«Ազոխ (քարանձավ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{այլ կիրառումներ|Ազոխ (այլ կիրառումներ)}}

}}

 

 

1968 թ. պեղումներով հայտնաբերվել է [[Նեանդերթալյան մարդ|Նեանդերթալ]] նախամարդու ծնոտոսկը որը 300.000 տարեկան էր և աշխարհի այս մասի նեանդերթալյան մարդու ամենահին մնացորդն է։ Մինչև այդ այդպիսի գտածոներ եղել են 4 երկրամասում՝ Սիդի-Աբդ Էրագման (Մարոկո), Շտայնհայմ (Գերմանիա), Սպանոկոմբե (Անգլիա) և Սադիադելլե Դիոբոլոն (Իտալիա)։ Ազոխում հայտնաբերված գտածոն զբաղեցնում է 5-րդ տեղը, ինչպես նաև բազմաթիվ գործիքներ։ Նախապատրաստական պեղումները վերսկսվել են 1990-ական թթ.: 2002 թվականից Թանիա Քինգի ղեկավարությամբ հնագետների միջազգային արշավախումբը ծավալուն պեղումներ կատարեց Ազոխի քարանձավում։ Գտնվեցին չխաթարված մուտքեր, ինչպես նաև նախնադարյան շրջանի բազմաթիվ գտածոներ, որոնց թվում կան գործիքներ և կենդանիների բրածոներ, որ կրում են այս գործիքների հետքերը<ref name="king">[http://antiquity.ac.uk/ProjGall/King/king.html Antiquity Journal]</ref>։ Գտածոների ուսումնասիրությամբ հնէաբանների խումբը ենթադրում է, թե մարդիկ Հայաստանի տարածքում ապրել են շուրջ երկու միլիոն տարի առաջ<ref name="jalvo">[http://gsa.confex.com/gsa/inqu/finalprogram/abstract_55526.htm XVI INQUA Congress]</ref>։

 

=== Ազոխի քարանձավ ===

Ազոխից հայտնաբերված ծնոտը մեզ է հասել այն ժամանակաշրջանից, որը անցումային էր Հոմո-հայդելբերգենեզիսից, Հոմո-նեադերտալեզիսի և Հոմո-նեադերտալեզիսից, Հոմո-սապիենս։ Վերջին հնագիտական պեղումները և Կովկասում իրականացրած հայտնագործությունները վկայում են նրա մասին, որ նախամարդը զբաղեցրել է այս տարածքը մոտավորապես 2.000.000 տարի։ Հնէաբանները առաջարկում են պեղումնային ամենացածր շերտի գտածոները ամրագրել վաղ պալեոլիթյան ժամանակաշրջանի (Նախաաշելյան), աշխարհի ամենահին ժամանակաշրջանին (730,00-1,500,000տարի) և որը շատ բնագավառներում նման է Օլդուվան քաղաքակրթությանը՝ Տանզանիայի Օլդուվա կիրճից, և քաղաքակրթության, որը կառուցել է հայտնի Լասկաքս քարանձավը Ֆրանսիայի հարավ-արևելքում։ Ազոխ քարանձավը կարևոր [[Հնագիտություն|հնագիտական]] վայր է, որը նաև նշանակալի է մարդու էվոլյուցիայի (հնամարդաբանության) ուսումնասիրման առումով։ Քարանձավը գտնվում է [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության]] Հադրութի շրջանի Ազոխ գյուղի մոտ։ Այն տեղակայված է գետահովտի վերևում (862 մետր ծովի մակարդակից վերև)՝ նույնանուն գյուղից շուրջ 200 մետր բարձրության վրա (39°37.06” Հյուսիս, 46°59.30” Արևմուտք), հովտի արևմուտքում վեր է խոայնում [[Մեծ Քիրս]]ը (3000 մետր), իսկ Արևելքից, Հյուսիսից և Հարավից եզրափակվում է խիտ անտառներով։

 

 

== Գրականություն ==

* Fernández-Jalvo Y.; [http://my-azokh-experience.weebly.com/ King T].; Andrews P.; Moloney N.; Ditchfield P.; Yepiskoposyan L.; Safarian V.; Nieto Díaz M.; Melkonyan A. «Azokh Cave and Northern Armenia), in Baquedano E; Rubio Jara S; (eds.). Miscelánea . en Homenaje a Emiliano Aguirre, Volumen IV: Arqueología, Alcalá de Henares, Museo Arqueológico Regional séries, 2004, pp. 158-168.

* Grün R.; Maroro J.; Jeggins S.; Stringer C.; Robertson S.; Taylor L.; Mortimer G. and McCulloch, «M. ESR and U-series analyses of enamel and dentine fragments of the Banyoles mandible», Journal of Human Evolution, 50, 2006, pp.&nbsp;347–358.

* Moloney N., Fernández-Jalvo, Y.; King T.; Murray I.; Asryan L.; Anorews P.; Domínguez Alonso P. y Yepiskoposyan L. «The lithic assemblages from Azokh I cave, the Lesser Caucasus: 2002-2008 excavations», [http://antiquity.ac.uk/ Antiquity] (in press).

* Finlayson C.; Giles Pacheco F.; Rodríguez-Vidal J.; Fa D. A.; Gutiérrez López I. M.; Santiago Pérez A.; Finlayson G.; Allue E.; Baena Preysler J.; Caceres I.; Carrión I. S.; Fernández-Jalvo Y.; Gleed-Owen C.-P.; Jimenez Espejo F. I.; López P.; López Sarz J. A.; Riquelme Cantal La; Sánchez Marco A.; Giles Guzmán E.; Brown K.; Fuentes N.; Valarlno C. A.; Villalpando A.; Snúnger C. R.; Martínez Ruiz F. y Saka- moto T. «Late survival of Neanderthals at the southernmost extreme of Europe», Nature 443, 2006,pp.&nbsp;850–853.

 

[[Կատեգորիա:Քարանձավներ այբբենական կարգով]]