«Բջջակորիզ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-== *Կառուցվածքը *== +== Կառուցվածք ==)
No edit summary
Տող 14.
== Հայտնագործումը ==
Հավանաբար բջջակորիզի հնագույն նկարագրությունը [[Անտոնի Վան Լևենհուկ]]ինն ([[1632]]-[[1723]]) է, ով [[1719]] թ. ուսումնասիրելով սաղմոն ձկան [[էրիթրոցիտ]]ները նկարագրեց նաև այդ բջիջների կորիզները։ Ի տարբերություն [[կաթնասուն]]ների [[էրիթրոցիտ]]ների, ձկների [[էրիթրոցիտ]]ները պահպանում են կորիզները։ Ավելի մանրակրկիտ նկարագրություն տվեց բուսական բջիջները ուսումնասիրող շոտլանդացի գիտնական Ռոբերտ Բրաունը [[1831]] թ., իսկ կենդանական [[բջիջ]]ներում կորիզներն առաջին անգամ նկարագրեց Թեոդոր Շվանը [[1838]] թ.։ §Կորիզ¦ [[հունարեն]]-§Կարիոն¦, [[լատիներեն]]-§նուկլեուս¦, այդտեղից էլ կորիզի [[անգլերեն]] անվանումը՝ §nucleus¦։<ref name="ReferenceB">Կենսաբանություն, հեղինակ Տիգրան Թանգամյան, էջ 54-56</ref>
[[Պատկեր:Leeuwenhoek1719RedBloodCells.jpg|thumb|left|upright=1.5|Բջջակորիզի հնագույն նկարագրությունը Անտոնի Վան Լևենհուկի կողմից, 1719 թ..]]
 
== Կառուցվածք ==
[[Պատկեր:Leeuwenhoek1719RedBloodCells.jpg|thumb|left|upright=1.5|Բջջակորիզի հնագույն նկարագրությունը Անտոնի Վան Լևենհուկի կողմից, 1719 թ..]]
Սովորաբար կորիզը կլոր է կամ օվալաձև, բայց լինում են և այլ ձևերի՝ խոզանակաձև, ճյուղավոր, մատնոցանման, ձողիկաձև, հատվածավոր և այլն։ Կորիզների չափերը, ձևը կախված են [[բջիջ]]ների չափերից ու ձևերից։ Սովորաբար կորիզը կազմում է բջջի 20%-ը։
Սովորաբար կորիզը կլոր է կամ օվալաձև, բայց լինում են և այլ ձևերի՝ խոզանակաձև, ճյուղավոր, մատնոցանման, ձողիկաձև, հատվածավոր և այլն։ Կորիզների չափերը, ձևը կախված են [[բջիջ]]ների չափերից ու ձևերից։ Սովորաբար կորիզը կազմում է բջջի 20%-ը։ [[Բջիջ]]ների մեծ մասն ունի մեկ կորիզ, բայց կան և մեկից ավելի, նույնիսկ բազմաթիվ կորիզներ պարունակող բջիջներ։ Բջիջները բազմակորիզ են. օրինակ՝ ստորակարգ ձևերի մոտ, [[լյարդ]]ում, [[ողնուղեղ]]ում, [[մկան]]ներում, [[ողնաշարավոր]]ների շարակցական [[հյուսվածք]]ում։ Սովորական մանրադիտակով բջջակորիզը երևում է որպես մի բուշտ, որում առանձնանում է [[կորիզակ]]ը։ Առանձին դեպքերում պատահում են բջիջներ, իրենց բնույթով և ֆունկցիայով երկու կորիզներով՝ մեծ կամ մակրոնուկլեուս և փոքր կամ միկրոնուկլեուս։ Հայտնի են նաև կորիզազրկվող բջիջներ. օրինակ՝ [[կաթնասուն]]ների [[էրիթրոցիտ]]ները, որոնք իրենց զարգազման ընթացքում կորցնում են կորիզը։<ref>Ընդհանուր Կենսաբանություն, հեղինակ Նադեժդա Բեգլարյան, էջ 110-111</ref> Կորիզը կազմված է 4 հիմնական մասերից՝
Կորիզը կազմված է 4 հիմնական մասերից՝
 
* [[Կորիզաթաղանթ]]
Տող 25 ⟶ 23՝
* [[Կորիզակ]]
* [[Քրոմոսոմ|Քրոմատին]]
[[Պատկեր:Micrograph of a cell nucleus.png|thumb|left|200px|Կորիզը էլեկտրոնային մանրադիտակի տակ, մուգ մասը կորիզակն է։]]
]]
 
{| class="wikitable sortable" style="text-align:right"
!N !! Բջիջ !! Կորիզ
Տող 74 ⟶ 70՝
|}
 
== Բաղադրություն ==
== Բաղադրությունը ==
 
Ֆիզիկոքիմիական տեսանկյունից, բջջի կորիզն ունի ավելի խիտ կոլոիդ լուծույթ, քան [[ցիտոպլազմա]]ն։ Քիմիական բաղադրությամբ կորիզը խիստ տարբերվում է բջջի մյուս բաղադրամասերից և պարունակում է՝
 
Տող 86 ⟶ 81՝
Բջջի գրեթե ամբողջ [[ԴՆԹ]]-ն՝ 99%, կենտրոնացված է կորիզում, որտեղ նա սպիտակուցների հետ առաջացնում է բարդ միացություն՝ դեզօքսիռիբոնուկլեոպրոտեիդ։<ref name="ReferenceA"/>
 
== Ֆունկցիաներ ==
== Ֆունկցիաները ==
* Իրականացնում է ժառանգական ինֆորմացիան պահպանման և վերարտադրության՝ հաջորդ սերնդին փոխանցում
* Մասնակցում է բջջի բաժանմանը
* Անուղղակի ձևով մասնակցում է [[սպիտակուց]]ների կենսասինթեզին
* Կարգավորում է նյութափոխանակությունը և հսկում [[օրգանոիդ]]ների կենսագործունեությունը
* Կորիզում տեղի է ունենում [[ԴՆԹ]]-ի և [[ՌՆԹ]]-ի սինթեզ
* Կորիզակում տեղի է ունենում [[ռիբոսոմ]]ների մեծ և փոքր մասերի ձևավորում
* Կարգավորում է բջջի [[օրգանոիդ]]ներիօրգանոիդների քանակը
* Ապահովում է միաբջիջ օրգանիզմների շարժունակությունը։<ref name="ReferenceB"/>
 
Տող 101 ⟶ 96՝
* Կենսաբանություն, հեղինակ Սիսակյան, էջ 24-25
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{Commonscat|Cell nucleus}}
{{ծանցանկ}}
{{ծանոթագրություններ}}
 
[[Կատեգորիա:Օրգանոիդներ]]