«Մարաստան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
→‎top: Ա.Ե.Մխիթարյան
Տող 32.
}}
 
'''Մարաստան'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=52}}</ref>՝ հնագույն պետություն [[Իրանական սարահարթում]]։
'''Մարաստան'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=52}}</ref>՝ հնագույն պետություն [[Իրանական սարահարթում]]։ Մարական ցեղերը [[մ.թ.ա. 7-րդ դար]]ում միավորում է [[Դայուկկու]] արքան [[Ասորեստան]]ի դեմ պայքարելու համար։ Մարաստանը իր հզորության գագաթնակետին է հասնում [[Ուվախշատրա]] արքայի ժամանակ։ Մարաստանը, Նոր Բաբելոնի թագավորությունը և Հայաստանը [[մ.թ.ա. 620]]-ական թթ. կնքում են հակաասորեստանյան դաշինք։ Շուտով սկսվում են լայնածավալ ռազմական գործողություններ։ [[Մ.թ.ա. 614]] թ. ընկնում է Ասորեստանի նախկին մայրաքաղաք [[Աշշուր]]ը, [[մ.թ.ա. 612]] թ. մայրաքաղաք [[Նինվե]]ն։ Ասորեստանի արքա [[Սին-Շարի-Իշկուն]] ինքնասպան է լինում։ Ասորեստանյան վերջին զորքերը [[մ.թ.ա. 605]] թ. ջախքախվում են [[Կարքեմիշ]]ի մոտ։ [[Ուվախշատրա]]ն հայոց տիրակալ [[Պարույր Սկայորդի|Պարույր Սկայորդուն]] ուղարկում է թագավորական թագ՝ ճանաչելով նրան հայոց օրինական արքա։ Մարական Կայսրությունը տարածվում էր Հայաստանից մինչև Հնդկաստան և Կասպից Ծովից մինչև Միջագետք՝ ընդգրկելով բազմաթիվ կիսանկախ պետություններ և ցեղային միություններ։ [[Իշտուվեգու]]յի կառավարման ժամանակ Հայոց արքա [[Երվանդ Ա Սակավակյաց]]ը դառնում է մարերին հարկատու։ Մարական պետությունը անկում է ապրում [[մ.թ.ա. 550]] թ. [[Իշտուվեգու]]յի թոռ, [[Պարսուա]]յի և Անշանի արքա [[Կյուրոս Բ Մեծ]]ի կողմից։ Այլևս անկախ մարական պետություն երբևէ չի վերականգնվում։
 
Ասորեստանի թագավոր [[Ասարխադդոնին]] (մ.թ.ա.681-մ.թ.ա.668) հաջորդած [[Աշուրբանիպալ|Աշշուրբանապալի]] (մ.թ.ա.668-մ.թ.ա.633) օրոք պատերազմական գործողություններ են սկսվել Ասորեստանի և [[Մանա|Մանայի]] (որն [[Վանի թագավորություն|ՈՒրարտու]]<nowiki/>ի ու [[Աշգուզա|Աշգուզայի]] դաշնակիցն էր) միջև՝ կապված Մանայի գահակալ Ախշերիի հակաասորեստանյան դիրքորոշման հետ։ Այս իրապայմաններում ըստ Մ. Խորենացու վկայության՝ [[Պարույր Սկայորդի|Պարույրի (Պարտատուա)]] հրամանատարությամբ Արարատյան թագավորության և Ասքանազյան գնդի զորամիավորումները՝ Մարական ցեղապետերից [[Վարբակես|Վարբակեսի]] գլխավորած մարաց զորքի հետ միասին պաշարել են Ասորեստանի մայրաքաղաք Նինվեն։ Մ. Խորենացին գրում է, որ գրավելով Նինվեն, նրանք պարտադրել են Աշշուրբանապալին ընդունելու Մանայի և Մարաստանի իրավունքները և իրենց հսկող վերակացուները թողնելով այնտեղ, վերադարձել իրենց երկրները։ Այս իրողություններից հետո հզորացել է Պարույրի (Պարտատուա) հեղինակությունը և Մարաց Վարբակես իշխանի եռանդուն միջամտությամբ Պարույրը ճանաչվել է թագավոր։
 
Ըստ Հերոդոտոսի. Վարբակեսի ջանքերով Հայաստանի հյուսիս-արևելյան հարևանությամբ, Կասպից ծովի հարավային տարածքներում վերջնական ձևավորվում է, Ասորեստանից անկախացած մարական ցեղերի հզոր պետականությունը: Վարբակեսի հաջորդներից [[Դայուկկու|Դայուկկուն (Դեովկես)]] [[մ.թ.ա. 7-րդ դար]]ում համախմբելով մարական ցեղերի առաջնորդներին, այն դարձնում է կայուն թագավորություն, հիմնադրելով նրանց առաջին մայրաքաղաքը, որը կոչում է [[Եկբատան]] (Հանգմատանա) որ մարերեն նշանակում է <<Մարաց ժողովատեղ>>: 
 
