«Պատմություն Աղվանից աշխարհի»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{main|Աղվանք}}

«Պատմություն Աղվանից աշխարհի» աշխատությունը ժամանակագրորեն ընդգրկում է հին ժամանակներից մինչ մ.թ. [[10-րդ դար]]ը<ref name="Видные деятели">{{Ռուսերեն գիրք |автор =Мадоян А. Г., Гукасян Э. Р.|заглавие =Видные деятели армянской культуры|место = Е.|год= 1982 |страницы = 104}}{{բք|ru|<blockquote>История Агванка, или, как он еще часто называется Мовсесом Каганкатваци, «Восточного края» Армении, изложена в этом сочинении на общем фоне политических событий, хронологически охватывающих период с древнейших времен по Х в.<br /> Как и другие армянские историки Мовсес Кагантакваци под термином Агванк понимает административную единицу, образованную после раздела Великой Армении между Восточно-Римской империей и Сасанидским Ираном в 387 г.</blockquote>}}</ref> Աղվանք հասկացությունը հեղինակը հասկանում է [[387]] թվականին [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական կայսրության]] և [[Սասանյան Պարսկաստան]]ի միջև [[Հայաստանի առաջին բաժանում]]ից հետո ի հայտ եկած վարչական միավոր<ref name="Видные деятели"/>: Պետք է նշել, որ 9-10-րդ դարերում «Աղվանք» հասկացությունը դառնում է պատմական։ Հին՝ «Աղվանք» (Արան) անվանումը պահպանած շրջաններից մեկի տարածքն արդեն նույնական չէր հնագույն Աղվանքի տարածքին<ref name="kulichki.com">[http://www.kulichki.com/~gumilev/HE2/he2103.htm История Востока. В 6 т. Т. 2. Восток в средние века].— М.: Восточная литература, 2002. ISBN 5-02-017711-3:<blockquote>Իսկ 9-10-րդ դարերի «աղվանական», «Աղվանք» եզրերի մասին կարելի է խոսել ավելի հանգամանալից: Այդ ընթացքում դրանք արդեն ամենայն հավանականությամբ պատմական էին: Աղվան ժողովրդի զգալի մասը (այլալեզու) Կուրի աջափնյակում հայացվեց (այս գործընթացը սկսվել էր դեռևս հին դարերում, բայց ավելի ակտիվացավ ''հենց 7-9-րդ դարերում'': Աղբյուրները նաև փաստում են 10-րդ դարում Բերդայի շրջանում աղվանական (արանական) լեզվի մասին, բայց այնուհեռև հիշատակումներն անհետանում են: Ձախափնյա Աղվանքի էթնիկ առումով խայտաբղետ բնակչությունն ավելի շատ է անցնում պարսկերենի օգտագործմանը: Հիմնականում դա վերաբերում է Արան և Շիրվան քաղաքներին. Ադրբեջանի տարածքում հայտնված երկու խոշոր նահագներն այդպես անվանվեցին 9-10-րդ դարերում: Ինչ վերաբերում է գյուղական բնակչությանը, ապա նրանք, ըստ էության, ավելի երկար պահպանեցին իրենց լեզուները, որոնք մոտ են ժամանակակից դաղստանական, ավելի շատ լեզգիական լեզուներին: <br>

 

== Գրքի մասին ==

Համաձայն [[Ուղղափառ հանրագիտարան]]ի՝ «Պատմություն Աղվանից աշխարհի» երկում Կովկասյան Աղվանք հասկացությունն ըմբռնվում է տարածք, որը գտնվում է Հայկական եկեղեցու աղվանից կաթողիկոսի իրավասության ներքո<ref name="Aghuanits katoghikos" group="Ն">[[705]] թվականից [[Կովկասի Աղվանքի եկեղեցի]]ն վերջնականապես դարձավ Հայ առաքելական եկեղեցու մաս, իսկ միջնադարյան «Աղվանքի եկեղեցի» կամ «աղվանից կաթողիկոս» եզրույթները հանդիսանում էին միայն պատմական անցյալի վերապրուկներ եկեղեցական ավանդության պահպանողականության արդյունքում:</ref>, որը ձգվում էր Արաքսից մինչև Դերբենտ<ref name="ПЭ"/>:

 

{{Ծանցանկ|group=Ն}}