«Պարթենոն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Պիտակ՝ 2017 source edit |
|||
Տող 66.
=== Անտիկ Աթենասի տաճարը Պարթենոնի տեղում ===
[[Պատկեր:Athènes_Acropole_Caryatides.JPG
[[Ակրոպոլիս]]ում պահպանվել են հնագույն շինությունների հսկայական թվով ճարտարապետական տարրեր և նրանց հիմքերը։ Նրանց պատկանելիությունը աղբյուրներից հայտնի այս կամ այն կառույցին, որպես օրենք, վիճելի է։ Նոր ժամանակներում հայտնի առաջին տաճարը [[Աթենաս]]ինն է, որի գոյությանը համաձայն է աշխարհի գիտնականների մեծամասնությունը, կառուցվել է Ակրոպոլիսում, հավանաբար [[Պիսիստրատոս|Պիսիստրատոսի]] օրոք։ Տաճարը կոչվում է նաև, ինչպես հետագայում և արդի շրջանում Պարթենոն Հեկատոմպեդոնիս, այսինքն՝ հարյուր ոտնաչափ (երկարության չափ, որ հավասար է 30 սմ)։ Տաճարի կառուցումը Պիսիտրատոսի՝ [[Աթենք]]ի կառուցապատման և զարգացման քաղաքականության օրգանական մասն էր։ Հեկատոմպեդոնիսը ինչ-որ ձև նաև համարվում է [[Էրեխտեյոնիս]]ի նախորդը (աթենական պոլիսի բոլոր գլխավոր սրբությունները պահպանվում էին այնտեղ)։ Այժմ ապացուցված է, որ երկար ժամանակ Հեկատոմպեդոնիսին վերագրվող հիմքը չունի անհրաժեշտ երկարություն, որպեսզի նրա վրա կառուցվեր հարյուր ոտնաչափ երկարությամբ սենյակ և հետևաբար, չի կարող լինել վերոհիշյալ տաճարը։ Բայց տաճարի գոյությունն ինքնին չի բացառվում։
Պարսկական աղբի միջից գտնվել են նրա երկու վերնաճակատները և այլ մասեր։ [[Մարաթոնի ճակատամարտ]]ից հետո անմիջապես սկսվեց [[Աթենք]]ի նոր տաճարի կառուցումը, որը աղբյուրներում հիշատակվում է որպես === Պարթենոնը Հռոմեական և Բյուզանդական կայսրությունների կազմում ===
Պարթենոնը փառքի և Աթենքի հովանավոր Աթենաս աստվածուհու վեհության խորհրդանիշի պաշտոնում հանդես է գալիս շուրջ հազար տարի։ Արդի պատմագիտության մեջ չկա հստակ մատնանշված թվական, որը նշում է թե երբ է Պարթենոնը վերածվել քրիստոնեական եկեղեցու։ Հայտնի է, որ դա եղել է 4-րդ դարում՝ հռոմեացիների կողմից Աթենքի գրավումից հետո։ Բյուզանդական կայսրության կազմում Աթենքը վերածվում է հասարակ գավառական քաղաքի, իսկ այդ ժամանակահատվածում Պարթենոնը կորցնում է իր հեղինակությունը։ 5-րդ դարում տաճարը թալանվում է Հռոմեական կայսրության ղեկավարների կողմից, իսկ Պարթենոնի նախկին գանձերը տեղափոխվում են Բյուզանդիայի թագավորանիստ Կոստանդնուպոլիս։ Որոշ աղբյուրներ հավաստում են այն մասին, որ Կոստանդնուպոլսի Պողոս III պատրիարքը Պարթենոնի տեղում կառուցում է Սուրբ Սոֆիայի անունը կրող եկեղեցական համալիր։ 13-րդ դարում՝ չորրորդ խաչակրաց արշավանքի ընթացքում, վնասվում է Աթենաս Պրոմախոսի արձանը, որը, հավանաբար, ստեղծվել էր մ․թ․ա․ 3-րդ դարում։ Հռոմեական և բյուզանդական կայսրերը բազմիցս հրովարտակներով արգելել են հեթանոսական պաշտամունքը կայսրության տարածքում, սակայն Հունաստանում այն չափազանց խոր արմատներ ուներ։ Մեր օրերում ընդունված է այն կարծիքը, որ Պարթենոնի տաճարը քրիստոնեական եկեղեցու վերածվել է միայն 6-րդ դարում։ Արևելյան Հռոմեական կայսրությունում՝ Բյուզանդիայում, այն ծառայել է որպես Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի ուղղափառ եկեղեցի։ Այն եղել է չորրորդ ամենակարևոր ուխտագնացության կենտրոնն ամբողջ Բյուզանդական կայսրությունում՝ Կոստանդնուպոլսի, Եփեսոսի և Սալոնիկի տաճարներից հետո։ Հայտնի է, որ Բյուզանդիայի կայսր Բարսեղ II Բուլղարասպանը՝ հայկական (մակեդոնական) հարստությունից, 1018 թվականին բուլղարացիների նկատմամբ տարած վճռական հաղթանակից հետո երկրպագել է Պարթենոնի տաճարում։ 13-րդ դարում Հունաստանի տարածքն անցնում է Լատինական կայսրությանը, իսկ Աթենքի դքսության ղեկավարումն անցնում է Օտտոն դե լա Ռոշին։ Կարճ ժամանակահատվածում Պարթենոնը վերածվում է Նոթր Դամ դ'Աթենս անվանումով կաթոլիկ տաճարի։ Հաջորդ երկուս ու կես դարերի ընթացքում վարձկանների հարձակումների, ռազմական հեղաշրջումների և դիվանագիտական խարդավանքների հետևանքով Աթենքն անցնում նախ ֆրանսիացիներին և ապա՝ կատալոնացիներին։ ▼
