|
== Պատմություն ==
Համարվում է, որ չիպսը պատահաբար մտածեց Ջորջ Կրամը (Ջորջ «Սպեկ» Կրամը ծնվել է 1822 թվականին Սարատոգա-Լեյք քաղաքում, [[Նյու Յորք|Նյու-Յորք]] նահանգ, նրա հայրը աֆրոամերիկացի էր, մայրը՝ հնդկուհի, գուրոնների ցեղից, արդյունքում Սպեկը վերցրեց Կրամ ազգանունը): 1853 թվականի օգոստոսի 24-ին Սարատոգա-Սփրինգս նավահանգստում (ԱՄՆ), ''Moon’s Lake Lodge'' հյուրանոցում աշխատում էր, որպես շեֆ-խոհարար: Ըստ լեգենդի, ''Moon’s Lake Lodge'' հյուրանոցի ռեստորանում կարտոֆիլ ֆրին ֆիրմային բաղադրատոմսերից մեկն էր: Մի անգամ ընթրելիս երկաթուղային մագնատ՝ Կորնելիուս Վանդերբիլտը տապակած կարտոֆիլը հետ դարձրեց խոհանոց, ասելով, որ կարտոֆիլը «չափազանց հաստ է»: Շեֆ-խոհարար Կրամը որոշեց կատակ անել մագնատի հետ՝ կտրելով կարտոֆիլը բառացիորեն թղթի հաստությամբ և տապակեց այն: Բայց ուտեստը գոհացրեց մագնատին և նրա ընկերներին:
Բաղադրատոմսը անվանեցին «Սարատոգա Չիպս»: Որոշ ժամանակ անց չիպսը դարձավ ռեստորանի ամենահայտնի ֆիրմային բաղադրատոմսը:
== Վնաս առողջությանը ==
Չիպսի բաղադրության մեջ կան տրանսճարպեր, որոնց համամասնությունը կարող է կազմել 30-60 %: Դրանք խախտում են մարդու իմունիտետը, բարձրացնում են շաքարախտի, օնկոլոգիական հիվանդությունների զարգացման ռիսկը, նվազեցնում են [[Տեստոստերոն|տեստոստերոնիտեստոստերոն]]ի քանակը, խախտում են ցիտոքրոմ ց-օքսիդազների՝ գլխավոր ֆերմենտի աշխատանքը, որոնք վնասազերծում են կանցերոգենային և այլ դեղամիջոցների տոկսիններ: Անգլիացի գիտնականների 14 տարվա հետազոտությունների արդյունքում, որոնք հրատարակվեցին British Medical Journal (№ 11, 1998)-ում՝ ասվում էր, որ մահացության աստիճանը՝ սրտի [[Իշեմիկ կաթված|իշեմիկ]] հիվանդությունից և իմունային ինֆարկտներից ավելի բարձր է այն մարդկանց մոտ, ովքեր սիրում են ճարպային թթուների տրանս-իզոմներ պարունակող արտադրանք, իսկ կրծքի քաղցկեղը 40 %-ով ավելի հաճախ է հանդիպում<ref>{{книга
|автор = [[Жвиташвили, Юрий Борисович|Жвиташвили Ю. Б.]]
|часть = Как происходит пищеварение
}}</ref>:
Ինչպես նաև չիպսի պարունակության մեջ կա ակրիլամիդ (2-պրոպենկամիդ), այլ [[Օսլա|օսլայովօսլա]]յով արտադրանքի հետ հավասար է, որոնք ենթարկվում են ջերմային վերամշակման (օրինակ տապակած կարտոֆիլ, հաց)<ref name=tareke>{{cite journal|author = Tareke E, Rydberg P. ''et al.''|title = Analysis of acrylamide, a carcinogen formed in heated foodstuffs|journal = J. Agric. Food. Chem.|volume = 50|issue = 17|pages = 4998–5006|year = 2002|pmid = 12166997|doi = 10.1021/jf020302f|unused_data = DUPLICATE DATA: pmid = 12166997|language= eng}}</ref>, բայց ոչ տապակման ընթացքում: Այդ թունավոր նյութը, որը հիմնականում կործանում է նյարդային համակարգը, լյարդը և երիկամները, հնարավոր կանցերոգեն է, փոշու տեսքով, որը կարող է բերել նյարդային համակարգի խանգարմանը (քրտնում, վերջույթների թուլացում, քաշի կարուստ, ռեգեներացիան և վերականգնումը տևում է 2-ից մինչև 12 ամիս)<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_psychology/578/Нейротоксические Нейротоксические вещества (neurotoxic substances)] — статья в психологической энциклопедии, Дж. Л. Андреасси</ref>:
== Արտադրանքի պատկերասրահ ==
|
