու''կրաինա, ''Ա''դրբեջան, ''Մ''ոլդովա)։ Կազմակերպությունը անվանվեց ՀԱՊԿ 2002 թվականի հոկտեմբերի 7-ին Տաշքենդում։ [[Նիկոլայ Բորդյուժա|Նիկոլայ Բորձյուժան]] նշանակվեց նորաստեղծ կազմակերպության գլխավոր քարտուղար։ 2005 թվականի ընթացքում ՀԱՊԿ դաշնակիցները իրականացրեցին որոշ համատեղ ռազմական գործողություններ։ 2005 թվականին Ուզբեկստանը դուրս եկավ ՎՈՒԱՄ-ից և 2006 թվականի հունիսի 23-ին դարձավ ՀԱՊԿ-ի անդամ, և այդ անդամությունը վավերացվեց խորհրդարանի կողմից 2008 թվականի մարտի 28-ին<ref>{{cite web |url=http://www.eurasianhome.org |title=Евразийский дом – информационно-аналитический портал |publisher=Eurasianhome.org |date= |accessdate=23 July 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140227124643/http://www.eurasianhome.org/ |archivedate=27 February 2014 |df=dmy }}</ref> ։ ՀԱՊԿ-ը դիտորդ է [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|ՄԱԿ]]-ի [[Գլխավոր ասամբլեա|Գլխավոր Ասամբելայում]]։
 
Կանոնադրությունը վերահաստատեց բոլոր մասնակից պետությունների ցանկությունը ձեռնպահ մնալ ուժի կամ ուժի սպառնալիքի կիրառումից։ Ստորագրողները հնարավորություն չէին ունենա միանալ այլ ռազմական դաշինքների կամ պետությունների այլ խմբի։ Ագրեսիան ստորագրողներից մեկի նկատմամբ կդիտվեր որպես ագրեսիա բոլորի նկատմամբ։ Այս նպատակով ՀԱՊԿ-ը անց է կացնում ամենամյա ռազմական հրամանատարական վարժություններ, որպեսզի ՀԱՊԿ անդամները հնարավորություն ունենան բարելավել կազմակերպության ներսում համագործակցությունը։ Ամենամեծամասշտաբ զորավարժությունները, որ անց են կացվել, դա Հայաստանում իրականացվող «<nowiki/>[[Ռուբեժ-2008]]<nowiki/>»-ն է, որտեղ ընդհանուր հաշվարկվում էր 4000-անոց զորք ՀԱՊԿ անդամ բոլոր 7 երկրներից, որն իրականացնում էր օպերատիվ, ռազմավարական և մարտավարական զորավարժություն՝ շեշտը դնելով ՀԱՊԿ համագործակցության մեջ հավաքական անվտանգության տարրի արդյունավետության հետագա մեծացման վրա<ref>[http://www.pims.org/news/2008/08/06/rubezh-2008-the-first-large-scale-csto-military-exercise “Rubezh 2008”: The First Large-Scale CSTO Military Exercise | PfP Information Management System (PIMS)] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120218084334/http://www.pims.org/news/2008/08/06/rubezh-2008-the-first-large-scale-csto-military-exercise |date=18 February 2012 }}</ref>։
Տող 224.
ՀԱՊԿ-ի իրականացրած ամենամեծ ռազմական գործողությունը իրականացվել է 12000-անոց զորքի կողմից 2001 թվականի սեպտեմբերի 19-ից 27 ընկած ժամանակահատվածում՝ բարձրացնելու համար ապակայունացման դեմ առկա մեթոդների պատրաստվածությունը և համակարգումը՝ պայքարելու համար ժողովրդական ապստամբության ցանկացած փորձի դեմ ինչպիսին էր, օրինակ, [[Արաբական գարուն|Արաբական գարունը]]<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/tajikistan/8777123/Central-Asian-armies-start-exercises-to-counter-potential-Arab-Spring-style-unrest.html Central Asian armies start exercises to counter potential Arab Spring-style unrest], [[The Daily Telegraph]] (20 September 2011)</ref>
։
 
==Տնտեսություն==
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Անկախ_Պետությունների_Համագործակցություն» էջից