|
[[Պատկեր:Nancy Johnson.jpg|thumb|справа|255px|<center>Ոսկե [[Օլիմպիական մեդալ|օլիմպիական մեդալ]] <br /> [[Նէնսի Լինն Ջոնսոն]] ([[Ամառային օլիմպիական խաղեր 2000|Սիդնեյ 2000]])]]
'''Ոսկե մեդալ''', ոսկյա մեդալի մեկ տեսակ, որն օգտագործվում է որպես պարգև։
Որպես կանոն, տրվում է մասնակիցներին, որոնք գրավել են առաջին տեղ ցանկացած մրցույթներում, մրցման ընթացքում և ցուցաբերել են լավագույն արդյունք որևէ ստուգարքում։ Երկրորդ և երրորդ տեղեր գրաված հաղթողները սովորաբար պարգևատրվում են [[արծաթե մեդալ|արծաթե]] և [[բրոնզե մեդալ|բրոնզե]] համապատասխան մեդալներով։
Տարբերանշանների հայեցակարգն ի սկզբանե ծագել է դեռ ռազմական գործողությունների ժամանակ [[Միջինմիջին դարեր|միջին դարերում]]ում, բայց, դեպքերի մեծամասնությունում ոսկե մեդալով պարգևատրվել են ոչ մարտական գործողությունները։ Մասամբ դա տեղի է ունեցել ռազմական բնագավառում ավելի որոշակի պարգևների (օրինակ՝ «Քաջության համար» Ոսկե զենք, [[Ոսկե գեղմ|Ոսկե գեղմի հուշամեդալ]], «Ոսկե Աստղի» մեդալ (Ռուսաստանի Դաշնություն) և այլն) ի հայտ գալու շնորհիվ։
Սկսած [[XVIII դար]]ից՝ ոսկե մեդալներով սկսեցին քաջալերել հատկապես առկնառու կերպով աչքի ընկնող արվեստագետներին։ Կայսերական արվեստի ակադեմիան նույնպես սահմանել է Մեծ և Փոքր մեդալներ, որոնցով պարգևատրում էին առավել ակնառու ճարտարապետներին, քանդակագործներին և նկարիչներին։
[[Նոբելյան մրցանակ]]ի դափնեկիրներին նույնպես պարգևատրում են ոսկե մեդալով, որը, ի տարբերություն նունանուն պարգևի, պատրաստված է մաքուր [[Ոսկի|ոսկուց]]։
== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Gold Medal of the Imperial Academy of Arts.jpg|250px|մինի|Ոսկե մեդալ «Արժանապատվության», Կայսերական արվեստի ակադեմիա]]
Տվյալ մրցանակի անվանումը ծագել է ռազմական գործընթացի ժամանակ դեռ [[Միջնադար|միջնադարումմիջնադար]]ում, բայց ժամանակի ընթացքում, ոսկե մեդալը նշանավորվեց առավել ոչ մարտական գործողությունների համար։ Ռազմական ոլորտում կոնկրետացվեց պարգևները (օրինակ՝ Ոսկե զենք «Քաջության համար», [[Ոսկե գեղմ|Ոսկե գեղմի հուշամեդալ]], «Ոսկե Աստղ» մեդալ(Ռուսաստանի Դաշնություն) և այլն)։
[[18-րդ դար|18-րդ դարից]]ից ոսկե մեդալով սկսեցին նաև պարգևատրել առավել աչքի ընկնող արվեստի գործիչներին։ Կայսերական արվեստի Ակադեմիան
նույնպես հաստաեց Մեծ և Փոքր մեդալներ, որը տրվում էր ամենաակնառու գորիչներին՝ ճարտարապետներին, քանդագագործներին և նկարիչներին։
[[Նոբելյան մրցանակ|Նոբելյան մրցանակի]]ի դափնեկիրներին նույնպես պարգևատրում են ոսկե մեդալով, այն ի տարբերություն նույանուն պարգևներից, պատրաստված է մաքուր [[Ոսկի|ոսկուց]]։
== Օլիմպիական խաղեր ==
{{Հիմնական հոդված|Օլիմպիական մեդալ}}
[[Անտիկ օլիմպիական խաղեր|Անտիկ օլիմպիական խաղերի մրցումների]] գլխավոր օլիմպիական պարգևը եղել է մեդալը, այն հաստատվել է միայն [[1896|1896 թվականի]] [[Օլիմպիական խաղեր|Օլիմպիական խաղերի]]ի ժամանակ։ Սակայն այն ժամանակ հաղթողների մեդալը արծաթից էր, անկախ գրաված տեղից։ Ոսկե, արծաթե և բրոնզե մեդալների հանձնման սովորույթը՝ առաջին երեք տեղերի համար կազմակերպիչները սահմանեցին սկսած [[1904|1904 թվականի]] [[Օլիմպիական խաղեր]]ից, այնուհետև լայն տարածում գտավ շատ ուրիշ [[Սպորտ|մարզական միջոցառումներմիջոցառումներում]]ում։։
== Դպրոցական ոսկե մեդալ ==
[[Պատկեր:Школьная медаль образца 2014 года (реверс).jpg|250px|մինի|Դպրոցական մեդալ]]
«Կրթության ոլորտում առանձնահատուկ հաջողությունների» համար ոսկե մեդալով պարգևատրվել են պետական (ավարտական) ատեստավորում ստացած այն շրջանավարտները, ովքեր ավարտական դասարաններում բոլոր ուսումնական առարկաներից ունեցել են կիսամյակային, տարեկան և ավարտական «գերազանց» գնահատականեր։ Իսկ ոսկե մեդալ ունեցող ատեստատը ձևավորվում է ոսկե [[տառ]]երով։ Սկսած [[2014]] թվականից դաշնային մակարդակով այն չի շնորհվել։ Փոխարինվել է նոր պարգևով՝ «Կրթության ոլորտում առանձնահատուկ հաջողությունների» համար 2014 թվականի նմուշով։ Ընդ որում Ռուսաստանի շրջաններին իրավունք է տրվում ինքնուրույն սահմանել պարգևատրումը սովորողներին, այդ թվում՝ նաև ոսկե մեդալով պարգևատրումը շրջանավարտներին։
Դպրոցական ոսկե մեդալն ի հայտ է եկել դեռ [[Ռուսական կայսրություն|նախահեղափոխական Ռուսաստանում]]․ 1828 թվականին ստեղծվել է «Գիմնազիայի կանոնակարգը»<ref>«Золотая медаль» // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.</ref>
== Արտաքին հղումներ ==
| 