«Արևելյան հարց»–ի խմբագրումների տարբերություն

«Արևելյան հարց» հասկացությունն առաջին անգամ գործածել են [[Սրբազան դաշինք]]ի ([[Ռուսական կայսրություն]], [[Ավստրիա]], [[Պրուսիա]], [[Ֆրանսիա]] և այլն) երկրները՝ [[1822]] թ-ի Վերոնայի կոնգրեսում՝ [[Թուրքիա]]յի դեմ [[Հունաստան]]ի մղած անկախության պատերազմի առիթով։

Արևելյան հարցի պատմությունն սկսվել է XVIII դարի վերջից և ավարտվել [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ով ([[1914]]–[[1918]] թթ.), երբ փլուզվեց Օսմանյան կայսրությունը։ Աշխարհամարտը դարձել էր մեծ տերությունների շահերի բախման կիզակետ, իսկ Արևելյան հարցի հիմնախնդիրները՝ XVIII–XIX դարերի միջազգային հարաբերությունների գլխավոր առանցքը։

[[1877]]-[[1878]] թթ-ի [[ռուս-թուրքական պատերազմ]]ից հետո կնքված [[Սան Ստեֆանոյի պայմանագիր|Սան Ստեֆանոյի]], ապա՝ [[Բեռլին]]ի պայմանագրերի ([[1878]] թ.) փաստաթղթերում, միջազգային դիվանագիտության մեջ առաջին անգամ գործածվել է նաև «[[Հայկական հարց]]» հասկացությունը և դարձել Արևելյան հարցի բաղկացուցիչ մասը։

Առաջին աշխարհամարտում Թուրքիայի պարտության հետևանքով Օսմանյան կայսրությունից անջատվել են առանձին ազգապատկան տարածքներ։ Սևրի հաշտության պայմանագրով (1920 թ.) ճանաչվել է նաև անկախ և [[միացյալ Հայաստան]]ի գոյությունը։ Սակայն Թուրքիայում ծավալված ազգայնամոլական շարժումը, քեմալական Թուրքիայի և Խորհրդային Ռուսաստանի մերձեցումը խոչընդոտել են Սևրի պայմանագրի իրագործումը. Արևմտյան Հայաստանն ու [[Կիլիկիա]]ն մնացել են թուրքական տիրապետության տակ։