Մարաստանի թագավորությունը, որտեղ իշխանության գլուխ էր անցել [[Դայուկկու|Դայուկկուին]] (Դեովկես) հաջորդած [[Ֆրավարտիշ|Ֆրավարտիշը (Փռավորտիս)]], սկսել է իր իշխանության տարածքներն ընդարձակել իրենցից արևելք ընկած երկրամասերի հաշվին, որը սկսել էին բնակեցնել քոչվոր ապրելակերպ վարող սկյութամազքութական ծագում ունեցող ցեղերը: Վերջիններիս ռազմառաջնորդները թալանի ու ռազմավարի նպատակով զինվորական ծառայության էին անցնում մարաց թագավորի մոտ:
 
'''Մարաստան'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=52}}</ref>՝ հնագույն պետություն [[Իրանական սարահարթում]]։ Մարական ցեղերը [[մ.թ.ա. 7-րդ դար]]ում միավորում է [[Դայուկկու]] արքան [[Ասորեստան]]ի դեմ պայքարելու համար։ Մարաստանը իր հզորության գագաթնակետին է հասնում [[Կիաքսար|Ուվախշատրա (Կիաքսար)]] արքայի ժամանակ։ Մարաստանը, և Նոր Բաբելոնի թագավորությունը և Հայաստանը [[մ.թ.ա. 620]]-ական թթ. կնքում են հակաասորեստանյան դաշինք։ Շուտով սկսվում են լայնածավալ ռազմական գործողություններ։ [[Մ.թ.ա. 614]] թ. ընկնում է Ասորեստանի նախկին մայրաքաղաք [[Աշշուր]]ը, [[մ.թ.ա. 612]] թ. մայրաքաղաք [[Նինվե]]ն։ Ասորեստանի արքա [[Սին-Շարի-Իշկուն]] ինքնասպան է լինում։ Ասորեստանյան վերջին զորքերը [[մ.թ.ա. 605]] թ. ջախքախվում են [[Կարքեմիշ]]ի մոտ։ [[Ուվախշատրա]]ն հայոց տիրակալ [[Պարույր Սկայորդի|Պարույր Սկայորդուն]] ուղարկում է թագավորական թագ՝ ճանաչելով նրան հայոց օրինական արքա։ Մարական Կայսրությունը տարածվում էրէ Հայաստանից մինչև Հնդկաստան և Կասպից Ծովից մինչև Միջագետք՝ ընդգրկելով բազմաթիվ կիսանկախ պետություններ և ցեղային միություններ։ [[ԻշտուվեգուՏիգրան և Աժդահակ|Իշտուվեգույի (Աժդահակ)]]յի կառավարման ժամանակ Հայոց արքա [[Երվանդ Ա Սակավակյաց]]ը դառնում է մարերին հարկատու։ Մարական պետությունը անկում է ապրում [[մ.թ.ա. 550]] թ. [[Իշտուվեգու]]յիԻշտուվեգայի (Աժդահակ) թոռ, [[Պարսուա]]յի և Անշանի արքա [[Կյուրոս Բ Մեծ]]ի կողմից։ Այլևս անկախ մարական պետություն երբևէ չի վերականգնվում։
 
==Մարական արքաներ==
*[[Դայուկկու]] (ըստ Մ. Խորենացու՝ Դեովկիս) մ.թ.ա. 700/670-640
*[[Ֆրավարտիշ]] (ըստ Մ. Խորենացու՝ Փռավորտիս) մ.թ.ա. 640-625
*[[Կիաքսար|Ուվախշատրա]] (ըստ Մ. Խորենացու՝ Կվաքսարես) մ.թ.ա. 625-585
*[[Տիգրան և Աժդահակ|Իշտուվեգու]] (ըստ Մ. Խորենացու՝ Աժդահակ) մ.թ.ա. 585-550
 
== Ծանոթագրություններ ==
Տող 44 ⟶ 52՝
 
== Աղբյուրներ ==
 Геродот <<История в девяти книгах>> - Л. 1972г.
{{ծանցանկ}}
 
И. М. Дьяконов <<Ассиро – вавилонские источники по истории Урарту>> <ВДИ> - 1951г., Ν3
 
Մովսես Խորենացի <<Պատմություն Հայոց>> -1968թ.{{ծանցանկ}}
 
{{Հին աշխարհ}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մարաստան» էջից