«Բյուրեղապակյա գիշեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Բյուրեղապակյա գիշեր''' ([[գերմ.]]՝ Kristallnacht կամ՝ Reichskristallnacht), [[Նացիստական Գերմանիա|Երրորդ Ռայխ]]<nowiki/>ի ժամանակ հրեաների դեմ իրագործված ջարդեր, որոնք տեղի ունեցան [[1938 թվական]]ի [[նոյեմբերի 9]]-ից [[10]]-ը և [[նացիստներ]]ի կողմից ներկայացվեցին որպես հանրության ինքնաբուխ արձագանք՝ [[2]] օր առաջ [[Փարիզ]]ում Գերմանիայի դեսպանության առաջին քարտուղար [[Էրնսթ ֆոմ Ռաթ]]ի սպանության համար: Վերջինիս սպանության հեղինակն էր ծագումով հրեա երիտասարդ գերմանացի [[Հերշել Գրինշփան]]ը: Իրականում ջարդերի կազմակերպումը հանձնարարել էր Ռայխկանցլեր [[Ադոլֆ Հիտլեր]]ը, կազմակերպիչն էր [[Յոզեֆ Գեբելս]]ը, կատարողները՝ Գրոհման բաժնի (գերմ.՝ Sturmabteilung) ու «Հիտլերյան երիտասարդների» անդամները, որոնց օժանդակեցին Անվտանգության ծառայության (գերմ.՝ Sicherheitsdienst ), [[Գեստապո]]յի ու ոստիկանական այլ ուժեր: [[Ռայխ]]ի ողջ տարածքում ոչնչացվեց ավելի քան [[200]] [[սինագոգ]] ու պաշտամունքային վայր, թալանվեց [[հրեաներ]]ին պատկանող 7500 առևտրային կրպակ ու ձեռնարկություն, գրեթե հարյուր հրեա սպանվեց, հարյուրավորներն ինքնասպանություն գործեցին կամ մեռան ստացված վնասվածքներից, իսկ գրեթե 30.000 հոգի աքսորվեց [[համակենտրոնացման ճամբար]]: Ընդհանուր առմամբ, ջարդերի ու աքսորի հետևանքով 2000-5000 հոգի հրեա զոհվեց: Սա [[1933 թվական]]ից հետո, երբ [[նացիստներ]]ը եկան իշխանության, հակասեմականության արտահայտման ամենաբարձր ալիքն էր: Բյուրեղապակյա գիշերը [[Շոա]]յի առաջին քայլն էր: Հակասեմական բռնության առաջին մեծ ցույցը կազմակերպելով՝ նացիստները ցանկացան արագացնել հրեաների արտագաղթը, և դա նրանց հաջողվեց:

=== Ենթատեքստ. հակասեմական քայլեր ===

==== Նախապայման. Ֆոմ Ռաթի սպանությունը ====

1938 թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին, ծագումով հրեա 17-ամյա գերմանացի [[Հերշել Գրինշփան]]ը, ով [[Փարիզ]]ում փախստական էր և հոկտեմբերի 27-ին Գերմանիայից արտաքսվել էր [[Լեհաստան]], ատրճանակ է գնում ու ուղղություն վերցնում դեպի Փարիզում Գերմանիայի դեսպանատուն:<br />

1938 թվականի նոյեմբերի 9-ի երեկոյան՝ [[Մյունխեն]]ում, [[Շարժման օր]]վա ([[գերմ.]]՝ Tag der Bewegung ) կապակցությամբ, Ադոլֆ Հիտլերը ցածրաձայն երկար զրույց է ունենում Յոզեֆ Գեբելսի հետ, որի ընթացքում չի թաքցնում իր զայրույթը: Այնուհետև ժողովը լքում է՝ առանց ավանդական ելույթի ու նույնիսկ ֆոմ Ռաթի մասին որևէ ակնարկ անելու: Նույն օրը՝ ժամը 22:00-ին, Գեբելսը ներկաներին տեղեկացնում է Էրնսթ ֆոմ Ռաթի մահվան մասին: Այնուհետև, Գրոհման բաժնի շրջանային ղեկավարները հեռախոսոով իրենց ենթականերին ցուցումներ են տալիս հրեապատկան շինությունների հանդեպ մեծածավալ հրդեհներ, ավերումներ ու հրեաների հանդեպ բռնություններ սանձազերծել: Կեսգիշերից առաջ Հայնրիխ Մյուլլերը՝ Գեստապոյի ղեկավարը, ոստիկանական ուժերին հրահանգում է բռնարարքներին չխոչընդոտել ու 20.000-30.000 հրեայի ձերբակալել: Նոյեմբերի 10-ին, Հիտլերի համաձայնությամբ, Գեբելսը կարգադրում է դադարեցնել ջարդերը: Լուրը տարածվում է բեռլինյան մամուլով երեկոյան ժամը 5-ին, իսկ ռադիոկայաններով՝ 3 ժամ անց: Հայնրիխի հաղորդագրություններով ոստիկանության պարեկապահակային խմբերը, ովքեր նախորդող երկու օրվա ջարդերի ընթացքում «հրաշքով» անհետացել էին, կրկին հայտնվում են բոլոր փողոցների անկյուններում: