Վիքիպեդիա

«Պարային-շարժողական թերապիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Հաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Նոր էջ «'''Պարային-շարժողական թերապիա''', հոգեթերապիայի տեսակ է, որտեղ պարը և շարժումը օգտագործում են ո...»:
(Տարբերություն չկա)

14:58, 11 Դեկտեմբերի 2017-ի տարբերակ

Պարային-շարժողական թերապիա, հոգեթերապիայի տեսակ է, որտեղ պարը և շարժումը օգտագործում են որպես գործընթաց, որը նպաստում է անհատի հուզական և ֆիզիկական ինտեգրմանը[1]:

Առաջացման պատմություն

Նախադրյալներ

Պարը, սկսած հնագույն ժամանակներից, եղել է բուժման պրակտիկայի և համայնքային կյանքի ծիսակարգերի անբաժանելի մաս: Նախնադարյան հասարակության մեջ կատարում էր մի շարք սոցիալ-հոգեբանական ֆունկցիաներ.

  • Սակրալ (ծիսական), պարը՝ որպես մարդկության առաջնային խորհրդանշական լեզու և սրբազան կապի հաստատման բնական ճանապարհ:
  • Կոմունիկատիվ, պարը՝ գիտելիքների փոխանցման միջոց և հաղորդակցման կոդավորում՝ սեռերի ու առաջնային խմբերի միջև:
  • Նույնականացվող, պարը՝ որպես մասնակցության միջոց և տվյալ ցեղին պատկանելու հատկանիշ՝ առանց որի գոյատևումն անհանար է:
  • Արտահայտչականություն, պարը՝ որպես խաղ և առաջին ազատ ինքնաարտահայտման ձև:
  • Կատարսիս, պարը՝ որպես լիցքաթափման և հուզական ու ֆիզիկական լարվածության թեթևացման միջոց[2]:

Չնայած այն բանին, որ պարի բուժիչ հատկությունները հայտնի էին դեռևս նախնադարից, միայն XX դարում ձևավորվեցին պատմական նախադրյալներ, որոնցով էլ պայմանավորված էր պարային-շարժողական թերապիայի՝ որպես հոգեթերապիայի ուղղություն, առաջացումն ու զարգացումը.

  1. Հոգեվերլուծական դպրոցների առաջացում, կապված հոգեկանի դիտարկման հետ, որպես՝ օնտոգենեզում մարդու գիտակցական և անգիտակցական պրոցեսներ (Զիգմունդ Ֆրոյդի հոգեվերլուծություն, Ալֆրեդ Ադլերի անհատական հոգեբանություն, Կարլ Գուստավ Յունգի վերլուծական հոգեբանություն)
  2. Մոդեռն պարի առաջացում, որտեղ ընդգծվում էր անհատի կարևորությունը, ինքնաարտահայտչականությունը: Առաջացավ անգիտակցական թեմաների հետ շփման հնարավորություն: Այսեդորա Դունկանը, Ռուդոլֆ Ֆոն Լաբանը ունեցան մեծ ներդրում և դարձան պարային թերապևտներ[3][4]:

Պարային-շարժողական թերապիայի զարգացման պատմություն

Պարի անցումը՝ թերապևտիկ մոդուլի, առավել հաճախ, կապում են ամերիկացի պարուհի և պարուսույց Մարիան Չեյզի անվան հետ[5]: Նա, իր դասերի ընթացքում, նկատեց ուսանողների մոտ անհատական փոփոխություններ, ովքեր, պարի մեջ, ավելի շատ հեքաքրքրվում էին զգացմունքների արտահայտմամբ, քան՝ հենց պարի տեխնիկայով: Այդ ժամանակ Չեյզը սկսեց ավելի շատ ուշադրություն դարձնել՝ շարժումների ազատությանը, դրանով իսկ բացելով հոգեբանական առավելությունները, որոնք առաջարկում էր պարը: Սկզբում նա աշխատում էր դեռահասների հետ՝ սեփական ստուդիայում և հատուկ դպրոցներում: Հետագայում նրա աշխատանքը տպավորություն թողեց հոգեբանների և հոգեբույժների մոտ, և նրա մոտ սկսեցին ուղղորդել հիվանդների:

1946 թվականին Չեյզին հրավիրեցին, փորձելու իր մեթոդը, հոսպիտալացված հոգեկան հիվանդների հետ՝ Սուրբ Էլիզաբեթ հիվանդանոցում (Վաշինգտոն, Կոլումբիա նահանգ): Այս ամսաթիվը համարվում է պարային-շարժողական թերապիայի ծննդյան օր: Չեյզն աշխատում էր ռեգրեսիվ, չխոսող և փսիխոզ ունեցող հիվանդների հետ: Հիվանդներն, ովքեր համարվում էին անհուսալի, պարային սեանսների ժամանակ ներառվում խմբի մեջ և համագործակցում: Նրանք սովորեցին արտահայտել իրենց զգացմունքները, ինչը հետագայում թույլ տվեց անցնել ավելի ավանդական վերբալ տիպի հոգեթերապիայի: Դրա շնորհիվ Չեյզի աշխատանքը մեծ ճանաչում ստացավ[6][7]:

