«Բելժեց»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
ավելացվեց Կատեգորիա:Հոլոքոստ ՀոթՔաթ գործիքով
չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ
Տող 69.
| ծանոթագրություններ =
}}
'''«Բելժեց»''' ({{lang-pl|Bełżec}}), [[Նացիստական Գերմանիա|Նացիստական Գերմանիայի]]յի [[Համակենտրոնացման ճամբար|համակենտրոնացման]] և [[Մահվան ճամբարներ|մահվան ճամբար]], որը գոյություն է ունեցել [[1939]]-ից [[1943]] թվականներին օկուպացված [[Լեհաստան|Լեհաստանի]]ի [[Լյուբլինի վոևոդություն|Լյուբլինի վոևոդության]] Բելժեց գյուղի տարածքում։
 
== Պատմություն ==
Բելժեց գյուղը հայտնի է դեռևս [[1515]] թվականից։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտի նախաշեմին բնակչությունը կազմում էր 2000 մարդ, որոնցից 100-ը ազգությամբ հրեաներ էին<ref>[http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/Content/8806/Slownik_historyczny_miejscowosci_wojewodztwa_zamojskiego.pdf Slownik historyczny miejscowosci wojewodztwa zamojskiego]</ref>։ Լեհաստանի տարածքը [[Գերմանիա|Գերմանիայի]]յի և [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]]-ի միջև բաժանվելու ժամանակ, [[1939]] թվականին նացիստները Բելժեցում կառուցեցին աշխատանքային համակենտրոնացման ճամբար։ [[1940]] թվականի օգոստոսին ճամբարում կային 11 հազար կալանավորներ՝ [[գնչուներ]], [[հրեաներ]] և այլ ազգերի ներկայացուցիչներ [[Ռադոմ|Ռադոմից]]ից, [[Լյուբլին|Լյուբլինից]]ից, [[Վարշավա|Վարշավայից]]յից և նրանց հարակից բնակավայրերից։ Կալանավորների պարտականությունների մեջ էր մտնում կառուցել հակատանկային պատնեշներ գերմանախորհրդային սահմանի երկայնքով։
 
[[1941]] թվականի նոյեմբերին սկսվեց մահվան ճամբարի շինարարությունը [[Լեհեր|լեհ]] և [[Հրեաներ|հրեա]] կալանավորների կողմից: Արդեն իսկ [[1942]] թվականի փետրվարին ավարտվեցին հիմնական օբյեկտների կառուցումը, որոնց մեջ էին մտնում [[Գազիգազի խցիկ|գազի խցիկներն]]ներն ու բարաքները: Ճամբարը Բելժեց գյուղի կայարանից կես կիլոմետր հեռավորության վրա էր՝ [[Լյուբլին]]-[[Լվով]] երկաթգծի հարևանությամբ: 1942 թվականի մարտի սկզբին ավարտվեցին գազի խցիկների փորձարկումները, որոնց ժամանակ կոտորվեցին բազմաթիվ հրեաներ Լյուբիչա-Կրուլևսկայա բնակավայրից, ովքեր կառուցել էին ճամբարը: 1942 թվականի մարտին [[Մահվան ճամբարներ|մահվան ճամբարն]] աշխատում էր ամբողջ հզորությամբ: Արդեն մարտ ամսի ընթացքում գազի խցիկներում սպանվեցին շուրջ 80 հազար հրեաներ Լյուբլինի, Լվովի և Արևելյան Գալիցիայի այլ բնակավայրերի գետտոներից: Օրական հինգ անգամ կալանավորների էշելոններ էին բերվում Բելժեց:
 
Բելժեց համակենտրոնացման ու մահվան ճամբարը գործունեություն ծավալեց մինչև 1943 թվականը: Այդ ընթացքում երկու անգամ մեկական ամսով փակվեց՝ ապրիլից մայիս և հունիսից հուլիս: Փակման պատճառը շինարարական աշխատանքներն էին. գազի խցիկները երեքից դարձան վեցը: Իր ստեղծման պահից Բելժեց մահվան ճամբարում սպանվեցին 600 հազար հրեաներ և 2 հազար գնչուներ<ref name="yvs12">{{cite web|url=http://www.yadvashem.org/yv/ru/education/projects/phoenix/camps2.asp|title=Система уничтожения - Белжец - Образование - Яд Вашем|authorlink=|work=|publisher=yadvashem.org|format=|accessdate=2014-2-7|author=|datepublished=|lang=|description=}}</ref>:
 
== Կալանավորների ոչնչացում ==
Բելժեց համակենտրոնացման ճամբարի սպանությունների համակարգը նույնն էր, ինչպես որ այլ մահվան ճամբարներում՝ [[Մայդանեկ]], [[Օսվենցիմ]], [[Սոբիբոր]], [[Տրեբլինկա]]:
# Սելեկցիա՝ կանանց, տղամարդկանց ու երեխաների առանձնացում միմյանցից:
# Կալանավորներին ասվում էր, որ նրանք ժամանել են տարանցիկ ճամբար, որտեղից ուղարկելու են աշխատանքային ճամբարներ և, հիգինայից ելնելով նրանք պետք է մերկանային, որպեսզի ախտահանվեին ու լոգանք ընդունեին (գազի խցիկների մուտքին գրված էր «Լոգարան» և այն կառուցված էր լոգարանի տեսքով, որտեղ զոհերին խեղդամահ էին անում [[Ցիկլոն B]] գազով):
# Դեպի գազի խցիկներ գնալու ճանապարհին խոշտանգումներ, ծաղրուծանակ:
 
== Ճամբարի ոչնչացում ==
Մինչև 1943 թվականի գարունը բոլոր սպանվածների մարմինները հանվեցին փոսերից, նույնիսկ հակատանկային խրամատներից, որոնք այդպես էլ չօգտագործվեցին, և այրեցին դրանք: Ճամբարի տարածքում տնկվել են ծառեր և թփեր, իսկ մի հատվածում գյուղատնտեսական ֆերմա է:
 
[[1945]] թվականի [[հունվարի 12]]-ին մահվան ճամբարն ազատագրվեց ԽՍՀՄ [[ԽՍՀՄ Զինված ուժեր|Կարմիր բանակի]] կողմից:
Տող 105.
== Արտաքին հղումներ ==
 
* [[Bildungswerk Stanislav Hantz]]: Aktion: [http://www.bildungswerk-ks.de/ Erhalt und Instandsetzung „Kommandantur Bełżec“]
* [http://www.belzec.eu/ Website der ''Gedenkstätte Belzec''] (Mit detaillierten Lageplänen und Fotos; polnisch/teilweise englisch)
* [http://www.rainer-hesse.de/belzec.html Gedenkstätte Belzec - Aufnahmen vom Oktober 2010]
Տող 111.
* [http://www.deathcamps.org/belzec/index.html deathcamps.org: ''Das Vernichtungslager Belzec''] (deathcamps.org; mehrsprachig)
* [http://www.ns-archiv.de/verfolgung/gerstein/gerstein-bericht.php Gerstein-Bericht:] Augenzeugenbericht des [[Kurt Gerstein]] über Massenvergasungen in Belzec 1942
* [http://belzecbericht.wordpress.com/ Belzec-Bericht] Augenzeugenbericht von Rudolf Reder, Mitglied des Todeskommandos von August bis November 1942
* [http://www.zchor.org/belzec/belzec.htm Chronologische Liste jüdischer Gemeinden, die 1942 von der SS ins KZ Belzec deportiert wurden.] (zchor.org; engl.)
* [http://www.imdb.de/title/tt0473799/ Über den Film bei IMDb.de]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Բելժեց» էջից