«Նոր Գվինեա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ →Ջրագրություն: clean up, փոխարինվեց: է: → է։, մ: → մ։ oգտվելով ԱՎԲ |
չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ |
||
Տող 38.
}}
'''Նոր Գվինեա''' ({{lang-id|''Pulau Irian''}}, {{lang-en|New Guinea}}), մակերեսով երկրորդ ամենամեծ [[կղզի]]ն [[Երկիր|
Զբաղեցնում է 829 000 կմ² մակերես<ref name="Новая Гвинея"/><ref name="Новая Гвинея и прилегающие острова">[http://www.ecosystema.ru/08nature/world/geoworld/09-8-8-1.htm Նոր Գվինեայի ֆիզիկական աշխարհագրություն]</ref>։ Բնակչությունը [[2014]] թ. տվյալներով կազմում է 11 306 940 [[Մարդիկ|մարդ]]։ Կղզու ամենաբարձր կետը 4884 [[մ]] բարձրություն ունեցող Պունչակ Ջայա լեռն է, որը համարվում է [[Ավստրալիա և Օվկիանիա]] մայրցամաքի ամենաբարձր [[լեռ]]ը<ref name="Новая Гвинея"/><ref>[http://loveopium.ru/priroda/samye-vysokie-gory.html Բոլոր մայրցամաքների ամենաբարձր լեռները]</ref>։
Տող 50.
== Պատմություն ==
Նոր Գվինեայի առաջին բնակիչների մասին պատմական փաստերն ամբողջությամբ վերականգնելը դժվար է, քանի որ այդպիսի կլիմայական պայմաններում [[Օրգանական միացություններ|օրգանական
Նոր Գվինեայում առաջին բնակիչները հայտնվել են դեևս 60 հազար տարի առաջ։ Նրանք այստեղ են հասել [[Ասիա]]յից և Ավստրալիան Նոր Գվինեային կապող [[նեղուց]]ով։ Ներկայումս [[համաշխարհային օվկիանոս]]ի մակարդակի բարձրացման հետևանքով նեղուցը ծածկված է [[ջուր|ջրով]]<ref name="Новая Гвинея"/>։ Գյուղատնտեսությամբ սկսել են զբաղվել 10 հազար տարի առաջ։ Բնակիչներն աճեցրել են [[բանան]], [[շաքարի ճակնդեղ]] և տարո ({{lang-la|Colocásia esculénta}})։
Տող 58.
[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի տարիներին Նոր Գվինեան բաժանվել է մի քանի մասի։ Կղզին միմյանց մեջ բաժանել են [[Մեծ Բրիտանիա]]ն, [[Գերմանական կայսրություն]]ը, [[Նիդերլանդներ]]ը։ [[Հայրենական պատերազմ]]ի սկզբին կղզին օկուպացվել է [[Ճապոնիա]]յի կողմից։ Պատերազմի ավարտից հետո այն մնացել է Նիդերլանդների հսկողության տակ։ [[20-րդ դար]]ի 60-ական թվականներին սկսվել է կղզու անկախության գործընթացը, որին բացասաբար է վերաբերվել Ինդոնեզիայի Հանրապետությունը։ Ինդոնեզիան իր զորքերը կենտրոնացրել է կղզու արևմտյան շրջանում՝ նորգվինեացիների դեմ պայքարելու համար, որի արդյունքում զոհվել են 300 հազար պապուացիներ։
Ներկայումս կղզին բաժանված է 2 մասի։ Արևելյան մասը պատկանում է [[Ինդոնեզիա]]յին, իսկ արևմտյան մասը՝ [[Պապուա Նոր Գվինեա]]յին։ Նոր Գվինեան Ավստրալիական [[Սալ (երկրաբանություն)|
== Կլիմա ==
Տող 75.
Խոնավությամբ հարուստ արևադարձային անտառները կազմով նման են հարավարևելյան Ասիայի անտառներին։ Բայց Նոր Գվինեայի և շրջակա կղզիների խոնավ արևադարձային թավ անտառների քանակն արագ նվազում է։ Դրանք արժանանում են [[Աֆրիկա]]յի, [[Ինդոնեզիա]]յի, [[Ֆիլիպիններ]]ի անտառների ճակատագրին<ref name="Новая Гвинея и прилегающие острова"/>։ Այստեղ հանդիպում են նաև [[հնդկեղեգ]], [[շքածառ]]։
=== Կենդանիներ ===
[[Պատկեր:Hornbillfemale39.jpg|մինի|ձախից|''Rhyticeros plicatus'']]
Նոր Գվինեան, լինելով արևադարձային կղզի, հարուստ է կենդանական և բուսական [[տեսակ]]ներով։ Կղզում հանդիպում են [[էնդեմիկ կենդանիներ]]։ Բուսական աշխարհը կազմված է 11 000 տեսակներից, որոնցից 2 500-ը [[խոլորձ]]ներ են, 1 200-ը՝ ծառատեսակները։ Նոր Գվինեան 500 [[թռչուններ]]ի, 400 [[երկկենցաղներ]]ի, 180 [[կաթնասուններ]]ի և 450 [[թիթեռներ]]ի հայրենիք է։ [[Օվկիանոս]]ային կենդանատեսակները նույնպես բազմազան են։ Կան [[ձկներ]]ի 1 000 տեսակներ։ Այստեղ հանդիպում են ներկայացուցիչներ [[կաթնասուններ]]ի բոլոր ենթադասերից՝ [[միանցքանիներ]], [[պարկավորներ]], գիշատիչ պարկավորներ (լատ.`''Dasyuromorphia)'', ''Peramelemorphia'', ''Diprotodontia'', ''Eutheria''։
| |||