Հետագայում նրա գաղափարները շարունակեցին՝ Մերի Ուայթհաուսը, Բլանշ Էվանը, Տրուդի Շուպը, ովքեր սկսեցին օգտագործել պարը՝ որպես հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարում ունեցող մարդկանց բուժելու եղանակ, նաև՝ նևրոզներով հիվանդների հետ աշխատանքում: Պարային-շարժողական թերապիայի սաղմերը ի հայտ եկան 1950 թվականի վերջին, առանջին պարային թերապևտների մեծ մասը պրոֆեսիոնալ պարողներ էին[8]:

1966 թվականին հաստատվեց Պարային հեգեթերապիայի ամերիկյան ասոցացին, և այդ թվականը համարվում է պարային-շարժողական թերապիայի՝ որպես ինքնուրույն դիսցիպլինի զարգացման սկիզբ[9]:

Ներկայումս պարային-շարժողական թերապիան առանձնանաում է՝ որպես հոգեթերապի ինքնուրույն ուղղություն: Նրա կիրառման շրջանակը զգալիորեն լայնացել է. սկսած՝ մեծերի համար նախատեսված տարբեր ծրագրերից (պայքար սթրեսի դեմ, հոգեթերապևտիկ ծրագրեր, հղիների համար նախատեսված ծրագրեր և այլն) և վերջացրած՝ ծրագրեր երեխաների և դեռահասների, ընտանիքների, տարեցների, ինչպես նաև՝ լուրջ հիվանդություններ ունեցող հիվանդների (Պակինսոնի հիվանդություն, աուտիզմ և այլն) համար[10][11]:

Մեթոդի նկարագրություն

Իրենց աշխատանքում, պարային-շարժողական թերապևտները, հիմնվում են մի շարք սկզբունքների վրա.

  1. Մարմինն ու հոգին անբաժանելի են և անընդհատ ազդում են միմյանց վրա:
  2. Պարը, հաղորդակցում է, որն իրականանում է 3 մակարդակներով. ինքն իր հետ, այլ մարդկանց հետ և աշխարհի հետ:
  3. Մտքի տրիադա. միտք-զգացմունք-վարքագիծ: Դրանք համարվում են ամբողջական և որևէ մի ասպեկտի փոփոխությունն ազգում է մյուս երկուսի վրա:
  4. Մարմինն ընկալվում է որպես գործընթաց, այլ ոչ՝ առարկա, օբյեկտ կամ սուբյեկտ[12]:

Նպատակներ

  1. Սեփական մարմնի՝ նրա առանձնահատկությունների, հնարավորությունների գիտակցման ընդլայնում:
  2. Ինքնագնահատականի բարձրացում՝ մարմնի առավել բարենպաստ ձևի զարգացման միջոցով:
  3. Սոցիալական հմտությունների կատարելագործում:
  4. Ներքին փորձի ինտեգրացիա՝ կապ հաստատելով զգացմունքների, մտքերի և շարժումների միջև:
  5. Խորը խմբային փորձի ստեղծում[13]:

Պարային-շարժողական թերապիայի տեսակներ

Պարային թերապիայում կարելի է առանձնացնել մոտեցման 3 խումբ.

  • Կլինիկական պարային թերապիա, օգտածործվում է կլինիկաներում՝ զուգակցված դեղորայքային բուժման հետ և կարող է տևել մի քանի տարի: Հատկապես արդյունավետ է այն հիվանդների համար, ովքեր ունեն խոսքի խանգարում և խնդիրներ միջանձնային կոմունիկացիայում:
  • Պարային թերապիան՝ հոգեբանական խնդիրներ ունեցող մարդկանց համար (պարային հոգեթերապիա), ուղղված է այցելուի կոնկրետ խնդրի լուծմանը: Աշխատանքը կարող է իրականցվել ինչպես՝ խմբային, այնպես էլ՝ անհատական ձևով և բավականին երկար ժամանակ է պահանջում՝ նպատակին հասնելու համար: Այս դեպքում հաճախ օգտագործվում է հոգեվերլուծությունը կամ Կ. Յունգի անալիտիկ հոգեբանության մետեցումը:
  • Պարային-շարժողական թերապիան օգտագործվում է անհատական զարգացման նպատակով, դա զբաղմունք է այն մարդկանց համարւ, ովքեր արտահայտված խնդիրներ չունեն, բայց ուզում են ինչ-որ նոր բան: Այս դեպքում պարը դառնում է ինքնաճանաչման ձև: Օգնում է գիտակցել մարմնի թաքնված հատկությունները, ընդլայնել պատկերացումներն ինքն իր մասին և գտնել ինքնաարտահայտման, փոխհամագործակցության նոր ձևեր:

Այսպիսի խմբերի բաժանումը պայմանական է[14]:

Պարային-շարժողական թերապիան հիմնվում է ապրումների անմիջական փորձի վրա, դրա համար պարային հոգեթերապիայի տեխնիկաները կարող են օգտագործվել հոգեթերապիայի տարբեր ուղղություններում.