Պարթենոնը փառքի և Աթենքի հովանավոր Աթենաս աստվածուհու վեհության խորհրդանիշի պաշտոնում հանդես է գալիս շուրջ հազար տարի։ Արդի պատմագիտության մեջ չկա հստակ մատնանշված թվական, որը նշում է թե երբ է Պարթենոնը վերածվել քրիստոնեական եկեղեցու։ Հայտնի է, որ դա եղել է 4-րդ դարում՝ հռոմեացիների կողմից Աթենքի գրավումից հետո։ Բյուզանդական կայսրության կազմում Աթենքը վերածվում է հասարակ գավառական քաղաքի, իսկ այդ ժամանակահատվածում Պարթենոնը կորցնում է իր հեղինակությունը։ 5-րդ դարում տաճարը թալանվում է Հռոմեական կայսրության ղեկավարների կողմից, իսկ Պարթենոնի նախկին գանձերը տեղափոխվում են Բյուզանդիայի թագավորանիստ Կոստանդնուպոլիս։ [[Պատկեր:Παρθενώνας - Parthenon.jpg|մինի|272x272px|[[Արտեմիս|Արտեմիսի]] տաճարի քրմուհիների՝ [[Կարիատիդ|կարիատիդների]] զարդաքանդակները<nowiki/>[[Էրեքթեոն|Էրեքթեոնի]] վրա։]]
Աթենքն ու շրջակա տարածքները միասին կազմում են Աթենքի դքսությունը, որը 1371 թվականին մտնում է Արագոնի թագավորության մեջ։ Աթենքը մնում է կատալոնական տիրապետության տակ մինչև 1386 թվականը։ Այդ ժամանակ Աթենքի պաշտոնական լեզուն կատալոներենն էր, իսկ պետական կրոնը՝ կաթոլիկությունը։ 1387 թվականին իշխանությունն անցնում է ֆլորենցիական Աչայոլի ազնվականական ընտանիքին , որի վերահսկողության տարիներին հունարեն լեզուն և հույն ուղղափառ եկեղեցին վերադարձնում են իրենց դիրքերը։ Զարգացած միջնադարի այս դարակազմիկ փոփոխությունների ընթացքում Պարթենոնը վերածվում է լավ ամրեցված վերածննդի պալատի։ Վերջինս ստանում է նախ Սանտա Մարիա դը Սեթինաս (կատալանացիների իշխանության ներքո) և ապա Սանտա Մարիա դի Ատեն (իտալացիների իշխանության ներքո) անվանումները:▼
▲
▲13-րդ դարում Հունաստանի տարածքն անցնում է Լատինական կայսրությանը, իսկ Աթենքի դքսության ղեկավարումն անցնում է Օտտոն դե լա Ռոշին։ Կարճ ժամանակահատվածում Պարթենոնը վերածվում է Նոթր Դամ դ'Աթենս անվանումով կաթոլիկ տաճարի։ Հաջորդ երկուս ու կես դարերի ընթացքում վարձկանների հարձակումների, ռազմական հեղաշրջումների և դիվանագիտական խարդավանքների հետևանքով Աթենքն անցնում նախ ֆրանսիացիներին և ապա՝ կատալոնացիներին։ Աթենքն ու շրջակա տարածքները միասին կազմում են Աթենքի դքսությունը, որը 1371 թվականին մտնում է Արագոնի թագավորության մեջ։ Աթենքը մնում է կատալոնական տիրապետության տակ մինչև 1386 թվականը։ Այդ ժամանակ Աթենքի պաշտոնական լեզուն կատալոներենն էր, իսկ պետական կրոնը՝ կաթոլիկությունը։ 1387 թվականին իշխանությունն անցնում է ֆլորենցիական Աչայոլի ազնվականական ընտանիքին , որի վերահսկողության տարիներին հունարեն լեզուն և հույն ուղղափառ եկեղեցին վերադարձնում են իրենց դիրքերը։ Զարգացած միջնադարի այս դարակազմիկ փոփոխությունների ընթացքում Պարթենոնը վերածվում է լավ ամրեցված վերածննդի պալատի։ Վերջինս ստանում է նախ Սանտա Մարիա դը Սեթինաս (կատալանացիների իշխանության ներքո) և ապա Սանտա Մարիա դի Ատեն (իտալացիների իշխանության ներքո) անվանումները:
=== Շինարարություն ===
| |||