Պարային-շարժողական թերապիայի անցկացման հակացուցումներ

  • Կայուն սուիցիդալ միտումներ
  • Վարքային կոպիտ խանգարումներ
  • Մարազմ
  • Հիվանդություններ, որոնց ախտանշանները կարող են ի հայտ գալ ավելնորդ ֆիզիկական ակտիվությունից[15]

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ Этический кодекс танцевально-двигательных терапевтов Ассоциации танцевально-двигательной терапии - Отделение танцевально-двигательной психотерапии. tdt-edu.ru. Проверено 17 мая 2016.
  2. ↑ В. В. Козлов, А. Е. Гиршон, Н. И. Веремеенко. Интегративная танцевально-двигательная терапия. — 2, расширенное и дополненное. — Санкт-Петербург: Речь, 206. — 286 с.
  3. ↑ Танцевально-двигательная терапия: тело как зеркало души. psyjournal.ru. Проверено 17 мая 2016.
  4. ↑ Бирюкова И.В. Танцевально-двигательная терапия: осуществление в танце жизни. // Психология телесности между душой и телом / ред.сост. В.П.Зинченко, Т.С.Леви. — Москва: АСТ МОСКВА, 2005. — С. 520-544. — 731 с.
  5. ↑ Marian Chace Biography - ADTA. Проверено 18 мая 2016.
  6. ↑ В. В. Козлов, А. Е. Гиршон, Н. И. Веремеенко. Интегративная танцевально-двигательная терапия. — 2, расширенное и дополненное. — Санкт-Петербург: Речь, 206. — 286 с.
  7. ↑ История Танцевально-Двигательной терапии.. www.atdt.ru. Проверено 18 мая 2016.
  8. ↑ В. В. Козлов, А. Е. Гиршон, Н. И. Веремеенко. Интегративная танцевально-двигательная терапия. — 2, расширенное и дополненное. — Санкт-Петербург: Речь, 206. — 286 с.
  9. ↑ История Танцевально-Двигательной терапии.. www.atdt.ru. Проверено 18 мая 2016.
  10. ↑ Бирюкова И.В. Танцевально-двигательная терапия: осуществление в танце жизни. // Психология телесности между душой и телом / ред.сост. В.П.Зинченко, Т.С.Леви. — Москва: АСТ МОСКВА, 2005. — С. 520-544. — 731 с.
  11. ↑ История Танцевально-Двигательной терапии.. www.atdt.ru. Проверено 18 мая 2016.
  12. ↑ Танцевально-двигательная терапия: тело как зеркало души. psyjournal.ru. Проверено 17 мая 2016.
  13. ↑ К. Рудестам. Групповая психотерапия.. psylib.ukrweb.net. Проверено 17 мая 2016.
  14. ↑ В. В. Козлов, А. Е. Гиршон, Н. И. Веремеенко. Интегративная танцевально-двигательная терапия. — 2, расширенное и дополненное. — Санкт-Петербург: Речь, 206. — 286 с.
  15. ↑ К.А. Краузе, М.С. Шейфер, О.Б. Мязина Танцевально-двигательная терапия в реабилитации людей, страдающих психическими расстройствами. // 4ТЕ Арт : материалы науч.-практ. конф.. — 2012. — С. 107-111.

Գրականություն

Գրքեր
  • Козлов В. В., Гиршон А. Е., Веремеенко Н. И. Интегративная танцевально-двигательная терапия. — Изд-во «Речь», 2010. — ISBN 5-9268-0479-5. (Существуют и более ранние издания.)
  • Гренлюнд Э., Оганесян Н. Ю. Танцевальная терапия. Теория, методика, практика. — СПб.: Речь, 2004 [1]
  • Старк А., Хендрикс К. Танцевально-двигательная терапия. Пер. с англ. — Ярославль, 1994.
  • Рудестам К. Групповая психотерапия. — СПб.: Питер, 2000.
  • Ходоров Дж. Танцевальная терапия и глубинная психология: Движущее воображение / пер.с англ. — М., «Когито-Центр», 2009. — 221 с. — ISBN 978-5-89353-261-6.
Հոդվածներ
  • Танцевально-двигательная терапия // Московский Психологический журнал. — 2004. — № 8 (Նոյեմբեր).
  • Журнал практического психолога. Специальный выпуск: Танцевально-двигательная терапия. — Москва, 2005. — № 3.
  • Лабунская В. А., Шкурко Т. А. Развитие личности методом танцевально-экспрессивного тренинга // Психологический журнал. — 1999. — Т. 20. — № 1. — С. 31-38.
  • Оганесян Н. Ю. Ильина Д. В. Танцевальная психотерапия больных психосоматическими заболеваниями // Журнал ВАК. Ученые записки СПбМУ им. И. П. Павлова, Изд-во: СПбГМУ СПб.: Т. XVII № 2, 2010. Стр. 101—102.
  • Бирюкова И. В. Применение танцевально-двигательной терапии в реабилитации онкологических пациентов // Отделение танцевально-двигательной терапии при Институте практической психологии и психоанализа.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պարային-շարժողական_թերապիա&oldid=5540055» էջից